مژده به مدیران، مسئولان، نمایندگان و متولیان، شهروندان همدانی درخصوص عدم تکمیل پروژه معطله 15 ساله کنارگذر، دیگر هیچ سؤال و مطالبه‌ای از شما ندارند؛ بنابراین آسوده‌خاطر به امور دیگر بپردازید!
امروزه معضل ترافیک و سختی تردد یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها و اصلی‌ترین مباحث مطرح در همه کلان‌شهرها و حتی شهرهای کوچک است؛ گو آنکه در راستای برون‌رفت از پیچیدگی‌های این مسئله و کنترل آن نیز اقدامات متنوع و طرح‌های گوناگون در دستور کار مدیران شهری و ترافیکی قرار داشته و انجام می‌شوند؛ بااین‌حال هنوز داستان ترافیک، دود، آلودگی صوتی، حوادث مالی و جانی، به‌عنوان یک کلاف سردرگم، بیشتر وقت و انرژی مدیران شهری را به خود مصروف و معطوف داشته است.
در این خصوص صاحب‌نظران با عنوان اینکه نه با رویکرد سازگاری و کنار آمدن با تبعات این موضوع بلکه با هدف مدیریت و کنترل این پدیده رو به تزاید و در راستای کاهش بسامد‌های منفی آن، باید نسبت به تعریف و اجرای برنامه مناسب و متناسب با خصایص هر شهر اقدام کرد و بر این نکته تصریح می‌کنند که اگر در برنامه‌ریزی و طراحی شهری زیرساخت‌های مرتبط با ترافیک، قوانین، پیش‌نیازها، هم‌نیازها و الزامات مربوط به آن اعم از درون و برون شهر یا بار و مسافر و صدالبته با درنظر گرفتن شرایط حال و آینده هر شهر اقدامات عاجل و جامعی اجرا نشوند، قطع به یقین باید در آینده نه‌چندان دور منتظر وارد آمدن لطمات جبران‌ناپذیر، مشکلات عدیده جانی و مالی، زیست‌محیطی، فرهنگی و غیره بسیاری بر پیکره شهر و شهروندان بود.
به دیگر سخن هرگونه تعلل و سهل‌انگاری در ایجاد توازن و تناسب بین امکانات توسعه عمران شهری و زیرساخت‌های ترافیکی با حجم اتومبیل‌ها، با بروز مشکلاتی همچون اتلاف وقت، فرصت‌های مناسب زندگی، سرمایه‌های ملی مانند انواع سوخت‌ها، مشکلات روحی و روانی، ناراحتی‌های عصبی، آلودگی صوتی و هوایی و غیره، همراه بوده و عرصه زندگی را به انسان‌ها روزبه‌روز سخت‌تر و تنگ‌تر خواهد کرد.
بین تمام اقدامات معمول و متداولی که طی چند دهه اخیر در شهرها و کشورها در راستای کنترل و کاهش ترافیک صورت می‌گیرد، ایجاد کنارگذر شهری به‌عنوان یکی از مهم‌ترین راهکارها و استراتژی‌های تعریف‌شده، از اهمیت و جایگاه بسیار مهمی برخوردار بوده، درواقع فلسفه وجودی این کنارگذرها به‌گونه‌ای است که علاوه‌بر کاهش زمان سفر‌های برون‌شهری، کاهش آلودگی‌های صوتی، استهلاک وسایل نقلیه عبوری، بار ترافیکی و نرخ تصادفات و طول مسیر، مزایای زیست‌محیطی، آرامش خاطر در هنگام سفر و دیگر موارد مثبت را نیز به دنبال دارد و به‌صورت ویژه از ایجاد فشار و گره ترافیکی و مشکلات ناشی از عبور خودروهای سنگین و عبوری از داخل شهرها نیز جلو گیری می‌کند.
توجه به این مسئله از آن جهت حائز اهمیت است که براساس نتایج تحقیقات و پیمایش‌های صورت‌گرفته، عبور خودروهای سنگین و حجیم اعم از باری و مسافری از معابر درون‌شهری، علاوه‌بر ایجاد ترافیک، آلودگی صوتی و هوا و نیز سلب آسایش ساکنان شهر و یا افزایش نرخ و ضریب حوادث جانی و مالی، به‌صورت خاص باعث فرسودگی و تخریب زیرساخت‌های ترافیکی اعم از خیابان‌ها، پُل‌ها و غیره در کوتاه‌مدت نیز می‌شود.
