مردادماه سال گذشته بود که پس از 15 سال سرگردانی در پروژه پرشین‌یاقوت ناصر روزبهانی؛ مدیر اجرایی این پروژه از تسویه کامل بدهی‌های پروژه و پرداخت معوقات حقوقی کارگران و پیمانکاران آن خبر داد و گفت: معدن رز کوارتز و یاقوت کبود، دو معدن سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی استان و متعلق به شرکت پرشین‌یاقوت هستند که می‌توان با استفاده از این معادن ارزآوری خوبی ایجاد کرد و موجب اشتغال سه هزار و 500 نفر در استان و کشور شد. 14 کارگاه، ایجاد هتل پنج ستاره، رستوران، مرکز آموزش تراش سنگ‌های قیمتی، کارگاه‌های تولید صنایع‌دستی، فروشگاه و بازارچه فروش صنایع‌دستی ازجمله مواردی است که در این مجتمع بزرگ ایجاد شده که یک فرصت سرمایه‌گذاری منحصربه‌فرد محسوب می‌شود.
جالب‌تر اینکه شیخ احمد شیخ؛ سرمایه‌گذار عراقی این پروژه نیز در آن بازه زمانی در گفت‌وگو با رسانه‌ها با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین دلایلی که انگیزه دارم در ایران سرمایه‌گذاری کنم جبران محبت‌هایی است که ایرانیان در زمان جنگ به اقلیم عراق کردند و حالا که ایران درگیر جنگ اقتصادی است، خودم را از نظر اخلاقی موظف می‌دانم که به این کشور کمک کنم، ادامه داد: در این پروژه هزار و 500 میلیارد تومان سرمایه‌گذاری خواهم کرد و به محض اینکه پولی که به حساب بانک مرکزی ایران ریخته‌ام آزاد شود در کمتر از یک هفته فعالیت در پرشین‌یاقوت را آغاز می‌کنم.
از آن گذشته بهمن‌ماه سال 1401 نیز حسن پیمانی؛ مدیرکل امور اقتصادی و دارایی همدان از راه‌اندازی شهر جواهرات از طریق سرمایه‌گذار عراقی خبر داد و گفت: این سرمایه‌گذار عراقی برای راه‌اندازی طرح پرشین‌یاقوت که سال‌ها راکد مانده 100 میلیون یورو سرمایه‌گذاری می‌کند. عملیات اجرایی این شهر با توجه به نامساعد بودن شرایط جوی از فروردین سال آینده آغاز می‌شود، ادامه داد: مجوز سرمایه‌گذاری خارجی برای اجرای این طرح دریافت شده و سرمایه‌گذار متعهد به اجرای این طرح تا پایان سال 1405 شده است.
اما متأسفانه با گذشت تقریباً دو سال از وعده اولیه و 6 ماه از وعده ثانویه هنوز شاهد هیچگونه تغییری در فرایند فعال شدن این پروژه نیستیم. تأسف‌بارتر اینکه شنیده‌ها حاکی از آن است که بازهم پروژه پرشین‌یاقوت به لحاظ مدیریتی دچار تغییر شده و فردی به نام خورشیدی که نماینده سرمایه‌گذار عراقی است، به‌عنوان مدیرعامل در این پروژه جایگزین مرادی یکی از سرمایه‌گذاران این پروژه شده و ایفای نقش می‌کند.
تأسف بارتر اینکه گویا سرمایه‌گذار خارجی نیز نتوانسته بنا به مشکلات بانکی سرمایه مورد نظر را به پروژه تزریق کند. از طرفی هم بنا به تعلل و کندی پروژه هنوز قراردادهای جدید واگذاری زمین به سرمایه‌گذاران این پروژه با مشکل روبه‌رو است به نحوی که در پی تغییر و تحولات طی 17 سال گذشته و مطرح شدن طرح‌هایی همچون دامنه شمالی الوند از سوی میراث فرهنگی و واگذاری اراضی این منطقه ازسوی منابع طبیعی و اداره کل راه شهرسازی، یقیناً تمام قراردادها نیازمند به‌روزرسانی است اما به گفته مطلعین اسناد لازم بین دو مجموعه (منابع طبیعی و راه و شهرسازی) هنوز رد و بدل نشده تا در پی آن اداره کل میراث فرهنگی بتواند بنا به انقضای مهلت قراردادها و نقشه‌های پیشین نسبت به تأیید نقشه و طراحی جدید اقدام کند.
