شناسه خبر:90163
1403/10/4 09:24:00

در گفت‌وگو با مدرس کارآفرینی مشخص شد؛ غفلت از فضای باز نوآوری چالش پیش روی فضاهای کار اشتراکی و عدم اعتماد به کسب و کارهای بزرگ به استارتاپ‌ها، بزرگ‌ترین چالش‌های پیش روی فضاهای کار اشتراکی در ایران هستند.

استارتاپ‌ها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل توسعه اقتصادی، نقش بسیار مهمی در اقتصاد دارند. این شرکت‌ها به‌دلیل نوآوری، سرعت عمل و تعهد بالا، به یکی از اصلی‌ترین عوامل توسعه اقتصادی تبدیل شده‌اند و به تحقق اهداف اقتصادی و اجتماعی کمک می‌کنند.
از طرفی از موارد دیگر اهمیت استارتاپ در جامعه می‌توان به رواج خلاقیت و نوآوری اشاره کرد، این کسب و کارها بر اساس ایده‌های خلاق و ناب شکل می‌گیرند و به همین سبب افرادی که به‌دنبال راه‌اندازی استارتاپ هستند به خلاقیت و نوآوری توجه کرده و سعی می‌کنند آن را در خود شکوفا سازند؛ با توجه به این ویژگی، کسب و کارهای دانش‌بنیان روز به‌روز بیشتر شده و همین امر زمینه را برای پیشرفت فناوری‌های مدرن فراهم می‌آورد. از سوی دیگر این استارتاپ معمولاً به‌دلیل پیگیری یک هدف خلاقانه، مورد توجه شرکت‌های بزرگ قرار گرفته و محصولات آن‌ها توسط این شرکت‌ها خریداری می‌شوند. اما طی سال‌های اخیر باوجود رونقی که در این کسب و کارها شاهد بودیم همواره مشکلاتی همچون هزینه بالای اجاره‌بها، عدم امکان شبکه‌سازی، کار گروهی و غیره گریبان‌گیر این بخش از کسب و کارها بوده که همین کمبودها خود زمینه‌ساز ایجاد محیط‌های جدیدی همچون فضای کار اشتراکی بوده است.
بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا درخصوص چرایی و چگونگی و تأثیرگذاری این فضاهای کار اشتراکی بر کسب و کارهای نوین و استارتاپی را با مدرس کارآفرینی گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
محمدجواد وثاق با بیان اینکه همزمان با رشد اکوسیستم استارتاپی و افزایش تعداد افرادی که با داشتن یک ایده و گروه شروع به تأسیس کسب و کار خود می‌کنند، مفهوم جدیدی به نام فضای کار اشتراکی نیز به‌تدریج وارد این حوزه شد گفت: امروزه فضاهای کاری اشتراکی گزینه مطلوبی برای استارتاپ‌هایی است که نیازمند محلی برای کار کردن هستند و از طرفی توانایی پرداخت هزینه زیادی ندارند.
وی با تأکید بر اینکه البته در سطح بین‌الملل فضاهای کار اشتراکی در زیرمجموعه کسب و کارهای بزرگ شکل گرفته زیرا ما در مفهوم کارآفرینی با واژه‌ای به اسم نوآوری باز مواجهیم تشریح کرد: درواقع بخش R&D در زیرمجموعه صنایع بزرگ با همین رویکرد دنبال می‌شود چراکه ما در مبحث کارآفرینی نباید به‌دنبال محدود کردن نوآوری باشیم زیرا ممکن است نیازمندی ما یا مسئله پیش روی یک صنعت توسط فرد یا افراد در بیرون از فضای سازمانی آن صنعت قابل حل باشد.
وی با ابراز اینکه در بستر اعتقاد به فضای نوآوری باز، فضاهای کار اشتراکی ایجاد شد تا صاحبان ایده و ایده‌پردازان و کسانی که برای فریلنس (آزادکار هستند) کار می‌کنند در کنار این کسب و کارهای بزرگ یا شتاب‌دهنده بزرگ مستقر شوند گفت: در این فضا، نخست مسئله و نیازمندی از سوی کسب و کارهای بزرگ مطرح می‌شود و از طریق ایجاد فضای اشتراکی این مسئله از سوی چندین فعال استارتاپی مورد کنکاش قرار می‌گیر؛ یعنی همچون فضای R&D اما در ابعاد بسیار وسیع‌تر این تحقیق و پژوهش در فضای کار اشتراکی انجام می‌شود.
این مدرس کارآفرینی در پاسخ به این پرسش که نقش فضاهای اشتراکی در تقویت اکوسیستم ایران چقدر مؤثر بوده و توانسته تأثیرگذار باشد گفت: آنچه مسلم است اینکه فضای کار اشتراکی باید توسط کسب و کارهای بزرگ ایجاد شود اما در کشور ما متأسفانه این ساختار توسط شتاب‌دهنده‌ها ایجاد شد، در حالی که مدل کسب و کار این بخش این گونه نیست که بتواند درآمد و سودآور باشد البته نه‌فقط در ایران بلکه در کل دنیا.
وثاق ادامه داد: بنابراین چون شتاب‌دهنده‌ها برای فضای کار اشتراکی دارای مدل کسب و کاری نبودند، نتوانستند در کشور ما موفق عمل کنند.
