هرچند سال‌هاست که بر روی کاغذ، اداره‌کل راهداری و حمل‌و‌نقل جاده‌ای کردستان به‌عنوان مدیر مرز باشماق مریوان معرفی شده ولی به گفته مسئولان ذی‌ربط، این اداره کل هیچگونه اختیاری در تصمیم‌گیری‌ها ندارد.
وجود دستگاه‌های متعدد با وظایف مختلف و نبود هماهنگی بین فعالیت‌های آن‌ها و ضعف و کمبود زیرساخت‌ها از چالش‌های نبود مدیریت واحد مرزی به‌شمار می‌رود.
*ایجاد مدیریت واحد مرزی مستلزم تصمیمات کشوری است
معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار کردستان می‌گوید: یکی از اولویت‌های اساسی ما در استان به‌عنوان جزئی از برنامه‌های کاری مقام عالی استان، بررسی موضوعات و چالش‌های مرزی است.
ارسلان ازهاری به نخستین سفر هیئتی از کردستان به ریاست استاندار وقت به استان سلیمانیه اقلیم کردستان عراق در 16 آذر سال 1382 اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: در آن دوره خودروهای ما به‌دلیل نبود پُل از وسط رودخانه عبور کرد و هیچگونه زیرساختی بین مرزها ایجاد نشده بود.
وی توضیح می‌دهد: در فاصله 10 ساله برنامه‌ریزی‌هایی در راستای ایجاد پایانه مسافری، تجاری و استقرار دستگاه ایکس‌ری انجام و اسفند سال 1392 پایانه مسافربری مرز باشماق مریوان افتتاح شد. بعد از عقد تفاهم‌نامه‌هایی، برای روان‌سازی تجارت و تردد مسافران، دو پل توسط اقلیم کردستان و یک پل هم توسط ما در مرز باشماق احداث شد.
بعد از ایجاد این زیرساخت‌ها، در آن سال‌ها دو مبحث مهم دیگر هم مطرح شد که یکی از آن‌ها حمل یکسره کالا و دیگری مدیریت واحد مرزی بود که تاکنون هیچ‌کدام از این دو مسئله محقق نشده است.
نکته حائز اهمیت که بارها تعدادی از مسئولان استان نیز در جلسات مختلف به آن اشاره کرده‌اند اینکه موضوع مربوط به مدیریت واحد مرز در استان قابل حل شدن نیست و باید این واقعیت پذیرفته شود.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار کردستان 21 آذر سال جاری در جلسه شورای ساماندهی مبادلات مرزی استان از تشکیل جلساتی در تهران و در سطح معاون اول رئیس جمهور در راستای تعیین تکلیف مدیریت واحد مرزی در باشماق مریوان خبر داد و تا لحظه تنظیم این گزارش، خبری از تشکیل چنین جلسه‌ای نیست.
بی‌شک روزانه در هر مرزی مسائل مختلفی پیش می‌آید که نیاز است با رعایت قوانین و مقررات موجود فرد مسلطی در ارتباط با آن‌ها تصمیم‌گیری کند تا خللی در مبادلات مرزی به‌وجود نیاید.
سیروس شاه‌غیبی؛ مشاور استاندار کردستان هم در ارتباط با مدیریت واحد مرزی در استان می‌گوید: بیش از سه دهه است که مدیریت واحد مرزی در استان ایجاد نشده و همین مشکلاتی را در مبادلات مرزی به‌وجود آورده است. نباید فقط به روی کاغذ آوردن مدیریت واحد مرزی اکتفا کرد و باید به طور قاطعانه این مسئله مورد بررسی قرار گیرد.
ناظر گمرکات کردستان نیز می‌گوید: مدیریت واحد مرزی فقط این نیست که پایانه یا دستگاه دیگری متولی مرز باشد و فقط ساختار ایجاد کند بلکه همه دستگاه‌های اجرایی که مرتبط با مرز هستند از گمرک گرفته تا هنگ مرزی و جهاد کشاورزی باید نسبت به مدیریت واحد احساس مسئولیت کنند.
ایجاد ساختار و زیرساخت‌ها در مرز باشماق مریوان به اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای کردستان سپرده شده ولی در اجرا هر یک از دستگاه‌های مستقر در مرز کار خود را انجام می‌دهند و با پایانه همراه نیستند.
