سیروز کبدی یک بیماری جدی و خطرناک است که در آن بافت‌های سالم کبد به بافت‌های زخم و ناصاف تبدیل می‌شود، این تغییرات باعث اختلال در عملکرد طبیعی کبد و کاهش توانایی این عضو برای انجام وظایفش می‌شود و دلایل اصلی سیروز کبدی شامل مصرف طولانی مدت الکل، هپاتیت‌های ویروسی (به‌ویژه هپاتیت B و C) و بیماری‌های متابولیکی مانند کبد چرب غیرالکلی است.
در مراحل اولیه، سیروز کبدی ممکن است بدون علائم باشد، اما با پیشرفت بیماری، علائم جدی‌تری مانند خستگی، کاهش وزن، زردی پوست و چشم‌ها، و تورم شکم و پاها بروز می‌کند و تشخیص سیروز کبدی به طور معمول از طریق آزمایشات خونی، تصویربرداری‌های کبدی مانند اولتراسونوگرافی و سی‌تی اسکن و بیوپسی کبدی انجام می‌شود که این روش‌ها به پزشکان کمک می‌کند میزان آسیب به کبد و مرحله بیماری را تشخیص دهند.
یکی از مهم‌ترین مراحل درمان، شناسایی و متوقف کردن عامل اصلی بیماری است، به عنوان مثال، افرادی که به دلیل مصرف الکل دچار سیروز شده‌اند، باید بلافاصله مصرف الکل را قطع کنند؛ درمان سیروز کبدی به مرحله بیماری و وضعیت کلی بیمار بستگی دارد، در مراحل اولیه، تغییرات در سبک زندگی مانند تغذیه مناسب، ورزش منظم و مدیریت استرس می‌تواند به بهبود وضعیت بیمار کمک کند، داروها نیز می‌تواند به کنترل علائم و کاهش التهاب کمک کند و در موارد شدیدتر، بیمار ممکن است نیاز به پیوند کبد داشته باشد و پیوند کبد یک عمل جراحی پیچیده است که در آن کبد بیمار با یک کبد سالم از اهداکننده جایگزین می‌شود.
*وجود فیبروز در کبد و پیشرفت آن، زمینه‌ساز سیروز کبدی است
رئیس انجمن مطالعات کبدی ایران (هپاتیت) و فوق تخصص گوارش و کبد در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه سیروز کبدی شامل یک طیف بیماری‌های کبدی است که بیشتر بر اثر بیماری پایدار در کبد و در نتیجه عفونت‌های ویروسی به‌وجود می‌آید، اظهار کرد: وجود فیبروز در کبد و پیشرفت آن، پیش درآمد ابتلاء به سیروز کبدی است.
سیدموید علویان، افزود: سیروز یا تنبلی کبد، یک اختلال جدی و پیش‌رونده به شمار می‌رود و در واقع پاسخ کبد به ضایعاتی است که به آن وارد می‌شود و در اثر بیماری‌های مزمن کبدی، بافت جوشکاری یا فیبروز در آن ایجاد می‌شود.
وی با بیان اینکه برای درک بهتر فیبروز در کبد باید به محل ترمیم و بهبودی یک زخم عمیق پوستی که روی آن یک بافت اضافه تشکیل می‌شود، توجه کرد، تصریح کرد: بافت فیبروز از کلاژن تشکیل می‌شود، از همین رو بافت ایجاد شده، همان بافت کلاژن است.
*علائم سیروز کبد چیست؟
فوق تخصص گوارش و کبد با بیان اینکه سلول‌های Ito کبدی که در حالت عادی غیر فعال هستند، پس از فعال شدن به علل مختلف ازجمله ویروس هپاتیت B کلاژن تولید می‌کنند، ادامه داد: علائم و نشانه‌های سیروز کبدی با توجه به شدت بیماری کبد متغیر خواهد بود.
علویان گفت: به طور کلی علائم سیروز کبدی شامل خستگی و ضعف، تورم شکم و اندام، ضعف و سستی عضلانی، تیره شدن پوست، بروز لکه‌های خون‌مردگی در پوست، خونریزی از بینی و لثه‌ها و خارش می‌شود.
وی اضافه کرد: برای تشخیص قطعی وجود سیروز کبدی، از روش‌های فیبرواسکن، بیوپسی کبد و آندوسکوپی فوقانی برای بررسی وجود واریس در مری استفاده می‌شود و در درمان سیروز کبدی، علاوه بر توجه به بیماری زمینه‌ای که همان هپاتیت B است، باید به عوارض موجود در بدن نیز توجه و جهت کنترل آن‌ها اقدام شود.
*نجات جان بیماران سیروز کبدی با پیوند کبد
وی افزود: اصلاح ورم اندام‌ها و شکم، اصلاح اختلال انعقادی با تجویز ویتامین K، اصلاح اجابت مزاج با مصرف شربت لاکتولوز، ازجمله اقداماتی است که برای درمان بیماران سیروز کبدی مورد استفاده قرار می‌گیرد و در بعضی شرایط، پیوند کبد می‌تواند جان بیمار را نجات دهد.
فوق تخصص گوارش و کبد با بیان اینکه برای درمان بیماران سیروز کبدی و انجام پیوند کبد برای آن‌ها باید معیارهای بالینی و آزمایشگاهی محاسبه و تعیین شود، خاطرنشان کرد: در پیوند کبد، به طور معمول از کبد افراد مرگ مغزی استفاده می‌شود و فرد گیرنده پیوند نیز باید آمادگی کافی برای دریافت پیوند را داشته باشد.
به گزارش ایمنا، مراقبت‌های پیشگیرانه نقش مهمی در مدیریت سیروز کبدی دارد، این مراقبت‌ها شامل واکسیناسیون علیه هپاتیت‌های ویروسی، اجتناب از مصرف الکل و مواد مخدر و مدیریت وزن است، همچنین انجام آزمایشات دوره‌ای و پیگیری منظم با پزشک می‌تواند به شناسایی زودهنگام و مدیریت بهتر بیماری کمک کند و توجه به علائم و نشانه‌های بیماری و اقدام به موقع می‌تواند زندگی فرد را نجات دهد.
یکی از مشکلات اصلی افراد مبتلا به سیروز کبدی، مدیریت علائم و عوارض ناشی از بیماری است، علائمی مانند خستگی مفرط، احتباس مایعات در بدن و نارسایی کبد می‌تواند زندگی روزمره بیمار را تحت تأثیر قرار دهد و حمایت خانواده و دوستان در این مواقع بسیار حائز اهمیت است، ارائه اطلاعات دقیق به بیماران و آموزش آن‌ها درباره بیماری و راه‌های مدیریت آن نیز می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی آن‌ها کمک کند.
آگاهی عمومی درباره سیروز کبدی و عوامل خطر آن می‌تواند به پیشگیری و مدیریت بهتر این بیماری کمک کند، همچنین آموزش درباره اهمیت واکسیناسیون، مصرف متعادل الکل و پیروی از یک سبک زندگی سالم می‌تواند به کاهش تعداد مبتلایان به سیروز کبدی کمک کند، با افزایش آگاهی و ارائه حمایت‌های لازم، می‌توان از بروز مشکلات جدی‌تر پیشگیری و به بیماران کمک کرد تا زندگی بهتری داشته باشند.