بسیاری از افراد در جهان برای تجربه و کشف تفاوت‌های فرهنگی، تاریخی، معماری و حتی طعم‌ها، سفر می‌کنند تا بتوانند زیبایی‌هایی که تفاوت‌‌های جغرافیایی در هر منطقه‌ ایجاد کرده‌اند را از نزدیک ببینند و تجربه‌‌ای از این تفاوت‌ها کسب کنند.
از طرفی وجود تمدن‌های مختلف در گوشه‌گوشه دنیا، باعث به‌وجود آمدن گونه‌های مختلف گردشگری شده است که هریک علاقه‌مندان خاص خود را دارد؛ این‌روزها رقابت زیادی برای معرفی هریک از انواع گردشگری به راه افتاده و ذی‌نفعان از ابزارهای مختلف سمعی و بصری برای جذب گردشگر استفاده می‌کنند. یکی از ابزارهایی که امروزه برای افزایش بهره‌مندی از ظرفیت گردشگری در مقاصد مختلف مورد توجه قرار گرفته، برگزاری رویدادهای مختلف هنری در محل اماکن گردشگری است که باعث جذب گردشگران فراوانی به مقاصد مورد نظر شده است و در کنار ارائه فرهنگ هر منطقه در قالب نمایش، تئاتر، کنسرت یا دیگر موارد، نقش اساسی در معرفی آن مقصد گردشگری نیز ایفا می‌کند.
از طرفی ادبیات کهن و تاریخ ایران سرشار از بن‌مایه‌ها و ایده‌های نمایشی مختلف است که می‌تواند توسط نویسندگان، پژوهشگران و به‌خصوص نمایشنامه‌نویسان، استخراج شده و در ساختاری کاملاً منحصربه‌فرد، ارائه شود؛ بنابراین می‌توان با تولید محتوای مناسب و اجراهای خیابانی، شهرها را به مقاصد پایدار گردشگری تبدیل کرد. برگزاری نمایش‌ها و کنسرت‌های مختلف در برخی از مقاصد گردشگری مانند کیش و نشاط و پویایی ایجاد‌شده توسط آن‌ها، باعث شده تا همواره مورد توجه گردشگران باشند و در برخی ایام اخبار حاکی از تکمیل ظرفیت‌های خدمات‌رسان آن مناطق باشد. با ذکر این مقدمه و با توجه به اهمیت موضوع، با روح‌‌الله محمد حسین‌زاده که کارشناس گردشگری است، درخصوص گردشگری فرهنگی و چگونگی بهره‌مندی از هنر برای رونق و معرفی مقاصد گردشگری، گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
این کارشناس گردشگری با اشاره به اینکه گردشگری فرهنگی به نوعی از گردشگری اطلاق می‌شود که مبتنی بر تجربه باشد و بیشتر تمرکز در آن کشف فرهنگ‌، تاریخ، هنر و رسوم جوامع مختلف است، گفت: گردشگری مذکور به مردم این امکان را می‌دهد که با زندگی روزمره مردم محلی، میراث فرهنگی و جاذبه‌های تاریخی هر منطقه آشنا شوند.
روح‌الله محمد حسین‌زاده با بیان اینکه گردشگری فرهنگی انواع مختلفی دارد، ادامه داد: گردشگری تاریخی، هنری، اجتماعی، غذا، معماری و طبیعت‌گردی، جزئی از گردشگری فرهنگی محسوب می‌شوند.
وی با بیان اینکه نوع تاریخی این گردشگری از اهمیت زیادی برخوردار است، تصریح کرد: بازدید از مکان‌ها و بناهای تاریخی و باستانی و موزه‌ها، نوع تاریخی گردشگری فرهنگی را تشکیل می‌دهند و امروزه این نوع گردشگری در دنیا اهمیت زیادی پیدا کرده و علاقه‌‎مندان بسیاری دارد.
محمد حسین‌زاده در ادامه توضیح داد: شکل‌گیری بسیاری از پدیده‌ها با توجه به وجود تمدن‌ها بوده است؛ به همین دلیل این تمدن‌ها هستند که دلیل ایجاد بسیاری از موضوعات امروز به‌شمار می‌روند و معنای هویت نسلی، هویت فکری جامعه‌ها را رقم می‌زنند؛ بنابراین اگر از این بُعد به مسئله نگاه کنیم، می‌توان گفت تمدن‌ها پشتیبان و عقبه اصلی گردشگری فرهنگی به حساب می‌آیند.
* برگزاری رویداد هنری در اماکن تاریخی، باعث معرفی آن‌ها خواهد شد
وی ادامه داد: امروزه موضوعات جدیدی به گردشگری فرهنگی اضافه شده که ازجمله آن‌ها می‌توان به جشنواره‌ها، نمایش‌ها، کنسرت‌ها و کنسرت- نمایش‌ها اشاره کرد.
