محمدجواد زمردیان با بیان اینکه پرونده پژوهشی یک‌هزار و 111 شهید غریب دوران اسارت تشکیل می‌شود، اظهار کرد: دفترچه مورد نیاز پرونده پژوهشی شهدای غریب شامل 13 فرم است که پیرامون اطلاعات اولیه، دوران حضور در جبهه، سوابق تحصیلی، خاطرات به‌جامانده از شهید و مصاحبه با خانواده، هم‌رزمان و هم‌بندان شهید است.

وی با اشاره به نتایج آخرین جلسات کنگره، بیان کرد: در مأموریتی جدید رصدخانه کنگره ملی شهدای غریب دوران اسارت موضوع تحقیقات روی کیفیت شهادت 724 شهید دوران دفاع مقدس که اسامی آن‌ها به رصدخانه کنگره رسیده اما مستنداتی دال بر شهادت در اسارت آن‌ها به‌دست نیامده را در دستور کار قرار داد.

دبیرکل کنگره ملی شهدای آزاده با بیان اینکه پرونده‌های پرسنلی و پژوهشی این شهدا بررسی شده و تاکنون هیچ اطلاعاتی مبنی بر شهادت این والامقامان در دوران اسارت پیدا نشده، عنوان کرد: در این مرحله باید از طریق ارتباط با آزادگان سرافراز که تاریخ اسارت آن‌ها با زمان مفقودیت شهدا هم‌خوانی دارد و همچنین در یک یگان خدمتی بودند، اقدام کرد که با توجه به گذشت 34 سال از ورود آزادگان به میهن اسلامی، گذر زمان و فراموشی برخی از چهره‌ها و وقایع، کاری دشوار و زمان‌بر است.

زمردیان گفت: در بررسی‌های میدانی و مطالعات انجام‌شده به گزارش‌هایی برخورد کرده‌ایم که تعداد شهدای غریب را بیش از آمار ارائه‌شده برشمردند، اما مستنداتی برای اثبات آن نداریم و این خود سندی دیگر بر مظلومیت شهدای غریب دوران اسارت است.

وی با اشاره به اینکه تشکیل و تکمیل پرونده پژوهشی شهدای غریب با مشارکت دانشگاه‌ها و بنیادهای شهید سراسر کشور آغاز شده است، افزود: استان‌های همدان و خراسان شمالی بیشترین توفیق در این اقدام را به‌دست آورده‌اند.

دبیرکل کنگره ملی شهدای آزاده با بیان اینکه تاکنون بیش از 300 هزار سند الکترونیکی پیرامون این شهدای معظم گردآوری شده، گفت: در این مرحله از تشکیل و تکمیل پرونده‌های پژوهشی شهدای غریب به دنبال کیفی‌سازی منابع، تحقیقات و پژوهش‌های علمی و یافته‌هایی برای تولید مقالات و آثار هنری جهت معرفی هرچه بهتر این شهدای مظلوم به جامعه هستیم.

زمردیان با تأکید بر اینکه معرفی شهدای غریب ظرفیتی بی‌بدلیل برای جریان‌سازی معنوی است، اعلام کرد: حجم اسناد مربوط به شهدای غریب به یک‌ میلیون سند دیجیتال خواهد رسید که اقدام قابل توجهی است.

وی بیان کرد: اقداماتی که توسط اعضای دبیرخانه مرکزی و ستادهای استانی با دست خالی و کاملاً مردمی انجام می‌شود، یکی از مهم‌ترین اقدامات زیرساختی دبیرخانه کنگره و فصل جدیدی از اقدامات و انتشار اطلاعاتی است که تاکنون هیچ‌یک از سازمان‌های متولی در طول انقلاب اسلامی و دوران دفاع مقدس به آن نپرداخته‌اند.

دبیرکل کنگره ملی شهدای آزاده افزود: ارزش این اطلاعات به‌قدری قابل استفاده و استناد است که می‌توانند به‌عنوان رساله آموزشی و پایان‌نامه‌های تحصیلی در مقاطع دکتری طرح شوند.

زمردیان اذعان کرد: چنانچه همکاری و همیاری سازمان‌ها و نهادهای متولی بیش‌ازپیش باشد، امکان ارائه اسناد و مدارک گردآوری‌شده در مجامع بین‌المللی برای اثبات حقانیت دفاع مقدس و ظلم‌های رواشده به اسرای جنگ تحمیلی و شهدای غریب در قالب نمایشگاه اسناد و غیره، متصور است.

علاوه‌بر دبیرخانه مرکزی کنگره، 32 ستاد استانی متشکل از خود آزادگان با حمایت بنیاد شهید و امور ایثارگران و دستگاه‌های عضو شورای ترویج عهده‌دار انجام امور شهدای غریب در سراسر کشور هستند.