همه‌گیری کووید 19 که پنج سال پیش آغاز شد، خسارات جانی و اقتصادی فراوانی به جای گذاشت و سبک زندگی بسیاری افراد را دستخوش تغییر کرد، اما در دل این بحران جهانی، جرقه‌هایی از امید نیز نمایان شد. شهرهایی که روزگاری در سایه ترافیک و آلودگی نفس می‌کشیدند، فرصتی یافتند تا رویکردی نوین در توسعه شهری به‌کار گیرند.
سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه تردد پاک و هوشمند افزایش پیدا کرد و استارت‌آپ‌ها با ایده‌های خلاقانه خود، نویدبخش آینده‌ای سبزتر و کارآمدتر شدند، از سوی دیگر، فضاهای عمومی جان تازه‌ای گرفتند و با طراحی‌های نوآورانه، به محلی امن و دلنشین برای تعاملات اجتماعی و فعالیت‌های ورزشی تبدیل شدند. کووید 19 زنگ هشداری برای بازنگری در الگوهای زندگی شهری بود که به تغییر نگرش‌ها و اولویت‌بندی سلامت و زیست‌پذیری در برنامه‌ریزی‌های شهری منجر شد.
سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌های حوزه تردد شهری نقش برجسته‌ای در شکل‌دهی به شهرها داشت. سازمان‌هایی همچون حمل‌ونقل شهری ای‌آی‌تی با درک این واقعیت که دوران پساکرونا نیازمند راهکارهای نوآورانه در زمینه حمل‌ونقل است، با طراحی و اجرای برنامه‌های شتاب‌دهنده ویژه، به حمایت از کسب‌وکارهای نوپایی پرداختند که ایده‌هایی پایدار و هدفمند برای بهبود زندگی شهری داشتند.
برنامه شتاب‌دهنده حمل‌ونقل شهری ای‌آی‌تی نسخه ویژه کووید 19 که در ژوئیه 2020 آغاز به کار کرد، بستری را برای شکوفایی 23 استارت‌آپ اروپایی فراهم آورد؛ استارت‌آپ‌هایی که هر یک به‌نوبه خود، در تلاش هستند تا با ارائه راهکارهای خلاقانه، گامی در جهت ارتقای کیفیت زندگی شهروندان بردارند.
به‌عنوان مثال، شرکت سوئدی ایلان‌رود با تمرکز بر توسعه سیستم‌های شارژ هوشمند برای بزرگراه‌ها، رؤیای شارژ خودروهای الکتریکی حین حرکت را به واقعیت نزدیک‌تر می‌کند. این فناوری با سرمایه‌گذاری دولت فرانسه، به‌زودی در یکی از بزرگراه‌های اطراف پاریس به بهره‌برداری خواهد رسید و می‌تواند تحولی اساسی در صنعت خودروهای برقی ایجاد کند.
پلتفرم «جابه‌جایی به‌عنوان یک سرویس» شرکت میپ اسپانیا نیز با هدف ساده‌سازی سفرهای شهری، تلاش می‌کند تا گزینه‌های مختلف حمل‌ونقل را در یک سیستم واحد و کاربرپسند ادغام کند. این شرکت با همکاری اپراتورهای حمل‌ونقل و مقامات دولتی، خدمات متمرکزی را ارائه می‌دهد که هدف آن، تبدیل حمل‌ونقل پایدار به ساده‌ترین و در دسترس‌ترین گزینه برای کاربران است.
استارت‌آپ راهکارهای تردد نمی، با بهره‌گیری از هوش مصنوعی، به‌دنبال بهبود کارایی و دسترسی به حمل‌ونقل عمومی در مناطق حومه‌ای و روستایی اسپانیا است. این شرکت در اوایل سال 2025، پنجمین سالگرد خود را با امضای قرارداد یازدهمین سرویس حمل‌ونقل بر پایه تقاضا جشن گرفت. نمی با ارائه یک راهکار نرم‌افزاری، حمل‌ونقل عمومی را در مناطق کم‌جمعیت امکان‌پذیر می‌کند. تمرکز این شرکت بر دسترسی به خدمات حمل‌ونقل عمومی کارآمد در موارد کم‌تقاضا است که شامل مناطق کم‌جمعیت حومه‌ای و روستایی با دسترسی محدود یا بدون دسترسی به حمل‌ونقل عمومی، همچنین ساعات کم‌بار در مناطق شهری می‌شود. نمی با ارائه خدمات حمل‌ونقل بر اساس تقاضا، به ساکنان این مناطق کمک می‌کند تا بدون نیاز به خودروی شخصی، به آسانی به امکانات و خدمات شهری دسترسی داشته باشند.
شرکت رادار شهری، با ارائه داده‌ها و تحلیل‌های دقیق، به برنامه‌ریزان شهری کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری در زمینه تدارکات و حمل‌ونقل شهری اتخاذ کنند. این شرکت با اجرای آزمایشی راهکار خود در شهر بارسلونا، نشان داده که چگونه می‌توان با استفاده از داده‌های هوشمند، به بهبود جریان ترافیک و کاهش ازدحام در معابر شهری کمک کرد.