برآیندی که به اعتقاد بسیاری از صاحب‌نظران علاوه‌بر تحمیل بودجه و هزینه‌های اضافی بسیار زیاد بر صندوق عمرانی شهر جهت تعمیرات دوره‌ای، لاجرم زمان و توان مالی اجرای دیگر طرح‌های زیرساختی، رفاهی، خدماتی، درمانی، آموزشی و غیره را محدود و حتی بعضاً ناممکن می‌کند.
این مهم درحالی است که در کشوری مانند ایران که با انواع و اقسام مشکلات اقتصادی، ناترازی، بودجه‌ای، اعتباراتی و درآمدهای ناپایدار مواجه است، بروز چنین مسئله‌ای نه یک معضل، بلکه یک فاجعه تلقی می‌شود.
ازاین‌رو است که به اعتقاد بسیاری از صاحب‌نظران، در شرایط فعلی ضرورت طراحی، احداث، تکمیل و به‌کارگیری به‌موقع و برنامه‌ریزی‌شده طرحی مانند کنارگذر با حداکثر بازدهی، هزینه و مدت‌زمان اجرای کوتاه جهت کاستن از تبعات بار ترافیکی شهرها، کاملاً محسوس بوده و هرگونه تعلل در این امر؛ موجب افزایش هزینه‌های بیشتر شهروندان خواهد شد.
* کنارگذر سوء مدیریت به مقصد ناکجاآباد!
حال نزدیک به 15 سال از زمان آغاز ساخت دو کنارگذر شرقی و غربی همدان می‌گذرد، پروژه‌ای که به گفته صاحب‌نظران نه صرفاً مسئله شهر همدان، بلکه فرااستانی تلقی و برآیند آن برای چهار استان دیده و تعریف شده؛ زیرا این زیرساخت ارتباط‌دهنده صددرصد استان‌های غربی و بخشی از استان‌های جنوبی به مرکز کشور محسوب می‌شود و طی سال‌های اخیر نیز به‌صورت ویژه معبری مهم برای زیارت عتبات عالیات و پیاده‌روی اربعین شده است.
بااین‌حال و پس از گذشت این‌همه سال و امروز فردا کردن ده‌ها مسئول، مدیر، نماینده، وزیر و غیره، نتیجه این شده است که:
- در کل کشور ایران همدان تنها مرکز استانی است که با وجود افزایش تردد خودرویی، اما کنارگذر شهری ندارد.
- کماکان تبعات عبور هزارن هزار دستگاه خودروی سبک و سنگین در طول سال بر معابر درون‌شهری و پشت شهروندان آن، سنگینی می‌کند.
- نبود کمربندی و کنارگذر و تداخل ترافیک شهری و برون‌شهری، یکی از مهم‌ترین عوامل بروز گره‌های ترافیکی در معابر درون شهر همدان محسوب می‌شود.
- با وجود همه تلاش‌ها، وعده‌ها و قول‌ها، هنوز زمان اتمام این طرح مشخص نیست.
- درحال حاضر ادامه اجرا و درنهایت اتمام این پروژه با مشکلات مالی عدیده مواجه است.
پروژه تقریباً به آخر رسیده است، اما پیمانکار طرح اراده‌ای برای خاتمه بخشیدن به کار ندارد.
تکمیل این ابرپروژه نیازمند اعتبارات ملی بوده و جیب استان خالی است!
البته شاید لازم به یا آوری نباشد که استان و شهر همدان دهه‌ها است به بیماری مزمن و صدالبته لاعلاج تأخیر و طولانی شدن انجام پروژه‌های زیرساختی و عمرانی مبتلا بوده و برحسب اتفاق شهروندان تجربیات بسیار زیادی در این خصوص دارند؛ زیرا تقریباً همه آن‌ها با ابعاد و کاربری‌های مختلف یا با تأخیر چندساله تکمیل شده و به بهره‌برداری رسیده‌اند، یا نصفه و نیمه تحویل و بعدها تکمیل شده‌اند!
