امروز کشت انار مختص به ایران نیست و از کوه‌‌های هیمالیا در شمال هند گرفته تا چین، ترکیه، مصر، آمریکا، افغانستان، جمهوری آذربایجان، مراکش، عراق، پاکستان، تونس، سوریه، الجزایر و اسپانیا پیش رفته، در بیشتر این کشورها سه یا چهار رقم تجاری و صادراتی وجود دارد، اما ایران 10 رقم تجاری انار را به نام خود ثبت کرده است.
طبق گزارش‌های بین‌المللی، هندوستان با سه میلیون تن و چین با یک میلیون و 690 هزار تن تولید در رتبه‌های اول و دوم تولید انار در جهان قرار دارند.
در همین زمینه، مدیرکل دفتر امور میوه‌های گرمسیری و نیمه‌گرمسیری وزارت جهاد کشاورزی درباره وضعیت تولید و صادرات انار ایران افزود: ایران با بیش از 800 ژنوتیپ انار، غنی‌ترین ذخایر ژنتیکی جهان را در اختیار دارد و منبع و منشأ تولید و پراکنش این محصول در سطح جهان محسوب می‌شود.
زهرا جلیلی‌مقدم اظهار کرد: سال گذشته ایران با تولید یک میلیون و 300 هزار تن انار در سطح 95 هزار و 500 هکتار از باغات، جایگاه سوم تولیدکنندگان جهان را به خود اختصاص داد.
به گفته وی میزان تولید انار در سال 1401 حدود یک میلیون و 281 هزار تن در سطح 96 هزار و 636 هکتار بود.
این مسئول تصریح کرد: استان‌های فارس، مرکزی، خراسان رضوی، یزد، سمنان، اصفهان، لرستان و قم به ترتیب جزو بزرگترین تولید کنندگان انار کشور محسوب می‌ شوند.
جلیلی‌مقدم گفت: طبق گزارش‌ها مصرف سالیانه انار برای هر نفر ایرانی نزدیک به 10 کیلوگرم برآورد می‌شود که بخش عمده این میوه به ‌صورت تازه‌‌خوری و بخشی دیگر به شکل فراوری همچون آب انار، رب انار، سرکه انار، روغن هسته انار، برگ انار، پوست انار، لواشک انار، ترشک انار، شربت انار، مربای انار و کنستانتره انار به مصرف می‌رسد.
وی افزود: متوسط عملکرد تولید انار در هکتار 13 تن و 970 کیلوگرم است و استان‌‌های مهم انارخیز ایران به ترتیب فارس با 33 درصد، مرکزی 10 درصد، یزد 9 درصد، سمنان هشت درصد، خراسان رضوی هفت درصد، اصفهان پنج درصد، لرستان پنج درصد، خراسان جنوبی چهار درصد، قم سه درصد، مازندران دو درصد و سایر استان‌ها 14 درصد است.
*صادرات 36 هزار تن انار در سال گذشته
این مقام مسئول وزارت جهاد کشاورزی با بیان اینکه محصول انار در نیمه دوم سال تولید و به بازارهای داخلی و خارجی عرضه می‌شود، گفت: با توجه به اینکه میزان تولید انار ایران بیش از نیاز مصرف داخلی است، سال گذشته 36 هزار و 948 تن انار به ارزش 17 میلیون دلار به کشورهای هدف صادر شد.
جلیلی‌مقدم اظهار کرد: اکنون ترکیه، مصر، هند و اسپانیا، بزرگترین صادرکنندگان انار در جهان هستند و عراق، روسیه، چین، عربستان، آلمان، امارات، پاکستان، انگلستان و کره جنوبی، عمده واردکنندگان این محصول به‌شمار می‌روند.
وی خاطرنشان کرد: میزان صادرات انار در سال 95 حدود 11 هزار و 965 تن به ارزش هفت میلیون و 768 هزار دلار، سال 96 حدود یک میلیون تن به ارزش یک میلیون و 597 هزار دلار، سال 97 حدود 13 هزار و 813 تن به ارزش 10 میلیون و 533 هزار دلار، سال 98 حدود 15 هزار تن به ارزش 11 میلیون دلار، سال 99 حدود 11 هزار و 917 تن به ارزش پنج میلیون دلار، سال 1400 حدود 17 هزار و 785 تن به ارزش 7.7 میلیون دلار و سال 1401 حدود 21 هزار و 285 تن به ارزش 8.5 میلیون دلار بوده است.
مدیرکل دفتر امور میوه‌های گرمسیری و نیمه‌گرمسیری وزارت جهاد کشاورزی تصریح کرد: اکنون انار ملس ساوه، «شیشه کپ» فردوس، «رباب» فارس، «نادری» بادرود، «خزر» بردسکن، «اردستانی» مه ولات، «بجستانی» و «قجاق» قم، دانه سیاه و ملس یزدی از ارقام مهم صادراتی انار ایران به‌شمار می‌رود.
*روش‌های مدرن باغداری باید جایگزین روش‌های سنتی شود
جلیلی‌مقدم گفت: با توجه به تغییر اقلیم و شرایط آب و هوایی، تداوم خشک‌سالی‌ها، محدودیت منابع آبی و بروز تنش‌های دمایی (تشدید گرما یا سرما) و طغیان آفات و بیماری‌ها با وجود اینکه انار ایران گیاه متحمل به کم‌آبی و مناسب مناطق کویری است، اما به طور قطع روش‌‌های سنتی باغداری جوابگو نیست.
وی اظهار کرد: بنابراین با توجه به سرانه تولید و برای داشتن میوه انار با کیفیت و آبیاری مناسب باغات لازم است برنامه توسعه‌ ای مطابق روش‌های جدید باشد، یعنی در قالب یک برنامه پنج ساله اصلاح و احیای باغات در سطح بیش از 25 هزار هکتار و حذف باغات قدیمی و جایگزینی با ارقام تجاری در سطح هشت هزار و 900 هکتار انجام شود.
وی افزود: همچنین برای مدیریت تنش خشکی، طرح‌‌هایی به‌صورت الگویی در زمینه مدیریت آبیاری و اصلاح بستر انجام شود.