رشد سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌های حوزه حمل‌ونقل شهری، نشان‌دهنده اهمیت این بخش در دوران پس از همه‌گیری است. بر اساس گزارش‌های موجود، سرمایه‌گذاری در این حوزه در اروپا، از سال 2020 تا 2021، بیش از دو برابر شده و به بیش از 14 میلیارد دلار رسیده است. این سرمایه‌گذاری‌ها که حتی با کاهش اثرات همه‌گیری نیز همچنان بالاتر از سطح قبل از بحران قرار دارند، به استارت‌آپ‌ها کمک می‌کنند تا به نوآوری، ایجاد و پیاده‌سازی راهکارهای جدید برای چالش‌های شهری ادامه دهند.
علاوه بر سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌ها، پروژه‌های نوآورانه‌ای نیز در این دوران به اجرا درآمده است که هدف آن‌ها، بهبود کیفیت زندگی در شهرها و ایجاد فضاهای عمومی ایمن‌تر و جذاب‌تر بوده است. یکی از این پروژه‌ها، فرنیش نام دارد که با حمایت سازمان حمل‌ونقل شهری ای‌آی‌تی به طراحی مجدد فضاهای شهری به‌صورت موقت پرداخته است.
پروژه فرنیش با اجرای سه دوره مختلف، منجر به تولید 12 نمونه اولیه از مبلمان شهری شد که به‌سرعت قابل نصب و جابه‌جایی هستند. این مبلمان علاوه بر ایجاد فضاهای عمومی زیباتر و کاربردی‌تر، به شهرها این امکان را می‌دهند که با کمترین هزینه، تغییرات مختلف را در طراحی شهری آزمایش کنند. از آنجایی که طرح‌های فرنیش به‌صورت متن‌باز منتشر شده‌اند، شهرهای دیگر نیز می‌توانند از آن‌ها الهام بگیرند و با توجه به نیازهای خود، فضاهای شهری خود را بهبود ببخشند.
همه‌گیری کووید 19، علاوه بر ایجاد تغییرات فیزیکی در شهرها، ضرورت توجه به سلامت عمومی را نیز بیش از پیش آشکار کرد. به همین دلیل، سازمان حمل‌ونقل شهری ای‌آی‌تی و مؤسسه بهداشت جهانی بارسلونا با همکاری یکدیگر، یک برنامه آموزشی را برای تجهیز متخصصان به دانش و مهارت‌های لازم در زمینه ادغام دیدگاه‌های بهداشت عمومی در طراحی و برنامه‌ریزی شهری طراحی کرده‌اند.
دوره «مقدمه‌ای بر سلامت شهری» که به دانشجویان دکتری ارائه می‌شود، به بررسی ارتباط بین برنامه‌ریزی شهری و سلامت عمومی می‌پردازد. در این دوره، دانشجویان با مفاهیم کلیدی در زمینه سلامت شهری همچون تأثیر محیط‌های شهری بر سلامت و بهزیستی آشنا می‌شوند و مهارت‌های لازم برای طراحی شهرهای سالم‌تر و پایدارتر را کسب می‌کنند.
علاوه‌بر این سازمان حمل‌ونقل شهری ای‌آی‌تی مدرسه تابستانی «تردد شهری و سالمندی سالم: نوآوری‌هایی برای آینده‌ای پایدار» را در تابستان 2025 برگزار خواهد کرد. این مدرسه تابستانی، به بررسی ارتباط سالمندی، تردد و نوآوری می‌پردازد و شرکت‌کنندگان را با راهکارهای جدید برای بهبود کیفیت زندگی سالمندان در شهرها آشنا می‌کند.
این برنامه‌های آموزشی، نقش حیاتی سلامت را در برنامه‌ریزی حمل‌ونقل شهری برجسته می‌کنند و به شکاف دانشی پاسخ می‌دهند که در روزهای اولیه همه‌گیری آشکار شد. این برنامه‌ها با گرد هم آوردن دانشجویان از زمینه‌های مختلف، بر راه‌حل‌های بین‌رشته‌ای تأکید می‌کنند و همکاری بین بخش‌های بهداشت عمومی، معماری و حمل‌ونقل را تقویت می‌کنند.
در مجموع، همه‌گیری کووید 19، با تمام مشکلات و چالش‌هایی که به همراه داشت، محرکی برای ایجاد تغییرات مثبت و پایدار در شهرها بود. سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌های حوزه حمل‌ونقل شهری، اجرای پروژه‌های نوآورانه و توسعه برنامه‌های آموزشی در زمینه سلامت شهری، همه نشان‌دهنده این است که شهرها در حال تبدیل شدن به مکان‌هایی سالم‌تر، زیست‌پذیرتر و پایدارتر هستند. میراث کووید 19 در شهرها، فراتر از یک بحران، فرصتی برای بازنگری در نحوه زندگی و ساختار شهرها بوده است که می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی برای همه شهروندان منجر شود.