بزرگترین زمین‌لغزش جهان در ایلام، یکی از پدیده‌های منحصربه‌فرد زمین‌شناسی با قدمتی چند هزار ساله است که پهنه‌ای وسیع از دامنه‌های کبیرکوه را دربرگرفته است؛ این میراث طبیعی بی‌نظیر، با تأثیرات عمیق بر اکوسیستم منطقه و جذابیت‌های علمی، توجه پژوهشگران و علاقه‌مندان را به خود جلب کرده است.
دره‌شهر ایلام به یکی از بزرگترین زمین‌لغزش‌های جهان مشهور است؛ پدیده‌ای زمین‌شناختی که نه تنها یکی از میراث‌های طبیعی باورنکردنی ایران به شمار می‌آید، بلکه به‌عنوان یک شگفتی زمین‌شناسی در جهان مورد توجه است. این زمین‌لغزش که از بزرگترین نمونه‌های مشابه در جهان است، در دامنه کوه‌های کبیرکوه و در نزدیکی دره‌شهر، منطقه‌ای تاریخی و فرهنگی در استان ایلام، رخ داده است.
بزرگی، گستردگی و تأثیرات آن، این زمین‌لغزش را به نقطه‌ای پر از رازها و شگفتی‌ها بدل کرده است که از دیرباز توجه پژوهشگران و زمین‌شناسان را به خود جلب کرده است.زمین‌لغزش دره‌شهر که به بیش از 10 هزار سال پیش بازمی‌گردد، گستره‌ای وسیع از مناطق کوهستانی کبیرکوه را دربر گرفته و پهنه‌ای عظیم از زمین را با تغییرات چشمگیر زمین‌شناختی روبه‌رو کرده است.
به گفته کارشناسان، حجم زیادی از خاک، سنگ و رسوبات در طی این زمین‌لغزش عظیم جابجا شده و لایه‌های زمینی گسترده‌ای به پایین دامنه‌ها رانده شده‌اند. عمق و شدت این جابجایی به گونه‌ای بوده که حتی پس از هزاران سال، اثرات آن به وضوح قابل مشاهده است و این پدیده اکنون نیز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین نمونه‌های زمین‌لغزش عظیم در منابع زمین‌شناسی جهان ثبت شده است.
*چرا این زمین‌لغزش رخ داد؟
علت اصلی این زمین‌لغزش عظیم را می‌توان به عوامل متعددی نسبت داد. بافت و ساختار زمین‌شناسی منطقه، فشارهای زمین‌ساختی ناشی از حرکات صفحه‌های تکتونیکی و بارش‌های سنگین در دوران‌های مختلف ازجمله دلایل اصلی این پدیده هستند.
کوه‌های کبیرکوه در منطقه زاگرس قرار دارند که از لحاظ زمین‌ساختی بسیار فعال است. در طول زمان، فشارهای شدید زمین‌ساختی و انباشت رسوبات باعث تضعیف لایه‌های سطحی و ناپایداری دامنه‌ها شده و نهایتاً این زمین‌لغزش بزرگ را به وجود آورده است. همچنین، بارش‌های مداوم و شدید در فصول مختلف و دوره‌های زمانی طولانی، باعث اشباع خاک و ایجاد ناپایداری در لایه‌های سطحی و عمقی شده‌اند.
*ابعاد و ویژگی‌های زمین‌لغزش دره‌شهر
زمین‌لغزش دره‌شهر یکی از بزرگترین زمین‌لغزش‌های دنیا با ابعادی وسیع و دامنه‌ای گسترده است. بر اساس تخمین‌های زمین‌شناسان، این زمین‌لغزش حدود 15 کیلومتر طول و چندین کیلومتر عرض دارد و گستره‌ای بالغ بر هزاران هکتار از کوه و دامنه را دربر گرفته است. حجم خاک و سنگی که در این فرآیند جابجا شده به میلیون‌ها مترمکعب می‌رسد و ضخامت لایه‌های جابجا شده نیز تا ده‌ها متر تخمین زده می‌شود.
این پدیده طبیعی بزرگ، یک میراث زمین‌شناختی منحصر به فرد را در منطقه به جا گذاشته است.تأثیرات و تغییرات ناشی از این زمین‌لغزش، چشم‌اندازهای طبیعی و شکل زمین را به طرز چشمگیری تغییر داده و ساختارهایی طبیعی ایجاد کرده که نمونه‌های مشابه آن در نقاط بسیار محدودی از جهان مشاهده می‌شود. سنگ‌های بزرگ، چین‌خوردگی‌های متعدد و دره‌های عمیق و پرتگاهی، بخشی از این چشم‌انداز منحصربه‌فرد هستند که دره‌شهر را به مقصدی جذاب برای علاقه‌مندان به زمین‌شناسی و طبیعت تبدیل کرده‌اند.
*تأثیرات اکولوژیکی و اجتماعی
زمین‌لغزش دره‌شهر تأثیرات عمیقی بر زیست‌بوم و اکوسیستم منطقه داشته است. یکی از مهم‌ترین تأثیرات آن بر منابع آب منطقه بوده است. جابجایی لایه‌های عظیم زمین و سنگ باعث تغییر مسیر رودخانه‌ها و ایجاد چشمه‌های جدید در این منطقه شده است. آب‌های زیرزمینی و سطحی نیز با تغییراتی مواجه شده‌اند که خود به تأثیرات قابل توجهی بر اکوسیستم منطقه منجر شده است.