این کارشناس گردشگری با اشاره به اینکه برای مثال برگزاری کنسرت- نمایشی با نام 300 باعث شد حدود 120 هزار نفر بلیت تهیه کنند و از این محل بازدید داشته باشند، اظهار کرد: این برنامه موضوع خاصی داشت و داستانی از شاهنامه و حمله مغول را روایت می‌کرد و در آن وطن‌پرستی و هویت ایرانی مطرح می‌شد؛ البته امروزه چنین برنامه‌هایی جایگاه خاصی نه‌تنها بین مردم ایران، بلکه در بین مردم جوامع مختلف دنیا دارند.
* ایران آثار فاخری در حوزه گردشگری معماری دارا است
محمد حسین‌زاده با عنوان اینکه گردشگری معماری شامل بازدید از سبک‌های مختلف و مهندسی مورد استفاده در طراحی شهرها و جوامع مختلف است، ابراز کرد: برای مثال معماری میدان امام (ره)، بازار و سایر اماکن تاریخی اصفهان یا معماری مهندسی ایرانی در تخت جمشید که بسیار قبل‌تر از معماری‌های شکل‌گرفته در دنیا خلق شده است، نمونه‌های مطرحی برای گردشگری معماری به حساب می‌آیند.
وی در بخش دیگر سخنان خود به گردشگری طبیعت‌ اشاره کرد و گفت: این نوع گردشگری با توجه به زیستگاه‌های محلی هر منطقه است که در کشور ما گونه‌های زیادی مانند کویر، جنگل، دریا و سایر موارد را شامل می‌شود که یکی از ابعاد گردشگری فرهنگی است.
این کارشناس گردشگری در خصوص نحوه تبلیغات در این نوع گردشگری ابراز کرد: تبلیغات گردشگری فرهنگی دارای ابعاد مختلف است و یکی از انواع آن، تبلیغات دیجیتالی است که امروزه از آن استفاده می‌شود و شامل مواردی مانند وب‌سایت‌ها، شبکه‌های اجتماعی و رویدادهای فرهنگی است که هریک مخاطبان خاص خود را دارد.
محمد حسین‌زاده به دیگر موارد تبلیغات پرداخت و اظهار کرد: تبلیغات سنتی مانند بروشورها، پوسترها، رسانه‌‌هایی مانند تلویزیون و روزنامه‌ها و تبلیغات در محل دیگر آثار تاریخی، ازجمله این موارد است؛ البته تبلیغات در محل دیگر آثار تاریخی تبلیغ مناسبی نیست، چراکه گردشگران خارجی به آن دسترسی ندارند.
* برگزاری رویدادها و جشنواره‌ها جهت تبلیغات، مفید برای انواع گردشگری
این کارشناس گردشگری با اشاره به برگزاری رویدادها و جشنواره‌ها جهت تبلیغات، گفت: در این نوع برنامه‌ها تولید محتوای زیادی برای انواع گردشگری وجود دارد؛ امروزه شاهدیم که برای تبلیغ مقاصد گردشگری فرهنگی، برگزاری رویدادها و جشنواره‌ها مورد توجه است که معمولاً در کاخ‌ها، موزه‌ها و فضاهای گردشگری برگزار می‌شوند و توانسته‌اند آورده اقتصادی داشته باشند.
وی با عنوان اینکه برگزاری تور برای اصحاب رسانه و استفاده از تورلیدرها جهت تبلیغات فضاهای گردشگری مؤثر خواهد بود، تأکید کرد: توسعه محتوا، ایجاد محتوای آموزشی برای گردشگران و ارائه اطلاعات دقیق و مفید درخصوص فرهنگ و تاریخ مورد نیاز به آنان نیز کمک شایانی به این حوزه می‌کند.
* مقاصد گردشگری برندسازی شوند
این کارشناس گردشگری با اشاره به اهمیت برندسازی، گفت: درواقع ساخت یک برند برای مقاصد گردشگری که شامل هویت، ارزش و تجربه‌های منحصربه‌فرد آن مکان باشد، بسیار مهم است؛ برای مثال تخت جمشید در جهان به‌گونه‌ای برندسازی شده که همه آن را می‌شناسند و ما در کشورهای مختلف مانند قطر، آلمان و غیره، شاهد رستوران‌هایی با نام تخت جمشید هستیم و این نام یک ارزش‌افزوده است.
محمد حسین‌زاده با بیان اینکه آخرین روش تبلیغات بازاریابی تجربی است، تأکید کرد: این مهم شامل تجربیات مستقیم و مشارکتی برای گردشگران است که درواقع برای درک عمیق‌تری از فرهنگ محلی بوده و می‌تواند به جذب گردشگران به مقاصد فرهنگی کمک کند و درنهایت به نگهداری و ترویج منطقه‌ای و محلی منجر شود.
وی در ادامه به نحوه جذب گردشگر و توسعه گردشگری به‌وسیله هنر پرداخت و گفت: برگزاری رویدادها و کارگاه‌های هنری، برپایی گالری‌ها و نمایشگاه‌ها به‌صورت منطقه‌ای، استانی و ملی، می‌تواند به جذب گردشگر کمک کند؛ برگزاری تورهای هنری، ادغام هنر با فرهنگ‌های محلی و استفاده از هنر برای پیوند فرهنگ‌ها، ازجمله این موارد است.
