وقتی صحبت از خوش‌نویسی و جشنواره‌های مربوط به آن می‌شود خیلی‌ها فکر می‌کنند این هنر مختص به مردان است اما بهتر است بدانیم نیمی از خوش‌نویسان کشور را بانوان تشکیل می‌دهند، به طوری که در مجموع 20 هزار خوش‌نویس بانو در کشور شناسایی شده که نزدیک به نیمی از آن‌ها به شکل حرفه‌ای فعالیت می‌کنند و از هنرمندان ممتاز محسوب می‌شوند.
به دیگر سخن طی چند سال اخیر حضور بانوان در عرصه خوش‌نویسی، بسیار چشمگیر بوده و فضای مناسب و سالمی برای آن‌ها در آموزش این هنر فراهم شده اما به آن معنا نیست که آن‌ها به آن جایگاه واقعی خود رسیده‌اند چراکه لازم است، جامعه هنری ما با اعتماد به بانوان، آن‌ها را در عرصه‌های تصمیم‌گیری و اجرایی وارد کند تا از این گذر، آرام‌آرام آن‌ها را به سمت جایگاه واقعی خودشان ببرد.
زنان در کنار علاقه و عشق به هنر، مسئولیت‌های مهمی چون همسرداری، فرزندپروری و مدیریت زندگی را دارند که اگر مسئولیت‌های اجتماعی هم به آن‌ها سپرده شود، نور علی نور می‌شود تا میان اصحاب هنر نامی آشنا داشته باشند و مورد تحسین و تمجید قرار گیرند.
بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا در این شماره از صفحه ریحانه آفرینش با هنرمند خوش‌نویس همدانی گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
مهری فتاحی‌زعیم با بیان اینکه از سال 1378 وارد عرصه خوش‌نویسی شدم گفت: سال 1382 مدرک ممتاز خود را دریافت کردم و در ادامه پس از سال‌ها تلاش در سال 1400 نیز توانستم مدرک فوق ممتاز را ازآن خود کنم.
وی با بیان اینکه طی این سال‌ها از حضور اساتیدی همچون میرعلی‌سرمدی، عطاالله سرمدی و جواد مؤمنی بهره بردم، اظهار کرد: طی سال‌های اخیر نیز از محضر استاد خسرو نجومی بهره می‌برم.
وی با اشاره به اینکه طی این سال‌ها در مسابقات و جشنواره‌های مختلف استانی و ملی شرکت کرده و در بیشتر آن‌ها حائز رتبه شدم، تشریح کرد: در جشنواره‌های مختلفی که انجمن خوش‌نویسی همدان و ایران طی این سال‌ها برگزار کرده نیز شرکت کرده‌ام.
این هنرمند همدانی با ابراز اینکه یکی از افتخاراتی که طی سال‌های اخیر به آن می‌بالم کسب رتبه نخست جشنواره بانوی بهشت است، خاطرنشان کرد: این جشنواره که با موضوع حضرت فاطمه (س)، مقام زن و مادر در سال 1400 فراخوان داده شده بود، با استقبال خوب بانوان خوش‌نویس استان همدان همراه شد.
فتاحی‌زعیم با اشاره به اینکه نستعلیق را به‌عنوان خط تخصصی خود انتخاب کرده، افزود: دلیلش اصالت و قدمتی است که این خط در فرهنگ ما داشته و در آن نهفته است.
وی با اشاره به اینکه طی این سال‌ها در سه نمایشگاه به‌صورت انفرادی شرکت کرده‌ام، گفت: البته تعداد نمایشگاه‌های گروهی که در رشته خوش‌نویسی و رشته تجسمی در آن شرکت داشته‌ام بسیار زیاد بوده است.
این بانوی خوش‌نویس با تأکید بر اینکه متأسفانه در همدان زیرساخت‌های لازم برای فعالیت هنرمندان خوش‌نویس به اندازه کافی مهیا نیست، اذعان کرد: این هنر برای دیده شدن نیازمند گالری‌های است تخصصی که با شرایط مناسب در اختیار هنرمندان قرار گیرد اما در همدان تنها گالری موجود تالار استاد زنگنه در مجتمع آوینی است که با قیمت مناسب در اختیار خوش‌نویسان قرار می‌گیرد.
فتاحی‌زعیم با ابراز اینکه فعالیت بانوان در رشته‌های مختلف هنری بستری برای فعالیت اجتماعی آن‌هاست اذعان کرد: در واقع اجتماعی شدن فعالیت زنان همراه با انجام نقش‌های مختلفی که در خانواده بر عهده بانوان است از آن‌ها افراد قدرتمند ساخته و منجر به شکوفایی استعداد آن‌ها می‌شود.
وی با اشاره به اینکه خوشبختانه طی این سال‌ها همواره خانواده همراهی لازم را با بنده داشته‌اند، اذعان کرد: آنچه در این بین مسئله‌ساز است اینکه نمی‌توان در همدان به این هنر نگاهی اقتصادی داشت.
این هنرمند همدانی با بیان اینکه مهم‌ترین خواسته هنرمند، دیده شدن آثار اوست، ابراز کرد: مسئله این است که یکی از اصلی‌ترین انگیزه‌ها برای یک هنرمند پذیرش اثر در بین آحاد جامعه است اما متأسفانه در بین همدانی‌ها هنوز این موضوع جا نیفتاده که می‌توان آثار هنری را خرید و به هنرمند برای ادامه کار انگیزه و هدف داد.