نکته حائز اهمیت اینکه امروز حدود 21 میلیارد تومان برای این پروژه هزینه شده و بیش از 17 سال است که پروژه به‌صورت راکد باقی مانده است، این یعنی هدررفت سرمایه ملی و بین‌المللی.
بنابراین با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا درخصوص سرانجام سرمایه‌گذاری خارجی و دلیل عدم موفقیت آن با مدیرکل امور اقتصادی و دارایی استان گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
حسن پیمانی با اعلام خبر باطل شدن مجوز سرمایه‌گذاری خارجی این پروژه گفت: به‌دلیل اینکه سرمایه‌گذار خارجی به تعهدات خود جامه عمل نپوشاند و کاری نکرد، در پی انقضای مهلت مجوز، نسبت به ابطال آن اقدام کردیم.
وی افزود: شیخ احمد به‌عنوان سرمایه‌گذار عراقی قرار بود 100 میلیون دلار به سرمایه خارجی این پروژه تزریق کند اما طی مهلت یک ساله کاری از پیش نبرد.
وی خاطرنشان کرد: او حتی مدعی بود که پول در بانک مرکزی است و آزاد نشده؛ بنابراین ما 6 ماه دیگر نیز به او مهلت دادیم تا نسبت به انتقال سرمایه اقدام کند اما کاری از پیش نبرد و طبق قواعد نسبت به باطل کردن مجوز سرمایه‌گذاری خارجی او اقدامات لازم در دستور کار قرار گرفت و در ادامه این کار انجام شد.
مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد؛ به‌نظر می‌رسد سرمایه‌گذار خارجی این پروژه نیز از صلاحیت لازم برخوردار نبوده و نتوانسته به تعهدات خود عمل کند از سوی دیگر این سؤال مطرح می‌شود که معادن یاقوت آبی و رز کوارتز طی این سال‌ها چه سرانجامی یافته و چرا نهادهای متولی پیگیر این سرمایه ملی نیستند؟ این در حالی است که اگر حتی یک معدن شن و ماسه برای مدتی از سوی بهره‌بردار در استان مسکوت بماند یقیناً سازمان صمت به سراغش رفته و خواهان تعیین تکلیف آن می‌شود اما چگونه است که کسی از این معادن ارزشمند که تضمین‌کننده اقتصاد این منطقه است خبری نمی‌گیرد؟
سؤال دیگر اینکه چرا در ناکارآمدی سرمایه‌گذار عنوان‌شده، مسئولان و مدیران استانی به‌دنبال جذب سرمایه‌گذار دیگری نیستند تا از هدررفت سرمایه نه‌تنها استانی بلکه ملی، جلوگیری کنند؟ چرا جلسات هیئت‌مدیره به‌صورت مستمر برگزار نمی‌شود تا با تصمیم‌سازی اصولی از هدررفت افراد با دارای سهام خرد جلوگیری به‌عمل آید؟ شواهد حاکی از آن است که بیش از 58 واحد تراش سنگ این مجموعه توسط سرمایه‌گذار خرد، به امید کارآفرینی خریداری شده و تعطیلی این واحد به معنای تضییع حقوق این افراد است.
این در حالی است که اگر به گذشته پر فراز و نشیب این پروژه بازگردیم 23 مرداد سال 1393 بود که ریحان سروش‌مقدم؛ مدیرکل وقت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان در مراسم کلنگ‌زنی از چند پروژه گردشگری گفت: مجموعه میراث فرهنگی همدان افتخار دارد با همراهی مجموعه‌های مختلف در استان آغازگر انقلاب میراث فرهنگی در این استان تاریخی باشد؛ اما با گذشت تقریباً بیش از دودهه نه‌تنها از این وعده پوچ خبر نشد و بلکه به‌عنوان لکه ننگی بر پیشانی سرمایه‌گذاری در همدان جا خوش کرد و امروز گویی به ملعبه دست دلالان سرمایه‌گذارنما در استان بدل شده در حالی که در آن مقطع زمانی حمید کاشانی؛ یکی از سرمایه‌گذاران اولیه این پروژه و این مجموعه، در گفت‌وگو با رسانه‌ها عنوان کرد در این مجتمع تمامی فعالیت‌های مربوط به جواهرات و سنگ‌های قیمتی یک‌جا انجام خواهد شد و برای پنج هزار نفر اشتغال ایجاد خواهد کرد اما افسوس!

طاهره ترابی مهوش