این کارشناس گردشگری درخصوص برگزاری رویدادهای هنری برای تبلیغ مناطق گردشگری که شامل جشنواره‌های مختلف هنری و کنسرت‌ها است، ابراز کرد: این عوامل به جذب گردشگر کمک می‌کنند و می‌توانند فرصتی برای تعامل مسافران با هنرمندان محلی باشند.
محمد حسین‌زاده ادامه داد: اجرای تورهای مختلف در قالب کارگاه هنری و آموزشی مانند کارگاه نقاشی، سفال‌گری و موسیقی محلی، می‌تواند تجربه عملی و فرهنگی برای گردشگران خلق کند.
این کارشناس گردشگری شهر لالجین همدان را که هم‌اکنون به محلی برای حضور گردشگران تبدیل شده است، نمونه‌ای از این موارد دانست.
وی با اشاره به برپایی گالری‌ها و نمایشگاه‌های محلی، افزود: این موارد برای نمایش آثار محلی مثل صنایع دستی، موسیقی سنتی و فرهنگ‌های آیینی مانند مراسم‌های مختلف محرم که در هر استان منحصربه‌فرد بوده، است.
این کارشناس گردشگری در ادامه توضیح داد: آیین عاشورا در هر استان متفاوت است؛ به‌طور مثال در لرستان آیین گل‌مالی را در این ایام شاهدیم که فرهنگ‌های مختلف برگزاری مراسم‌ها در کشور را نشان می‌دهد.
وی درخصوص برگزاری تورهای هنری افزود: ادغام هنر با فرهنگ محلی و معرفی هنرهای محلی صنایع دستی در بازارها و فروشگاه‌ها به گردشگران کمک می‌کند تا علاوه‌‎بر خرید سوغات، با فرهنگ و تاریخ منطقه نیز بیشتر آشنا شوند.
این کارشناس گردشگری در پایان سخنان خود با بیان اینکه استفاده از هنر در تبلیغات درواقع می‌تواند فضا و بستری برای معرفی مقاصد گردشگری باشد، گفت: ساخت فیلم و بهره بردن از هنر برای پیوند فرهنگ‌ها، می‌تواند در قالب پروژه‌های مشترک بین هنرمندان محلی و بین‌المللی باشد تا فرهنگ‌های مناطق مختلف به‌وسیله آن مطرح شود.
باید گفت، گردشگری به‌عنوان یکی از محورهای توسعه استان همدان در کنار دیگر عوامل، مطرح می‌شود؛ چراکه کهن‌شهر همدان در خود بیش از یک‌هزار و 700 اثر تاریخی و طبیعی منحصربه‌فرد را جای داده و با توجه به زیست تمدن‌های مختلف در آن، برای هر گردشگر پُر از رمزورازهای مختلف است.
کتیبه‌ها و آبشار منحصربه‌فرد گنجنامه، شگفت‌انگیزترین غار آبی جهان، هگمتانه باستانی و پُررمزورازی که وقایع و آثاری از دوران‌های مختلف تاریخ مانند مادها در آن نهفته است و این روزها نامش در فهرست آثار ثبت میراث جهانی می‌درخشد و صنایع دستی مختلفی که هر بیننده را به وجد می‌آورد، تنها گوشه‌ای از داشته‌های این شهر خوش‌آب‌وهوا است.
این‌روزها برنامه‌های متنوعی برای معرفی و جذب گردشگر به شهر همدان از طریق ارگان‌های مختلف مطرح و پیگیری می‌شود؛ البته نباید فراموش کرد که هماهنگی و همراهی همه دستگاه‌ها با مدیریت و برنامه‌ریزی میراث فرهنگی است که موفقیت در حوزه گردشگری را رقم می‌زند، اما آنچه در این میان کمتر به آن پرداخته می‌شود، تبلیغات است.
با آنکه تبلیغات اصلی‌ترین دلیل ایجاد رؤیای سفر به‌ حساب می‌آید، اما هنوز فضایی برای حضور افراد مختلف جهت تولید محتوا و تبلیغات جذب گردشگر به همدان وجود ندارد و پای تبلیغات همدان لنگ می‌زند؛ حتی سایت واحدی برای معرفی آثار به‌صورت حرفه‌ای در دسترس نیست و یافتن عکس‌ها و فیلم‌هایی که به معرفی آثار می‌پردازد، پاسخگوی طرح در سطح ملی نیست، چه رسد به اینکه به زبان‌های مختلف ترجمه و در دیگر کشورها ارائه شود.
حال باید دید چه زمانی کمیته فعال تولید محتوا برای معرفی همدان تشکیل خواهد شد تا بتواند در بسترهای مختلف نام همدان و داشته‌هایش را پُرآوازه کند.
کلام آخر آنکه پویایی شهر، یکی از دیگر مواردی است که اگر در کنار فضاهای زیبای گردشگری ما ایجاد شود، باعث جذب گردشگر خواهد بود که ما در این خصوص هم دچار ضعف هستیم و به نظر می‌رسد اجراهای نمایش‌های مختلف در سطح شهر، بتواند کمی همدان ما را پویا و شاد کند.

شهره کرمی