مقابله با مثلث شوم ترس، یأس و اختلاف
مولا و مقتدایمان حضرت امام خامنهای عزیز در دیدار با شاعران و مداحان در سالروز میلاد باسعادت حضرت فاطمه زهرا سلامالله علیها مادر آب و آیینه، آن بانوی با فضیلت را الگوی بشریت و زنان خواندند و این وجود متعالی و بینظیر را شخصیت برجستهای دانستند که «قیام برای حق، شجاعت، صراحت، قوت استدلال و ایستادگی» ازجمله شاخصههای شخصیتی آن حضرت محسوب میشود و «تبیین» را مهمترین کار فاطمه زهرا (سلاماللهعلیها) برشمردند.
معظمله با ذکر روایتی از رسول اکرم صلیاللهعلیهوآله، فرمودند: «اِنَّ المُؤمِنَ یُجاهِدُ بِسَیفِهِ وَ لِسانِه؛ مؤمن جهاد میکند، گاهی با جان خودش، میرود جبهه، گاهی با شمشیر خودش، از سلاح استفاده میکند و گاهی با زبان خودش. جهاد با زبان یکی از انواع مهم جهاد است و گاهی اوقات از جهاد با جان هم تأثیرش و اهمیتش بیشتر است. ما امروز به تبیین نیاز داریم. امروز، شبههافکنی یکی از کارهای اساسی دشمن است. یکی از کارهای مهم دشمن، ترساندن است، هراسافکنی است و باید با اختلافافکنی دشمن مبارزه کرد، با یأسآفرینی دشمن مقابله کرد. ابزار عمده دشمن، ترساندن و هراس افکندن است.»
در نگاه دین و از منظر قرآن کریم مثلث شناختی منفی که در سببشناسی ترس، اضطراب و یأس و ناامیدی بهصورت نگرش منفی نسبت به خویشتن مساوی با احساس حقارت، نگرش منفی نسبت به تجربیات گذشته با احساس بدبینی و نگرش منفی نسبت به حوادث آینده با احساس ناامیدی، رخ نشان میدهد، رنگ میبازد و مورد نکوهش قرار میگیرد:
1) در نکوهش از احساس حقارت میفرماید: «ولله العزه و لرسوله و للمؤمنین؛ عزت از آن خداوند و رسول او و مؤمنین است.»
2) در نکوهش احساس بدبینی میفرماید: «یا ایهاالذین آمنوا اجتنبوا کثیراً من الظن؛ ای کسانی که ایمان آوردید، از بدگمانی بپرهیزید.»
3) در نکوهش از احساس ناامیدی میفرماید: «و لاتیئسوا من روحالله؛ از رحمت خدا ناامید نشوید.»
و بدینسان با نفی احساس حقارت و کهتری، احساس عزت، کرامت، مهتری و اعتمادبهنفس و با نفی احساس بدبینی و بدگمانی، احساس واقعنگری و بلکه مثبتنگری و بهجای احساس ناامیدی و یأس، سکون و ایستایی، امید و رجاء و حرکت و پویایی نصیب انسان میشود؛ به قول اقبال لاهوری:
«ساحل افتاده گفت:
گرچه بسی زیستم، هیچ نه معلوم گشت آه که من کیستم
موج زخود رفتهای تیز خرامید و گفت:
هستم اگر میروم، گر نروم نیستم»
قرآن کریم در مقابله با سختیها و حوادث زندگی انسانها را به تلاش «لیس للانسان الا ما سعی...»، صبر و شکیبایی «صبرا جمیلا» و استقامت و پایداری «واستقم کما امرت» فرا میخواند.
در گذر سالم از عرصهها و مسیرهای دشوار و انتخاب بهترین راه، توکل «فاذا عزمت فتوکل علیالله اِنالله یحبالمتوکلین» و توسل به پیامبر (ص) و اهل بیت (ع)، «وابتغوا الیه الوسیله» استفاده از توفیق، حمایت و الطاف پروردگار، سفارش شده است. ارتباط مفید و مؤثر با خداوند، با خود و دیگران در چشم دین، وحدتآفرین، امیدبخش و انرژیزا است. نماز، نیایش، دعا، ارتباط خالصانه با خداوند و ارتباط با منبع لایزال نیرو و قدرت «لا حول و لا قوه الا بالله»، نیروبخشترین عامل برای انسان در عرصههای عشقآفرین زندگی بهشمار میروند و بنابراین قرآن میفرماید:
«واذکروالله کثیرا؛ خدا را پیوسته یاد کنید.»
«اقم الصلوه لذکری؛ نماز را مخصوصاً برای یاد خدا بهپا دارید.»
«استعینوا بالصبر و الصلوه؛ و از خدا به صبر و نماز یاری جویید.»
«الا بذکرالله تطمئن القلوب؛ دلها فقط با یاد خدا آرامش میگیرد.»
دشمن همواره تلاش دارد مردم، مسئولین و نخبگان ما را دچار اشتباه محاسباتی کند و برای این کار ابزارهای متفاوتی دارد که ازجمله این ابزارها تهدید و ایجاد ترس است تا اینکه مردم و مسئولین بترسند و تصمیم غلط بگیرند و دیگر اینکه دشمن همواره به دنبال دوقطبی کردن جامعه و القای یأس و ناامیدی و گسترش روحیه «ما نمیتوانیم» در میان مردم و نخبگان است.
امیدواری بهعنوان موتور محرک انسان در فعالیتهای فردی و اجتماعی او از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ چراکه اگر امید را در فعالیتهای انسانی حذف کنیم، درنهایت فعالیتی باقی نمیماند. انسان همواره با امید رسیدن به هدف دست به اقدام میزند. در فعالیتهای اجتماعی آنچه اجتماع انسانی را به حرکت وا میدارد، امید رسیدن به مطلوب است. به قول سردار هماره در میدان شهید حاجقاسم سلیمانی رضوانالله تعالی علیه: من با تجربه میگویم این را؛ میزان فرصتی که در بحرانها وجود دارد، در خود فرصتها نیست. اما شرطش این است که نترسید، نترسیم و نترسانیم و به قول حضرت امام خمینی عزیز، آن مرشد عشقآفرین سلامالله علیه: مکتبی که شهادت دارد، اسارت ندارد.