فتاحی‌زعیم با بیان اینکه پیشتر درصد ناچیزی از بودجه ادارات برای خرید آثار هنری از هنرمندان در نظر گرفته می‌شد که به‌نظر می‌رسد این بند نیز طی سال‌های اخیر حذف شده، اذعان کرد: امیدوارم حداقل همچون سنوات گذشته این درصد ناچیزی برای ادارات در مسیر حمایت از هنرمندان احیا شود.
وی با اشاره به کسب مقام دوم در جشنواره کشوری منتظران در اردیبهشت‌ماه سال 1401، ابراز کرد: کسب مقام دوم در جشنواره تجسمی جوانان استان در سال 86، مقام دوم در جشنواره خوش‌نویسی امام خمینی (ره) در سال 86 از دیگر افتخارات هنری من است.
این هنرمند خوش‌نویس درخصوص حمایت متولیان دستگاه‌های مرتبط با این هنر در استان نیز گفت: حوزه هنری و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی در صورت داشتن استانداردهای لازم در رشته‌های مختلف هنری به‌ویژه خوش‌نویسی از هیچ حمایتی در حد توان دریغ نمی‌کنند حتی حمایت‌های لازم برای برگزاری کلاس و تدریس را نیز برای هنرمندان فراهم می‌کنند؛ اما آنچه مسلم است اینکه هنرمند خوش‌نویس نیاز دارد که هنرش دیده شده و توسط هنردوستان خریداری شود.
فتاحی‌زعیم با اشاره به اینکه من هیچ‌گاه به خوش‌نویسی به‌عنوان یک صنعت و شغل نگاه نکرده‌ام و بیشتر عشق من به این هنر است که مرا در این عرصه ماندگار کرده، افزود: با تمام این‌ها یقیناً طی این سال‌ها باتوجه به وقت و انرژی که بنده در این عرصه صرف کرده‌ام خانواده این انتظار را از من دارند که چیزی عایدی من باشد.
وی با بیان اینکه در عرصه کار حرفه‌ای هنوز جای کار برای هنرمندان خوش‌نویس خانم همدان بسیار زیاد است، اذعان کرد: متأسفانه کمتر خوش‌نویس خانم همدانی طی چند دهه اخیر توانسته در جشنواره‌های ملی به‌ویژه بین‌المللی شرکت کرده و حائز مقام شود.
این عضو شورای انجمن خوش‌نویسان همدان با اشاره به اینکه امروز امکان بهره بردن از کلاس اساتید نامداری که امکان استفاده از کلاس درسشان برای آقایان در استان‌هایی همچون تهران و سایر شهرها فراهم است برای ما بانوان همدانی به‌دلیل محدودیت در سفر و رفت و آمدها فراهم نیست، خاطرنشان کرد: همین مسئله منجر به عقب ماندن هنرمندان خانم خوش‌نویس همدانی در کسب مقام‌های کشوری و بین‌المللی از آقایان شده است.
فتاحی‌زعیم در پاسخ به این سؤال که باتوجه به اینکه هنر خوش‌نویسی یک هنر پر پیچ و خم و فرسایشی است هنرمندان خانم ما در چه وضعیتی هستند و چقدر از این هنر استقبال می‌کنند؟ گفت: قطعاً هنرمند خوش‌نویس راه بیشتری را باید طی کرده و زمان بیشتری صرف کنند چون برای این هنر به پشتکار بیشتری نیاز است.
وی ادامه داد: مثلاً در فصل تابستان خانواده‌ها فرزندشان را برای گذران اوقات فراغت در کلاس ثبت نام می‌کنند و انتظار دارند مانند سایر هنرها پس از سه، چهار ماه بتواننند به موفقیت‌هایی دست پیدا کنند حال آنکه در خوش‌نویسی برای رسیدن به یک جایگاه متوسط لااقل باید هفت یا هشت سال وقت گذاشت، بنابراین متأسفانه ورودی ما در این هنر شرایط مطلوبی دارد اما در ادامه راه بنا به نبودن پشتکار شاهد تعداد بالایی از هنرمندان نیستیم.
مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد؛ خوش‌نویسی، هنری است که به حمایت مالی نیاز دارد. در حال حاضر، حمایت‌های مالی از خوش‌نویسی، به‌ویژه در بخش خصوصی، کافی نیست. این کمبود حمایت مالی، می‌تواند باعث شود که هنرمندان خوش‌نویس با مشکلاتی در زمینه تولید آثار هنری و برگزاری نمایشگاه‌ها روبه‌رو شوند مشکلی که امروز گریبان هنرمندان خوش‌نویس در استان را گرفته است.
نکته بعدی عدم وجود آموزش‌های مناسب در پی عدم وجود اساتید نامدار خوش‌نویسی در استان است که این کمبود به‌ویژه برای خانم‌ها مسئله‌ساز شده و آن‌ها را در راستای ارتقا و پیشرفت با مخاطره مواجه کرده زیرا آموزش، یکی از مهم‌ترین عوامل در حفظ و ترویج هر هنری است، در حال حاضر، آموزش‌های خوش‌نویسی در سطح مطلوبی در استان ارائه نمی‌شوند، عدم وجود آموزش‌های مناسب، می‌تواند باعث شود که افراد علاقه‌مند به این هنر، از ارتقای جایگاه به‌ویژه در بین بانوان هنرمند باز بمانند.

طاهره ترابی مهوش