بخش زیادی از اقتصاد و اشتغال کردستان وابسته به بخش کشاورزی است و از مساحت 29 هزار کیلومتر مربع استان، افزون بر یک میلیون و 216 هزار هکتار آن را اراضی کشاورزی تشکیل داده که از این میزان یک میلیون و 160 هزار هکتار آن اراضی زراعی و 56 هزار و 557 هکتار آن اراضی باغی است.

از مجموع اراضی زراعی استان 797 هزار و 301 هکتار آن هر ساله زیر کشت محصولات زراعی می‌رود و مابقی به صورت آیش باقی می‌ماند؛ بیش از 80 درصد اراضی زارعی استان معادل افزون بر 718 هزار هکتار آن اراضی دیم و مابقی آن آبی است.

با وجود بهره‌مندی کردستان از منابع آب فراوان همواره یکی از مطالبات مردم استان افزایش سطح اراضی آبی در آن بوده است و قبل از آغاز بکار دولت سیزدهم تنها 11 درصد اراضی زارعی استان آبی بود و این میزان بسیار پایین تر از میانگین کشوری بود که با اجرا و افتتاح پروژه‌های آبی به ویژه در پایاب سدهای استان، این شاخص افزایش پیدا کرده است.

به منظور اطلاع بیشتر در ارتباط با وضعیت اراضی آبی بخش کشاورزی استان و پروژه‌های اجرا شده و به بهره برداری رسیده در این بخش با « جبار شهسواری، مدیر آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی کردستان» گفتگویی انجام دادیم که شرح آن در ذیل می‌آید.

* همواره از سوی مسئولان ارشد استان مطرح شده یکی از نگاه‌ها و رویکردهای ویژه دولت سیزدهم در کردستان اجرای پروژه‌های عمرانی به ویژه در حوزه آب و خاک است؛ از ابتدای این دولت تاکنون چند پروژه آب و خاک در بخش کشاورزی استان به اجرا درآمده است؟

از ابتدای شروع بکار دولت سیزدهم پروژه‌های آب و خاک تاثیرگذاری در بخش کشاورزی استان به اجرا درآمده است که یکی از آنها اجرای سامانه‌های نوین آبیاری در سطح 2 هزار و 91 هکتار است که با احتساب این سطح تا کنون 43.1 درصد از اراضی آبی استان مجهز به سامانه‌های نوین آبیاری شده‌اند و این مهم افزایش بهره‌وری و صرفه جویی در مصرف آب در بخش کشاورزی را به دنبال دارد.

طرح احداث شبکه‌های فرعی در اراضی کشاورزی (غرب و شمال غرب) از دیگر پروژه‌های شاخص این بخش است که در این دولت به بهره‌برداری رسید و شامل شبکه فرعی آبیاری و زهکشی پایاب سد قشلاق سنندج با هزار و 500 هکتار، سد زریوار مریوان با هزار و 600 هکتار و پایاب سد گاران با هزار و 100 هکتار است.

از دیگر طرح‌ها هم طرح تامین و انتقال آب برای توسعه باغات در اراضی شیب دار است که شامل افتتاح ایستگاه پمپاژ دهکانان سروآباد در سطح 600 هکتار، کیلک سنندج 140 هکتار و احداث ایستگاه پمپاژ بلبر شهرستان سروآباد 30 هکتار و وشترمل کامیاران در سطح 35 هکتار است.

طرح احداث، تکمیل و بهسازی کانال‌های آبرسانی کشاورزی و انتقال آب با لوله به میزان 38.5 کیلومتر در سطح روستاهای استان، طرح احیا و مرمت قنوات در سطح استان به میزان 9 کیلومتر، طرح ایجاد استخر ذخیره آب کشاورزی در سطح استان به میزان هزار و530 مترمکعب و طرح احداث و بازسازی جاده بین مزارع روستاهای استان به میزان پنج کیلومتر از دیگر پروژه‌هایی است که در دولت مردمی به بهره‌برداری رسیده است.

* با اجرای این پروژه‌ها میزان سطح اراضی آبی استان چه تغییری کرده و چند درصد افزایش پیدا کرده و برای دستیابی به این مهم چه میزان اعتبار هزینه شده است؟

نتیجه این پروژه‌ها ایجاد اشتغال‌زایی مستقیم، تثبیت شغل، افزایش چند برابری تولید، صرفه جویی در مصرف آب، استفاده بهینه از منابع آب وخاک، تبدیل اراضی دیم به آبی، افزایش امنیت‌غذایی، ارتقا بهره‌وری عوامل تولید و شکوفایی استعدادهای کشاورزی وتثبیت جمعیت، کاهش نرخ بیکاری و مهاجرت معکوس بوده است.

با توجه به اینکه اهداف این مدیریت از ابتدا تاکنون در راستای اجرای پروژه‌های عمرانی با مشارکت مردمی بوده و همچنین سیاست‌های دولت سیزدهم و مصوبات دور اول و دوم سفر ریاست جمهوری اولویت در به اتمام رساندن پروژه‌های نیمه تمام و یا راکد بوده است، این مدیریت نیز این هدف را سر لوحه کاری خود قرار داده و در این دوره توانسته بسیاری از پروژه‌های راکد را به بهره برداری برساند که در موارد ذکر شده به عناوین شاخص آن در پروژه‌های شبکه‌های فرعی آبیاری و زهکشی پایاب سدهای استان و ایستگاه‌های پمپاژ اشاره شده است.