فرامرز امیدی افزود: مدیریت واحد قانون دارد ولی ضمانت اجرا ندارد تا دستگاه‌ها از نظامی و امنیتی گرفته، ملزم به رعایت آن باشند و از مدیریت واحد تبعیت کنند. هر دستگاهی به‌عنوان مدیر مرز انتخاب شود تا ضمانت اجرا برای او ایجاد نشود و اختیارات لازم براساس قوانین به او داده نشود نتیجه‌ای به‌دنبال نخواهد داشت.
سال‌هاست در مرز باشماق اقلیم کردستان عراق مدیریت واحد ایجاد شده و تصمیمات لازم را مدیر آن می‌گیرد ولی باشماق کردستان ایران همچنان از نداشتن مدیریت واحد رنج می‌برد.
پایانه باشماق مریوان باید در مورد زیرساخت‌های مرز پاسخگو باشد ولی اختیاراتی برای مدیریت واحد در این مرز دیده نشده؛ مدیرکل راهداری و حمل‌و‌نقل جاده‌ای کردستان می‌گوید: بر روی کاغذ ما مدیر مرز باشماق مریوان هستیم ولی در واقعیت اینگونه نیست.
فرزاد حسنی می‌افزاید: هیچ اختیاری به ما داده نشده که در مواقع لزوم تصمیمات لازم هم چون افزایش سرعت صادرات یا در مواردی کاهش مبادلات را بگیریم. گاهی فعالیت و تصمیمات برخی از دستگاه‌های مستقر در مرز موجب تأخیر و حتی ممانعت سر راه کار پیمانکاران پروژه‌های راهداری در مرز می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: هرگونه کم و کسری در مرز اعم از وضعیت جاده، برق، گاز و کمبود پهنای باند را از ما می‌خواهند.
فرماندار شهرستان مریوان هم می‌گوید: عدم تثبیت مدیریت مرز باشماق باعث شده در جاهایی که ارائه خدمت و سرویس می‌دهند همچون انبارهای عمومی، به‌صورت درست و اصولی به وظایفشان عمل نکنند.
اسماعیل احمدی می‌گوید: یکی از مسائل ضروری در مرز تقویت اداره استاندارد هم از لحاظ نیروی انسانی و هم تجهیزات است و به‌دلیل نبود آزمایشگاه فعال نمونه‌ها به تهران و سایر استان‌های کشور ارسال می‌شود و این در ایستایی مرز تأثیرگذار است و اگر باشماق دارای مدیریت واحد بود در این رابطه هم تصمیمات مطلوبی اتخاذ می‌شد.
شرایط مرز باشماق مریوان در جلسات مختلفی با حضور مسئولان کشوری و استانی بارها مطرح شده و باوجود زحمات و فعالیت‌هایی که انجام شده هنوز هم جای کار بسیار دارد.
یکی از اعضای اتاق بازرگانی و از فعالان اقتصادی استان می‌گوید: کالا با زحمات زیادی به مرز باشماق مریوان حمل ولی هزینه‌هایی بابت بازرسی که براساس قانون این بازرسی نباید انجام شود، از صادرکننده دریافت می‌شود.
بختیار صالحی ادامه می‌دهد: همه فعالان اقتصادی خواستار مدیریت واحد در مرز باشماق هستند تا اگر هر یک از این افراد به مشکلی در بخش‌های مختلف مثل قرنطینه و هنگ مرزی برخورد کردند، بتوانند با مدیر مرز در میان بگذارند و او هم اختیار لازم برای حل و فصل آن را داشته باشد.
وی می‌افزاید: آنچه ما انتظار داریم افزون بر وجود مدیریت واحد، داشتن رویه واحد در مبادلات تجاری با مرزهای استان‌های همجوار هم چون کرمانشاه است.
کاهش بروکراسی اداری با حذف مراحل تکراری و موازی کاری بین دستگاه‌های مختلف، تسریع در انجام امور گمرکی، بهبود هماهنگی بین دستگاه‌ها و تسهیل در مبادلات تجاری و بهبود همکاری بین‌المللی و ارتقای کیفیت خدمات و افزایش شفافیت و اعتماد کاربران از مهم‌ترین مزایای ایجاد مدیریت واحد مرزی از سوی کارشناسان مربوطه مطرح شده است.
بنابراین با توجه به مزایایی که مدیریت واحد مرزی در مرز باشماق مریوان دارد و چون مطالبه چندین ساله فعالان اقتصادی و مسئولان استان هم هست انتظار می‌رود بعد از گذشت چند دهه مسئولان کشوری نسبت به این مهم اهتمام بیشتری داشته باشند چراکه تحقق این مهم نفع ملی به‌دنبال خواهد داشت.