سپهرغرب، گروه - شهره کرمی :

با ذکر این مقدمه و توجه به این امر که اقامتگاه‌های بوم‌گردی با طراحی هدفمند خود، بر ویژگی‌های خاص هر منطقه تأکید می‌کنند و تجربه‌هایی تکرارنشدنی برای مسافران خود به ارمغان می‌آورند، درخصوص الزامات و استانداردهای لازم آن‌ها با یک کارشناس ارشد اقتصاد گردشگری و استاد دانشگاه گفت‌و‌گویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید:

مرتضی خاکسار با بیان اینکه وقتی صحبت از الزامات به میان می‌آید چهارچوب‌های اصلی مانند سنگ‌بنای احداث یک ساختمان مطرح است، اظهار کرد: برای ساخت هر بنا حتی یک اتاق کوچک در هر جای کشور، باید استانداردهای لازم آن لحاظ شود.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه استانداردها باید در ساخت بوم‌گردی‌ها و هتل‌ها مد نظر قرار بگیرد، گفت: اکنون در انواع گردشگری جامعه میزبان باید استانداردهای اولیه و چهارچوب‌های اصلی وجود داشته باشد.

* امنیت مسافر، مهم‌ترین عامل مورد نیاز در مقاصد سفر

وی در ادامه تأکید کرد: امنیت مسافر یکی از مهم‌ترین عواملی است که در مقصد انتظار می‌رود وجود داشته باشد؛ بهترین محل برای گردشگری بدون امنیت مسافر، بی‌معنا است.

* امکان جانمایی، دیگر عامل مهم در استاندارد بودن فضاهای گردشگری

خاکسار دیگر عامل مهم در استاندارد بودن فضاهای گردشگری را امکان جانمایی برشمرد و گفت: انتخاب درست محل‌های بوم‌گردی ازنظر راه‌ دسترسی، امنیت و توپوگرافی مناسب، از اهمیت بالایی برخوردار است.

وی ادامه داد: احداث بوم‌گردی‌ها نباید در مسیر سیلاب باشد؛ حادثه‌ای که در شیراز اتفاق افتاد، نتیجه پُر شدن مسیر سیلاب توسط شهرداری به دنبال عدم بارش باران و سیلابی شدن رودخانه‌ها در چندسال اخیر بود. افراد عاقل چه در روستاها و چه در شهرها به مسیر آبراه‌ها دست نمی‌زنند؛ عدم توجه به این موضوع در شیراز باعث شد تا خسارات جانی و مالی برای مسافران به بار بیاید. پس باید در جانمایی مکان‌های جغرافیایی دقت لازم را داشته باشیم تا در مسیر رودخانه‌ها، کوه‌های آتش‌فشانی و محل ریزش کوه، نباشند.

این مقام مسئول تصریح کرد: اگر این دو استاندارد را در بوم‌گردی‌ها رعایت کنیم و امنیت مسافر نیز تأمین شود، می‌توانیم ادعا کنیم الفبای مورد نیاز بوم‌گردی را یاد گرفته‌ایم.

خاکسار با اشاره به اینکه پدیده بوم‌گردی جهانی شده است، گفت: غالب افراد جامعه مشتاق گردشگری سنتی شده و از فضای مدرن و دیگر امکانات خسته شده‌اند؛ بنابراین علاقه‌مند به حضور در لایه‌های بومی و فرهنگی مردم هستند.

خاکسار افزود: در پی این موضوع میل به گردشگری روستایی و حضور در بوم‌گردی‌ها افزایش یافته و با رعایت دو استانداردی که بیان شد، می‌توانیم شاهد پیشرفت مطلوب در این خصوص باشیم.

* برنامه‌های مدون آموزش جامعه محلی و گردشگران، راز تداوم گردشگری در روستا

وی با اشاره به اینکه برنامه‌های مدون آموزش جامعه محلی و برخورد مطلوب با جامعه میهمان نیز کمک شایانی در این خصوص خواهد کرد، اظهار کرد: متقابلاً باید به جامعه میهمان نیز آموزش بدهیم که محدودیت‌های جامعه میزبان چگونه است تا بتوان در مسیر توسعه پایدار قرار گرفت.

این مقام مسئول افزود: وقتی صحبت از توسعه پایدار در گردشگری روستایی و بوم‌گردی است، بررسی حفاظت از منابع طبیعی و زیستی موجود و استفاده بهینه از آن‌ها مورد توجه قرار دارد.