با اجرای این پروژه‌ها میزان سطح اراضی آبی کردستان نسبت به گذشته سه درصد افزایش داشته است.با اجرای این پروژه‌ها میزان سطح اراضی آبی استان به نسبت گذشته سه درصد افزایش داشته و این عامل مهمی در رونق اشتغال و تولید بیشتر در بخش کشاورزی استان است.برای دستیابی به این مهم در دولت سیزدهم به میزان2 هزار و 495 میلیارد ریال در طرح‌های ملی و 609 میلیارد ریال در طرح‌های استانی اعتبار هزینه شده است.

* در حال حاضر وضعیت برخورداری اراضی کشاورزی استان از سیستم آبیاری نوین چگونه است و نسبت به میانگین کشوری در چه وضعیتی قرار دارد؟

در حال حاضر 61 هزار و 285 هکتار از اراضی آبی استان مجهز به سامانه‌های نوین آبیاری شده‌اند و این میزان در سطح کشور 2 میلیون و 833 هزار و 720 هکتار است به عبارتی اکنون 43.1 درصد از اراضی آبی استان مجهز به سامانه‌های نوین شده‌اند و این در حالی است که متوسط کشوری آن 33 درصد است و میزان در کردستان همچنان بالاتر از میانگین کشوری است.

تاکنون 2 هزار و 622 میلیارد و 129 میلیون ریال در این حوزه اعتبار هزینه شده که میزان جذب اعتبارات تخصیص یافته در دولت سیزدهم 557 میلیارد و 740 میلیون ریال است.

برای افزایش اراضی کشاورزی استان در برخورداری از سیستم‌های نوین آبیاری این مدیریت اقدام به ترویج استفاده از سیستم‌های به‌روزتر در اراضی نظیر آبیاری قرقره‌ای با بوم، آبیاری موضعی زیرسطحی، سنترپیوت، لینیر وغیره کرده است که این شیوه‌ها دارای راندمان آبیاری بالاتری هستند.

در دولت سیزدهم موفق به کسب عنوان برتر در اجرای طرح سامانه‌های نوین آبیاری از سوی مشاور راهبردی معاونت آب و خاک وزارت کشور شده‌ایم.

* به مهمترین طرح‌های آب و خاک در دست اجرای استان هم اشاره کنید و بفرمایید با اتمام این طرح‌ها چه تغییری در این حوزه بوجود می‌آید؟

از مهمترین طرح‌های آب و خاک در دست اجرای استان میتوان به موارد زیر اشاره کرد: اجرای سامانه‌های نوین آبیاری، احداث شبکه‌های فرعی در اراضی کشاورزی، احداث ایستگاه‌های پمپاژ، احداث و بهسازی کانال‌های آبیاری عمومی و احیا و مرمت قنوات است.

نتیجه اجرای این پروژه‌ها تبدیل اراضی دیم به آبی و به تبع آن افزایش درصد اراضی آبی استان،ایجاد اشتغال زایی و تثبیت شغل، افزایش چند برابری تولید، صرفه جویی در مصرف آب، استفاده بهینه از منابع آب وخاک،افزایش امنیت غذایی، ارتقاء بهره‌وری عوامل تولید و شکوفایی استعدادهای کشاورزی، کاهش نرخ بیکاری و مهاجرت معکوس به روستاهای استان بوده است.

*با توجه به اینکه یکی از سیاست‌های وزارت جهاد کشاورزی مهار آب‌های سطح الارضی واستفاده بهینه از آب‌های تحت الارضی است، بفرمایید در این زمینه در استان چه اقداماتی انجام شده یا در حال انجام است؟

مهار آب‌های سطحی و تحت الارضی و هرگونه مجوز برداشت آب جزء شرح وظایف شرکت آب منطقه استان است، پس از اخذ مجوز از شرکت آب منطقه‌ای و تخصیص اعتبار این مدیریت نسبت به اجرای شبکه‌های فرعی آبیاری و زهکشی در پایاب سدهای استان، احداث ایستگاه پمپاژ، احداث و بهسازی کانال‌های آبیاری و غیره اقدام می‌کند.

* افزون بر آب، خاک از دیگر مسائل حائز اهمیت در بخش کشاورزی به شمار می‌رود در استان برای حفاظت از این منبع ارزشمند تولید چه اقداماتی انجام وچه پروژه‌هایی اجرا شده یا در حال اجراست؟

پتانسیل‌های مناسب خاک و اولویت کشاورزی در استان سبب شده تا مسئله خاک به یک دغدغه‌مندی مهم در دولت سیزدهم تبدیل شود و با تخصیص اعتبار استانی در مطالعات خاک سعی شده چالش‌های پیش رو را سامان دهیم. به همین منظور در اقدامی مهم دفتر خاک در کردستان به عنوان دومین استان در سطح کشور افتتاح شد و این گامی مهم در راستای صیانت و پایش خاک است. در راستای فعالیت‌های دفتر خاک در استان اقدام به مطالعه نیمه تفصیلی دقیق پنج هزار هکتار از اراضی پایاب سد گاوشان کرده‌ایم که به عنوان بزرگترین لکه مطالعاتی پیوسته کشور شناخته شده است، این پویش همچنان ادامه داشته و در دستور کار این مدیریت قرار گرفته و در راستای پیشبرد اهداف دفتر خاک به منظور آگاه‌سازی اقشار مختلف جامعه اقدامات آموزشی و ترویجی سرلوحه‌ فعالیت استان قرار گرفته است. در سنوات گذشته همایش روز جهانی در سطح ملی و استانی برگزار می‌شد و برای نخستین بار دولت سیزدهم اقدام به برگزاری همایش روز جهانی خاک به صورت بین‌المللی شد که امکان آگاه سازی بهره برداران، دانشجویان، دانش‌آموزان و سایر اقشار جامعه را در به دنبال داشت.