از سوی دیگر، این زمین‌لغزش زمینه‌ساز رشد گونه‌های گیاهی و جانوری منحصربه‌فردی در این ناحیه شده و اکنون شاهد یک تنوع زیستی بالا و گونه‌هایی منحصر به‌فرد در منطقه هستیم.از لحاظ اجتماعی و فرهنگی، این زمین‌لغزش بزرگ تأثیرات خود را بر منطقه برجای گذاشته است. برخی از مردم بومی دره‌شهر معتقدند این زمین‌لغزش نشانه‌ای از تغییرات طبیعی بزرگی بوده که به نوعی بر سرنوشت منطقه و حیات آن تأثیر گذاشته است.
افسانه‌ها و داستان‌های مختلفی در مورد این پدیده بین مردم محلی رواج دارد که به جذابیت فرهنگی این منطقه افزوده است. اهمیت زمین‌لغزش دره‌شهر در تحقیقات علمی بزرگترین زمین‌لغزش جهان در دره‌شهر به‌عنوان منبعی بسیار ارزشمند برای تحقیقات زمین‌شناسی شناخته می‌شود. زمین‌شناسان و محققان از سراسر جهان به این منطقه آمده‌اند تا به مطالعه علل و نتایج این پدیده بزرگ بپردازند.
همچنین، این زمین‌لغزش به دانشمندان کمک می‌کند تا از تأثیرات و پیامدهای زمین‌لغزش‌ها برای پیش‌بینی و مدیریت ریسک در دیگر مناطق زمین‌لغزش‌خیز استفاده کنند.
علاوه بر این، این زمین‌لغزش می‌تواند الگوی مناسبی برای شبیه‌سازی رفتارهای زمین‌ساختی و مطالعه بر روی تأثیرات محیطی زمین‌لغزش‌های عظیم باشد. برای محققان، بررسی دقیق ابعاد و نحوه جابجایی لایه‌ها می‌تواند اطلاعات زیادی در خصوص رفتارهای تکتونیکی و حرکت‌های لایه‌های زمین ارائه دهد. همچنین، این دانش به مسئولان و نهادهای محلی در برنامه‌ریزی و مدیریت محیط زیست منطقه کمک می‌کند تا از وقوع زمین‌لغزش‌های مشابه و خطرات ناشی از آن جلوگیری کنند.
*چالش‌ها و فرصت‌های گردشگری
زمین‌لغزش دره‌شهر علاوه بر اهمیت علمی، از ظرفیت بالایی برای تبدیل به یک مقصد گردشگری جذاب نیز برخوردار است. چشم‌اندازهای خیره‌کننده و زمین‌های چین‌خورده، برای علاقه‌مندان به طبیعت و ماجراجویی به یک مقصد منحصر به فرد تبدیل شده است. با این حال، گردشگری در این منطقه با چالش‌هایی نیز روبروست. فقدان زیرساخت‌های مناسب برای گردشگران، نبود مسیرهای دسترسی مناسب و محدودیت‌های مربوط به حفاظت از محیط زیست، ازجمله موانعی است که توسعه گردشگری در این منطقه را محدود می‌کند. با این حال، توجه به ظرفیت گردشگری و برنامه‌ریزی برای توسعه پایدار این منطقه، می‌تواند فرصت‌های اقتصادی جدیدی را برای مردم محلی فراهم کند.
راه‌اندازی تورهای علمی و آموزشی برای دانشجویان و محققان زمین‌شناسی، ایجاد امکانات اقامتی مناسب و تبلیغ این پدیده به‌عنوان یکی از شگفتی‌های طبیعی ایران، می‌تواند به رونق اقتصادی منطقه کمک کند.
*لزوم حفاظت و مدیریت محیط زیست در منطقه
یکی از مهم‌ترین مسائل پیرامون زمین‌لغزش دره‌شهر، حفظ و مدیریت صحیح آن است. با توجه به حساسیت زیست‌محیطی این منطقه و اهمیت آن برای تحقیقات زمین‌شناسی، نیاز به اعمال قوانین و سیاست‌های حفاظتی ضروری است. ایجاد محدوده‌های حفاظت‌شده و برنامه‌ریزی برای جلوگیری از تخریب محیط زیست و تداخلات انسانی، می‌تواند این میراث طبیعی را برای نسل‌های آینده حفظ کند.بزرگترین زمین‌لغزش دنیا در دره‌شهر ایلام، هم میراثی ارزشمند از طبیعت برای بشریت و هم یادآور قدرت تخریبی طبیعت است.
اهمیت این پدیده نه‌تنها برای زمین‌شناسان بلکه برای کل جامعه علمی و مردم محلی برجسته است.این زمین‌لغزش، با چشم‌اندازهای منحصربه‌فرد و اهمیت علمی‌اش، فرصتی برای توسعه گردشگری و تحقیقات علمی است که با مدیریت صحیح می‌تواند آینده‌ای درخشان برای منطقه رقم بزند و به‌عنوان یک شگفتی بی‌نظیر طبیعی، نام ایلام را در سطح جهانی مطرح کند.
شناسه خبر 88112