خاکسار ادامه داد: تنها حفاظت فیزیکی مانند جلوگیری از یادگاری نوشتن روی ابنیه تاریخی و آسیب دیدن درختان آن منطقه نیست، بلکه باید به اعتقادات، لباس محلی و خط قرمزهای جامعه بومی نیز توجه شود.

وی تأکید کرد: نباید بی‌توجهی به فرهنگ جامعه میزبان باعث شود تا جامعه بومی از میهمان و گردشگر دلزده شود و آن را نپذیرد.

خاکسار با اشاره به اینکه باید از اشکال دقیق بوم برای بوم‌گردی‌ها استفاده کنیم، افزود: توجه به این امر در ساخت خانه‌های بوم‌گردی برای گردشگر ایجاد جاذبه می‌کند و استفاده از ادوات سنتی و معماری هر محل و مکان جغرافیایی یکی از بهترین عامل‌های جذب گردشگر است.

وی با ذکر مثالی در این خصوص، توضیح داد: در منطقه سیستان و بلوچستان سازه‌های حصیری و مجتمع‌های بوم‌گردی به‌صورت هتل‌ها و اقامتگاه‌های ارزان که با حصیر و چوب ساخته شده‌اند، بهترین عامل جذب گردشگر است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: دیگر عامل جاذب در توسعه گردشگری در روستاها، استفاده از غذاهای محلی است. حضور گردشگر در روستا نیز یک عامل توسعه، افزایش تولید و بازار مطلوب برای جامعه میهمان است که می‌تواند یکی از عوامل جذب گردشگر باشد.

خاکسار عنوان کرد: برنامه‌ریزی جهت طبخ و آموزش غذای محلی به مسافران توسط افراد بومی ازجمله عواملی است که جذب بیشتر گردشگر به روستا را به دنبال دارد.

وی تأکید کرد: مجموعه این عوامل در کنار هم باعث جذب بیشتر گردشگر در جامعه بوم می‌شود؛ البته گردشگری مزرعه در روستا نیز دیگر عاملی است که می‌توان به آن به‌عنوان شاخه‌ای از بوم‌گردی توجه کرد.

خاکسار گفت: بسیاری از مسافران و جهان‌گردان به این موضوع علاقه‌مندند تا مستقیم در فضاهایی مانند قمصر کاشان قرار بگیرند، گل بچینند و در روند گلاب‌گیری حضور داشته باشند.

وی افزود: این افراد دوست‌دار حضور در فضای ناب روستایی هستند که این نیز باعث تقویت بوم‌گردی در جامعه می‌شود و به افزایش گردشگری داخلی و برند شدن روستاهای هدف گردشگری ما کمک خواهد شد.

خاکسار تصریح کرد: زمانی ما در سطح جهانی، منطقه و ملی مطرح خواهیم شد که همه جورچین‌های لازم گردشگری کنار هم قرار گرفته باشند.

وی تأکید کرد: جامعه بوم‌گردی ما با رعایت آنچه بیان شد و تقویت همه عوامل مرتبط با آن اعم از فعالان گردشگری، باعث ایجاد انتفاع اقتصادی در جامعه محلی خواهد شد که این مهم با افزایش آمدوشد مسافران بدون تغییر در لایه‌های فرهنگی روستا، یک موفقیت است.

این استاد دانشگاه در ادامه افزود: تعامل بین جامعه میزبان و میهمان در سایه برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده باعث شکوفایی گردشگری و بوم‌گردی‌های روستایی می‌شود.

خاکسار اذعان کرد: در این صورت از مهاجرت افراد به شهرها جلوگیری شده و شاهد مهاجرت معکوس نیز خواهیم بود.

وی افزود: وزارت گردشگری ما می‌تواند با ارتباط قوی با بخش جهانی بوم‌گردی umwto (سازمان جهانی گردشگری) آخرین یافته‌های جامعه بوم‌گردی را به جامعه هدف و بوم معرفی کند و آموزش دهد.

خاکسار با اشاره به اینکه می‌توان در روستاها فضایی با حضور جامعه محلی مثل مسجد یا شورای روستا را درنظر گرفت تا به مسئولان اقامتگاه‌ها آموزش‌های لازم حوزه گردشگری داده شود، گفت: این مهم به ما کمک خواهد کرد تا با یک نقشه از پیش تعیین‌شده و با رعایت جزئیات کارآمد، بتوانیم جامعه محلی را در این زمینه‌ها تقویت کنیم.