اما ظاهراً داستان کنارگذر شهر همدان که برحسب اتفاق یک پیش‌زمینه کلان کشوری داشته و کلنگ آن در همان ابتدای کار با عزمی جزم توسط معاون وزیر راه و شهرسازی وقت و رئیس شرکت ساخت و توسعه راه‌ها و زیرساخت‌های وزارتخانه با اعتبار و بودجه مشخص به زمین زده شد، از این قاعده مستثنا شده و چنان در زمین سفت سوء مدیریت گیر کرده که بعد از 15 سال نه کسی توان و اراده بیرون آوردن آن را دارد و نه کسی حاضر است زیر بار مسئولیت این تأخیر غیر قابل توجیه رفته و پاسخگوی مردم باشد.
بنابراین تنها دستاورد کلان‌شهر همدان از عدم تکمیل و تحویل این طرح فرااستانی کشوری که با صرف صدها میلیارد پول بی‌زبان مالیات‌دهندگان 80 درصد آن (به‌ظاهر) خاتمه یافته اما ساخته‌نشده رو به تخریب و فرسودگی گذاشته، چیزی نیست جز ادامه و تشدید راه‌بندان در معابر درون‌شهری، افزایش آلودگی زیست‌محیطی، سلب آسایش ساکنان شهر، افزایش نرخ حوادث ترافیکی، فرسودگی و تخریب پُرسرعت معابر درون‌شهری در اثر تردد وسایل نقلیه سنگین و صدالبته یک قضاوت نه‌چندان خوشایند مردمی از عملکرد مسئولان خسته و بی‌حال‌ورمق برای به سرانجام رساندن راهی که دیگر رها کردن یا اتمامش چندان فرقی نمی‌کند!
* وقتی مسئولان نخواستند و نتوانستند، پس مردم مقصر هستند
سال‌ها است در پاسخ به این سؤال که چرا کار کنارگذر شهر همدان به اینجا کشید و درنهایت تکلیف آن چه خواهد شد، هرکس بر مبنای جایگاه و سِمت خود، اظهار نظری کرده است؛ ابتدای کار گفتند مطالعات این طرح دست کم پنج ماه طول می‌کشد که بروز این مانع برای استان‌های سردسیر معمولی است. بعد گفته شد در استان همدان پاییز که به نیمه می‌رسد و فصل سرما شروع می‌شود، دیگر کار تعطیل است و یا جای دیگر عنوان شد ابتدا مسیر تقاطع‌ها بایستی جداگانه تملک می‌شد تا بعد به‌صورت جداگانه به مناقصه گذاشته و به کل مسیر متصل شود؛ بعد این موضوع با موانع حقوقی مواجه شد، درحالی که اعتبار اولیه این طرح از سوی وزارتخانه مصوب شده بود، اما درنهایت به پیمانکار و مجریان طرح به‌موقع پرداخت نشد که خود را از زیر بار مسئولیت خارج کردند.
بعدها نیز برخی از مسئولان با عنوان اینکه بدعهدی در پرداخت‌های قبلی باعث شده که صاحبان زمین‌های کشاورزی تمایلی به فروش نداشته باشند، کار تا 80 درصد پیش رفته اما مشکل بخش باقی‌مانده از کنارگذر غربی مربوط به تملک زمین‌ها است که نیاز به اعتبارات سنگینی دارد، دست دولت خالی است و جز اسناد خزانه چیزی برای ارائه به پیمانکار و مالکان زمین‌های مسیر کنارگذر ندارد و بنابراین رایزنی شده تا پیمانکار از جیب خودش پول مالکان را بدهد و بعد از دولت بگیرد، از کنار مسئله عبور کردند.