وی با بیان اینکه وقتی این استارتاپ‌ها کنار کسب و کارهای بزرگ به‌واسطه فضاهای کاری اشتراکی قرار می‌گیرند، به‌خاطر اینکه این کسب و کارها امکان حمایت مالی از این فضاهای استارتاپی را دارند پس خود موجباب توسعه و تقویت کسب و کارهای نوپا را فراهم می‌کنند تشریح کرد: درواقع چون در کشور ما این فضاهای اشتراکی توسط شتاب‌دهنده‌ها شکل گرفت که نه مدل کسب وکاری داشته و نه از مدل درآمدی برخوردار بودند، آنگونه که باید نتوانستند در محل کارآفرینی نقش مؤثری ایفا کنند.
این مدرس کارآفرینی با اشاره به اینکه متأسفانه فرهنگ‌سازی لازم نیز در کشور در خصوص نقش محیط‌های استارتاپی انجام نشده بود، برای مثال بنده شخصاً از سال‌ 94 فعالیت خود را در عرصه کسب‌و‌کارهای نوپا و استارتاپی آغاز کردم اما آن زمان این رویکرد را تقلید از جوامع غربی قلمداد کرده و حتی عنوان می‌شد امریکایی است که وارد حوزه کارآفرینی شده و تا سال 97 ازسوی معاونت علم و فناوری مورد بی‌مهری قرار گرفت و سلب شد.
وثاق با تأکید بر اینکه این وقفه دو ساله منجر به آن شد که فرهنگ بهره‌مندی از فضاهای استارتاپی در بین کسب و کارهای بزرگ جا نیفتاده و بی‌اعتمادی را در پی داشته باشد، تصریح کرد: همین مسئله در کنار عدم قرارگیری این فضاهای کار اشتراکی در کنار صنایع بزرگ باعث شد آنگونه که باید شاهد تأثیرگذاری آن در فضای کارآفرینی و رونق فعالیت‌های استارتاپی نباشیم، این در حالی است ما در سال 95 در سطح ملی تنها دو شتاب‌دهنده داشتیم اما امروز این شتاب‌دهنده‌ها که عمدتاً از رانت‌های دولتی نیز استفاده کرده‌اند به بیش از 200 شرکت رسیده است.
وی با اشاره به اینکه خروجی فضاهای کار اشتراکی باید در کسب و کارهای بزرگ به‌کار گرفته شود پس باید توسط این کسب و کارها شکل بگیرند، تصریح کرد: درخصوص چالش‌های موجود در فضاهای کار اشتراکی باید بگویم چون ساختار ایده، کارآفرینی و استارتاپ، نوپا و موقتی است، پس ممکن است نتیجه مطلوب را هم نداشته باشد و با ورود افراد حتی شاهد چرخش در مسئله نیز باشیم، بنابراین این تفاوت‌ها خود می‌تواند مسئله‌ساز شوند.
وی با بیان اینکه به نظرم نخستین و آخرین وظیفه کارآفرین ارتباط‌گیری است عنوان کرد: متأسفانه در فرهنگ ما این ضعف شخصیتی وجود داشته که افراد به‌سختی با غریبه ارتباط می‌گیرند این در حالی است که در فضای کار اشتراکی افراد با خصوصیات مختلف در کنار هم جمع شده تا در پی ارتباط با یکدیگر در مسیر رسیدن به حل مسئله موفق عمل کنند.
این مدرس کسب و کار با اشاره به نقش این فضاها در توسعه شبکه‌سازی حرفه‌ای و ارتباط با سرمایه‌گذاران گفت: وجود این فضاها و فرصت‌ها باید از سوی متولی امر و از طریق برگزاری رویدادها، معرفی و هدایت شود زیرا در این صورت است که امکان شبکه‌سازی موفق فراهم خواهد شد اما متأسفانه امروز هر یک از بخش‌های مؤثر در حوزه کارآفرینی نسبت به معرفی خود به‌صورت مجزا عمل کرده و رویدادسازی می‌کنند.
وثاق با ابراز اینکه متأسفانه از معرفی این فضا‌های کار اشتراکی که توسط شتاب‌دهنده‌ها شکل گرفته و متولی آن پارک علم و فناوری (که در زیرمجموعه دولت قرار دارد) است، خبری نیست، اذعان کرد: قطعاً در پی عدم معرفی و فرهنگسازی این دروهمی که خود مؤید شبکه‌سازی در عرصه فعالیت استارتاپی است شکل نمی‌گیرد.
وی در پاسخ به این پرسش که تفاوت بین فضاهای کار اشتراکی در ایران با نمونه‌های موفق خارج چیست؟ گفت: نکته مغفول ارتباط به نوآوری بازمی‌گردد؛ ما وقتی می‌گوییم نوآوری باز یعنی اینکه صنایع مسائل خود را با حوزه نوآور در میان گذاشته و به‌دنبال راه حل باشند اما در کشور ما حتی برای بازدید از یک مجموعه اما و اگرهای بسیاری وجود دارد چه برسد به اینکه بخواهند مسئله‌ای را با حوزه فناوری و نوآوری در مسیر یافتن راه حل درمیان بگذارند.
مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد؛ فضاهای کار اشتراکی، علاوه بر ارائه محیطی مناسب برای کار، به‌عنوان بستری برای رشد و توسعه کسب‌وکارها نیز عمل می‌کنند. بسیاری از استارتاپ‌ها و گروه‌های نوپا از این فضاها برای توسعه ایده‌های خود بهره می‌برند و توانسته‌اند به موفقیت‌های چشمگیری دست یابند؛ بنابراین انتظار می‌رود این محیط مؤثر در فضای کسب و کار در کشور به اصولی‌ترین شکل متولی‌گری و مدیریت شده و از طریق معرفی آن‌ها از طریق رویداد‌ها این محیط‌ها همچون سایر نقاط دنیا توسط کسب و کارهای بزرگ استقرار پیدا کرده و بتوانند در بخش‌های مختلف به حل مسائل کمک کنند.

شناسه خبر 90163