برای اینکه حمل‌ونقل عمومی به انتخابی جذاب و روزمره برای مردم تبدیل شود، شهرها باید با غلبه بر موانع فیزیکی و فرهنگی، خدمات قابل‌قبولی را طراحی و ارائه کنند. خدمات حمل‌ونقل عمومی با کیفیت بالا، مسیرهایی قابل‌اعتماد، سریع، راحت، دردسترس، مقرون‌به‌صرفه و ایمنی هستند که تقاضای زیادی برای آن‌ها وجود دارد.

برای آگاهی از میزان جذابیت حمل‌ونقل عمومی در هر منطقه باید عواملی ازجمله مسافت، تعداد، زمان و اهداف سفر و همچنین هزینه و در دسترس بودن پارکینگ را بررسی کرد. ویژگی‌های خدمات حمل‌ونقل شامل قابلیت اطمینان، پوشش منطقه، ظرفیت و سرعت سفر، کرایه و نحوه اتصال با سایر روش‌های حمل‌ونقل بر راحتی و جذابیت آن تأثیر می‌گذارد و میزان استفاده از آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

*بررسی مداوم سیستم موجود و شناسایی فرصت‌های بالقوه

توزیع فضایی کاربری‌ها و دسترسی به مقاصد نقش مهمی در میزان استفاده از حمل‌ونقل عمومی دارد. نقشه مراکز اشتغال، خدمات عمومی، مؤسسات آموزشی، مناطق تجاری و همچنین تراکم‌های مسکونی را باید برای افزایش تقاضای بالقوه حمل‌ونقل در مناطق مختلف در نظر گرفت. عوامل سیاست و برنامه‌ریزی همچون توسعه حمل‌ونقل محور، سیاست‌های پارکینگ، یارانه‌ها و قیمت‌گذاری مناطق بر اساس ازدحام می‌تواند بر میزان استقبال شهروندان تأثیر بگذارد.

استفاده از تکنیک‌های مدل‌سازی و پیش‌بینی همچون مدل‌های تقاضای سفر و بررسی اولویت‌های اعلام‌شده برای برآورد تقاضا به تعیین کمیت روابط بین عوامل مختلف و پیش‌بینی سناریوهای مختلف حمل‌ونقل کمک می‌کند و اتخاذ تصمیمات برای مسیرهای جدید و تعداد دفعات رفت‌وآمد در ساعات مختلف را کارآمدتر می‌کند. شهرها می‌توانند از GPS، سیستم‌های جمع‌آوری خودکار کرایه و دیگر فناوری‌ها استفاده کنند تا کار را برای برنامه‌ریزان و همچنین کاربران آسان‌تر و ارزان‌تر کنند.

اربری زمین و پیش‌بینی تقاضای حمل‌ونقل منجر به سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی در توسعه حمل‌ونقل عمومی ازجمله سیستم حمل‌ونقل سریع، شبکه‌های اتوبوس و همچنین زیرساخت‌های دوچرخه‌سواری و خیابان‌های مناسب برای عابران پیاده شده است.

استکهلم نیز از این رویکرد برای ارزیابی رشد جمعیت، برنامه‌های توسعه شهری و تقاضای حمل‌ونقل استفاده کرده است و در سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی گسترده از جمله مترو، اتوبوس و قطارهای شهری سرمایه‌گذاری کرده است. هدف این سرمایه‌گذاری‌ها علاوه بر اجرای بهبود زیرساخت‌های جاده‌ای، قیمت‌گذاری املاک و مستغلات بر اساس تراکم منطقه به‌منظور بهینه‌سازی جریان ترافیک و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است.

*سرمایه‌گذاری دولتی و خصوصی برای پرداخت یارانه به هزینه‌های عملیاتی

گزینه‌های حمل‌ونقل انبوه همچون مترو، حمل‌ونقل ریلی سبک (LRT)، تراموا و اتوبوس سریع (BRT) کارآمدترین و پایدارترین راه‌ها برای جابه‌جایی تعداد زیادی از مردم در سراسر یک شهر هستند و نیاز به پروژه‌های زیرساختی فیزیکی بزرگی دارند که به‌نسبت گران و پیچیده هستند و به‌طور معمول سال‌ها طول می‌کشد تا برنامه‌ریزی، تأمین مالی و اجرا شوند.