شاید تأمل‌برانگیزترین اظهار نظرها در این میان مربوط به برخی نمایندگان مردم استان در مجلس شورای اسلامی بوده؛ یکی از آنان صحبت از تلاش برای دریافت ردیف بودجه‌ای محدود برای گشایش مسیر کنارگذر غربی همدان از پلیس راه تا تقاطع همدان- زنجان می‌کند و نه برای اتمام طرح! نماینده دیگری بدون اشاره به بلاتکلیفی یک طرح خوابیده 15 ساله رو به زیان و تخریب، به‌یک‌باره طرح ایجاد اتوبان به‌عنوان بهترین نوع مسیر و مناسب برای حمل‌ونقل جاده‌ای را مطرح و درعین‌حال از عزم جدی و اقدامات کارشناسی خود برای راه‌اندازی تراموا صحبت به عمل آورده و مدعی می‌شود با قدرت می‌تواند طی سه تا پنج سال آینده فاز نخست این وسیله را در همدان راه بیندازد! درحالی که مشخص نمی‌کند اگر می‌توانست، چرا در طول چند دهه نمایندگی خود آستینی برای اتمام کار کنارگذر بالا نزد؟!
البته داستان آن‌دسته از مسئولینی هم که به هر دلیل از اصل ماجرا بی‌خبر بوده و صرف چند توصیه مدیریتی از دیگران می‌خواهند که ضمن خروج از انفعال، کمی خلاقیت به خرج داده و تکلیف کار را مشخص کنند و یا شورا و شهرداری که به‌جای تلاش برای تعیین تکلیف کنارگذر به دنبال نسخه جایگزین احداث چند پُل روگذر کم‌بازده رفته‌اند هم به جای خود!
امروز کار در ایستگاه پایانی تعطیل شده و پیمانکار هم بساطش را جمع کرده و رفته است و آنچه از شرایط فعلی و اظهار نظرها در طول سالیان گذشته برداشت می‌شود، چیزی نیست جز اینکه ظاهراً هیچ‌کدام از حضرات مسئولین نه دیروز، نه امروز و نه حتی فردا، به هر دلیل اراده و تمایلی برای پذیرفتن مسئولیت خود در قِبال این سوء مدیریت ندارند و عزمی نیز جهت پاسخگویی به مردم، اتمام کار و یا اینکه بگویند تکمیل طرح در خانه آخر چه میزان هزینه و بار مالی را بر شانه مالیات‌دهندگان تحمیل خواهد کرد، ندارند!
واقع امر این است که داستان این پروژه آنقدر فشل شده که دیگر برای مردم و شهروندان همدانی هم چندان فرقی نمی‌کند مدیران شهر و استان برای آن فکری در سر دارند یا خیر و یا نهایتاً کار این کنارگذر ختم به خیر می‌شود یا خیر! زیرا سال‌ها است هم به ترافیک رو به افزایش شهر و هزینه‌های فقدان کنارگذر عادت کرده‌اند و هم حنای بی‌رنگ قول و قرار امروز و فردای تصمیم‌گیران و مجریان.
گو اینکه برخی نیز تعارف را کنار گذاشته و علناً اظهار می‌دارند که اگر این کنارگذر برای مردم آب نداشته است، اما به بهترین شکل تنور پخت نان منفعت برخی رانت‌خواران، پدرخوانده‌ها، آقابالاسرها، متنفذین و غیره را گرم نگه داشته و منافع ایشان را تأمین کرده است؛ طرح‌ها و پروژه‌هایی که به‌نام مردم و به کام حضرات شروع و در طول سال‌ها دست‌گردان می‌شوند، اما درنهایت خسارت، گردوخاک، تصادف و ترافیکشان برای مردم می‌ماند و بهانه‌های سخنرانی، تبلیغات، جذب سرمایه و غیره برای دیگران است.
بنابراین چه این کنارگذر را تمامش کنند و چه رهایش کنند، دیگر فرق چندانی برای شهروندان همدانی ندارد؛ فقط امیدواریم مردم را مقصر اول و آخر جنگ زرگری و جدل‌های بی‌حاصل اداری و سیاسی خود نکرده و به‌اصطلاح کاسه و کوزه ندانم‌کاری خود را سر مردم نشکنند. شهروندان همدانی دیگر مطالبه‌ای در این خصوص ندارند، زیرا در سرتاسر کنارگذر مذکور تابلوی مسئولان خوابند را به‌وضوح می‌بینند!
شناسه خبر 91352