وی با ذکر این مثال که عدم توجه به جزئیات در تولید می‌تواند در هر حوزه‌ای سرنوشتی همچون کارخانه‌ نساجی مازندران به‌وجود آورد، یادآور شد: هر کاری برای رشد نیاز به برنامه‌ریزی و به‌روز بودن دارد.

* عدم توجه به حفظ محیط‌زیست، خطر جدی برای جامعه بوم

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه ظرفیت پذیرش دو جامعه میزبان و میهمان در صنعت گردشگری جزء الزامات است که باید مورد توجه قرار بگیرد، گفت: حفظ ظاهر بصری روستا خیلی مهم است و باید به حفظ توسعه پایدار در محیط‌زیست توجه ویژه کرد؛ چراکه رها شدن زباله در جامعه بوم یک آسیب جدی است.

خاکسار با اشاره به اینکه مردم برخی از روستاهای بکر دلیل بهره‌مندی اهالی از مواهب خدادادی در دنیای امروز را عدم رسیدن پای گردشگر به این منطقه می‌دانند، اذعان کرد: پس لازم است به آموزش جامعه میهمان در مقصد توجه شود.

وی تأکید کرد: اگر این استانداردها رعایت شود، با الهام گرفتن از بخشنامه‌های آموزشی ادارات کل گردشگری که توسط وزرات کل اعلام می‌شود، شاهد اتفاقات خوب و رونق گردشگری خواهیم بود؛ توجه به برنامه سالانه سازمان جهانی گردشگری نیز برای جذب بیشتر گردشگر در بُعد ملی و سپس سطح جهانی، به ما کمک خواهد کرد.

خاکسار با عنوان اینکه عمل به این موارد به حل مشکلات امروز و عدم تمرکز جمعیت در شهرها کمک خواهد کرد، اذعان کرد: در این صورت شاهد شکوفایی افراد شاغل در صنعت گردشگری شده و بدین‌وسیله خواهیم توانست تحریم‌ها را نیز دور بزنیم.

این استاد دانشگاه در ادامه گفت: وقتی گردشگر وارد یک منطقه گردشگری شود، ارزآوری کرده و باعث رشد اقتصادی کشور خواهد شد و ما به سهم خود به درآمدهای ناخالص ارزی دست خواهیم یافت؛ البته امید است طی 20 سال آینده این رونق را شاهد باشیم.

خاکسار افزود: فعالیت فعالان گردشگری و تعامل آن‌ها با کارشناسان این حوزه باعث خواهد شد تا کشور به سهم خود از بازارهای گردشگری جهانی دست یابد.

وی در پایان ضمن تشکر از پیگیری روزنامه سپهرغرب که به انتشار اخبار و بیان نظرات کارشناسان پرداخته است، گفت: خوشبختانه بررسی مسائل گردشگری از سوی این روزنامه باعث شده تا جوامع خبری دیگر استان‌ها مانند اصفهان نیز به دنبال بیان نظرات کارشناسان و استفاده از آن‌ها در حوزه گردشگری باشند.

با این تفاسیر دو جامعه بوم و مسافر نیاز به آموزش دارند تا هریک حقوق خود را شناخته و آن‌ها را رعایت کنند؛ در این صورت شکوفایی گردشگری بدون آسیب دیدن محیط‌زیست و هنجارهای جامعه هدف را شاهدیم و ما می‌توانیم امانت‌دار خوبی برای حفظ این سنت‌ها و مواهب الهی باشیم.

با توجه به اینکه اقامتگاه‌های بوم‌گردی در استان همدان نیز همچون دیگر مناطق کشور ایجاد شده و درحال فعالیت هستند، لازم است همه مسائل مورد نیاز به متولیان آن‌ها آموزش داده شود و همچنین تبلیغات مطلوبی برای معرفی این ظرفیت‌ها در سطح ملی و جهانی مد نظر قرار بگیرد.

کلام آخر آنکه موفقیت هر بخش گردشگری در استان علاوه‌بر اهتمام بخش خصوصی، به دوندگی و پیگیری شبانه‌روزی کارمندان اداره میراث فرهنگی و مسئولان استانی احتیاج دارد و باید برنامه‌های مدون برای آن درنظر گرفته شود.

شهره کرمی