گزینه‌های اصلی تأمین مالی چنین پروژه‌هایی عبارت از منابع عمومی شهرها ازجمله اوراق قرضه یا وام‌های شهرداری، یارانه عمومی، افزایش درآمد، سرمایه‌گذاری خصوصی و بانک‌های توسعه چندجانبه است. یارانه‌های عمومی همیشه برای پوشش هزینه‌های عملیاتی مورد نیاز است، زیرا هیچ سیستم حمل‌ونقل عمومی نمی‌تواند به‌طور کامل هزینه خود را از طریق درآمد کرایه مسافر پرداخت کند.

مبلغ کرایه و میزان یارانه یک تصمیم سیاسی است و برای تعیین آن باید عواملی از جمله توزیع دستمزد محلی، عدالت اجتماعی و اثرات جانبی منفی مربوط به استفاده از وسایل نقلیه شخصی را در نظر گرفته شود. منظور از افزایش درآمد نیز، افزایش کرایه‌ها، قیمت‌گذاری منطقه، مالیات حمل‌ونقل، هزینه‌های پارکینگ و سایر سیاست‌های مرتبط با حمل‌ونقل است.

*رویکرد کل‌نگر برای برنامه‌ریزی حمل‌ونقل عمومی

ترویج یک رویکرد کل‌نگر که کل شبکه حمل‌ونقل و امور بین‌وجهی را برای برنامه‌ریزی سخت‌افزاری، کرایه‌ها و عملیات در نظر می‌گیرد نقش مؤثری در افزایش کیفیت خدمات و درنتیجه افزایش استقبال مردم دارد. مسیرهای حمل‌ونقل انبوه و زیرساخت‌های پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری باید به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی شوند که از طریق تقاطع‌ها و ایستگاه‌ها با هم در تماس باشند تا مسافران بتوانند به راحتی در نقاط مختلف مسیر حالت دیگری را برای تکمیل سفر خود انتخاب کنند.

سیستم‌های پرداخت کرایه باید یکپارچه باشند، به‌گونه‌ای که مسافران فقط یک بار برای سفرهایی که شامل چند حالت حمل‌ونقل عمومی است، کرایه پرداخت کنند. برای عملیات یکپارچه در حالت ایده‌آل، یک نماینده واحد باید مسئولیت مدیریت تمام سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی در شهر را بر عهده بگیرد. لندن مثال خوبی برای این موضوع است، سامانه «حمل‌ونقل برای لندن» مسئولیت مدیریت سیستم‌های مترو، اتوبوس و تراموا، زیرساخت‌های دوچرخه‌سواری در سطح شهر، تاکسی‌ها و اتوبوس‌های آبی و همچنین شبکه جاده‌ای بزرگ لندن را بر عهده دارد.

برنامه‌های توسعه شهری با محوریت حمل‌ونقل که به موجب آن مشاغل، مسکن، خدمات و امکانات در اطراف مراکز حمل‌ونقل عمومی جمع می‌شوند و همچنین چشم‌انداز شهر 15 دقیقه‌ای برای ارتقای دسترسی آسان و عادلانه به امکانات با پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و اتصالات حمل‌ونقل عمومی، راهکارهای بسیار مؤثری در ارتقای کیفیت و پذیرش حمل‌ونقل هستند.

*بهبود تجربه سفر با حمل‌ونقل عمومی

در بسیاری از شهرها، شبکه‌های اتوبوسرانی ناکارآمد و نامنظم هستند، با هم همپوشانی دارند، دارای نقشه‌های مسیر ناخوانا و پوشش نامتعادل در سطح شهر هستند که هر کدام از این موارد می‌تواند مانعی برای استفاده گسترده از حمل‌ونقل عمومی شود. شهرهایی همچون سیاتل، هیوستون، بارسلونا و سائوپائولو با موفقیت در طراحی مجدد شبکه‌های خود و بهبود استانداردهای خدمات سرمایه‌گذاری کرده‌اند.

هیوستون خدمات خود را پس از راه‌اندازی LRT مجدداً طراحی کرد تا همپوشانی این خدمات را کاهش دهد و از پوشش حمل‌ونقل در تمام نقاط شهر اطمینان حاصل کند، این امر منجر به افزایش هفت درصدی مسافر در اتوبوس‌های محلی و قطارهای سبک از سال 2015 تا 2016 شد.

