جامعه بشری گذشته از تفاوت‌ها که علل مختلفی دارد، دارای اشتراکاتی است که همواره به‌نوعی در قالب‌های متنوع، در بین آحاد و قاطبه مردم خودنمایی کرده و این مشترکات عمدتاً مورد احترام و تقدیس و حتی مباهات بوده و هست؛ یکی از این ویژگی‌ها توجه به رعایت عدالت و انصاف در تعامل‌ها و قضاوت‌ها است. آموزه‌های الهی در ادیان توحیدی نیز بر این مهم به‌خصوص در عرصه اجتماعی تأکید داشته و عینیت و تحقق عدالت در بین هر ملتی مایه قوام و وحدت ارزیابی می‌شود. امروزه که ما در کشورمان با وجود جریانات متعدد اجتماعی و نکات مثبت بعضاً با عدم رعایت انصاف و بی‌عدالتی مواجه می‌شویم، فریاد چرا و چنین اعتراض برمی‌آوریم و غالباً دیگران را پایمال‌کننده حق و حقوق دیگران ارزیابی می‌کنیم، اما کمتر اوقاتی با مراجعه به اندیشه‌ها و رفتار خود و بدون فرافکنی، می‌گوییم آیا ما خود متهم ردیف اول چنین بلیه مذمومی نیستیم؟
فرافکنی در معدودی از ما حتی به جایی رسیده که رو به اتهام‌زنی به دستگاه و قوانین حکیمانه خلقت آورده‌ایم، حضرت امام علی علیه‌السلام، این میزان عدالت و انصاف در دنیا و عقبی، می‌فرمایند «در خردمندی انسان همین بس که از خود دادخواهی کند و انصاف به خرج دهد و در انصاف‌داری او همین بس که هرگاه حقیقت برایش روشن شد، آن را بپذیرد».
این مهم واقعیتی است که در سالیان اخیر که معضل گرانی و گران‌فروشی برای عده چشمگیری از مردم آزاردهنده‌ شده است، تحقیقاً عده زیادی از بدون هیچ‌گونه توجهی به رفتارهای بعضاً غیر عادلانه خود، سریع به متهم کردن دیگران می‌پردازند.
چند درصد از کارمندان ما در جایگاه‌های حقوقی وقوف به این مسئله دارند که اگر دیر در محل کار حاضر شوند و یا کارهای اداری و موظف خود را به‌خوبی انجام ندهند، به‌سان همان گران‌فروش در عرصه‌های بازار و صنوف هستند و چه‌بسا در موقعیت‌هایی بیشتر از محتکر و گران‌فروشان به مردم و حقوق عمومی ضرر و زیان تحمیل می‌کنند؟ رهبر حکیم انقلاب در بیانیه بسیار مهم گام دوم، نخستین گام برای جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی را خودسازی می‌دانند، اما عده چشمگیری از ما خودسازی انجام نداده و می‌خواهیم دیگران و جامعه را درست کنیم که این هم نشدنی و توهم‌زدگی است؛ مانند اینکه بخواهیم ساختمانی را بدون بن و پایه بسازیم. اگر هریک از ما صادقانه دنبال خوبی‌ها و عدالت باشیم، هیچ راهی نیست مگر اینکه مطالبه عدل و انصاف را نخست در خود جستجو کنیم.
«چنان زی که گر باشدت شرق جای، کنندت طلب اهل غرب از خدای».