بارسلونا از سال 2010 ارزش طراحی شبکه جاده‌ای مبتنی‌بر شبکه خود را برای پیاده‌سازی تدریجی یک شبکه اتوبوس با مسیرهای عمودی شمال‌جنوب، مسیرهای افقی شرق‌غرب و مسیرهای مورب به حداکثر رساند، طراحی بصری که استفاده از آن را برای شهروندان آسان و کاربردی می‌کند. حداکثر فاصله بین ایستگاه‌های حمل‌ونقل در شبکه اتوبوس جدید 350 متر است و دسترسی به آن را آسان کرده است.

سیاتل طرح ارتقای شبکه اتوبوسرانی را در 800 متر از مسیرهای حمل‌ونقل پیشنهاد کرده است که میزان استفاده خانوارها از این شبکه را از 43 درصد در سال 2015 به 73 درصد تا سال 2040 افزایش خواهد داد.

علاوه بر موارد گفته‌شده، با افزایش تردد توسط اتوبوس‌های بدون آلایندگی می‌توان آلودگی هوای محلی را بهبود بخشید. تعویض ناوگان اتوبوس‌های قدیمی و آلوده‌کننده با اتوبوس‌های برقی، قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا را برای مسافران اتوبوس و خیابان‌های شهر کاهش می‌دهد و در عین حال تجربه حمل‌ونقل مدرن‌تر و راحت‌تری را برای شهروندان ارائه می‌دهد.

ایستگاه‌های اتوبوس بهبود یافته، پایانه‌های حمل‌ونقل ارتقا یافته و فضای اطراف آن پایانه‌ها نیز می‌توانند یک تجربه حمل‌ونقل راحت از شروع سفر را به‌ویژه در مناطق انتظار تضمین کنند.

*افزایش جذابیت سیستم حمل‌ونقل عمومی

شرکت‌های حمل‌ونقل باید برای غلبه بر موانع فرهنگی تلاش کنند که مردم را از انتخاب حمل‌ونقل عمومی منصرف می‌کند. برای مثال ایده‌هایی را پرورش دهند که نشان می‌دهد حمل‌ونقل عمومی «فقط» برای افراد کم درآمد نیست. این شرکت‌ها می‌توانند همچون شرکت‌های کرایه خودرو، محصولات و خدمات خود را با استفاده از کمپین‌های عمومی هوشمندانه و مدرن تبلیغ کنند. یک شرکت حمل‌ونقل عمومی در گوتنبرگ، مسابقه‌ای با عنوان «وقتی با هم سفر نمی‌کنیم شهر شلوغ می‌شود» راه‌اندازی کرد و برای کمپین تبلیغاتی برنده جوایزی در نظر گرفت.

شرکت‌های حمل‌ونقل می‌توانند از فناوری‌های جدید همچون برنامه‌های کاربردی گوشی‌های هوشمند استفاده کنند تا خدمات خود را به‌روزتر و استفاده از آن را آسان‌تر کنند. در عین حال می‌توانند برنامه‌هایی برای جمع‌آوری داده‌ها و نظرات کاربران از خدمات ارائه‌شده در نظر بگیرند که تجربه کاربر از سرویس را بهبود می‌بخشد و هزینه‌های عملیاتی را کاهش می‌دهد.

برای مثال اپراتور حمل‌ونقل اوکلند در دوران همه‌گیری کووید 19، برنامه‌ای منتشر کرد تا به مسافران اطلاع دهد که اتوبوس یا قطاری که در حال نزدیک شدن است، فضایی برای فاصله‌گذاری اجتماعی توصیه‌شده دو متری دارد یا خیر.

بوگوتا برنامه کاربردی روی گوشی‌های هوشمند ارائه می‌دهد که امکان سنجش میزان امنیت شخصی را برای زنان فراهم می‌کند و سپس از بازخورد کاربران برای طراحی و اولویت بندی مداخلات برای بهبود سیستم حمل‌ونقل و سایر فضاهای عمومی استفاده می‌کند. کیتو نیز از فناوری مشابهی برای مبارزه با مسئله آزار جنسی در سیستم حمل‌ونقل عمومی استفاده می‌کند که قربانی آزار و اذیت می‌تواند یک پیام کوتاه ساده برای هشدار به راننده ارسال کنند و زنگ هشدار را در داخل اتوبوس به صدا درآورد.