زهره پوروهابی
یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های مکتب سیاسی امام خمینی (ره)، نگاه ژرف و بی‌سابقه ایشان به جایگاه مردم در ساختار حکومت است. ازنظر ایشان، مردم نه‌تنها صاحبان اصلی انقلاب‌اند، بلکه استمرار نظام و مشروعیت آن، در گرو اراده و مشارکت مستمر آنان است. همین نگاه مردمی بود که توانست نهالی را که در دل یک نهضت مردمی کاشته شده بود، به درختی تناور به نام جمهوری اسلامی تبدیل کند.
امام خمینی در سال‌های پس از پیروزی انقلاب، بارها و بارها تأکید کردند که «میزان، رأی ملت است». این جمله که در خردادماه 1358 در پاسخ به برخی شبهات مطرح شد، تنها یک شعار نبود، بلکه جوهره و راهنمای عمل برای تعیین مسیر آینده نظام اسلامی شد.
سفترش امام (ره) به مردمی بودن مسئولان، نه یک توصیه اخلاقی، بلکه یک اصل راهبردی و ضامن بقا و سلامت حاکمیت دینی بوده است.
نگاه امام به مردم، ریشه در مبانی دینی و فقهی داشته؛ در مکتب سیاسی ایشان، انسان مؤمن، صاحب حق و اراده است و حکومت تنها زمانی مشروعیت می‌یابد که در خدمت مردم و در مسیر خواست آنان باشد. امام در مواضع مختلف، بر این نکته تأکید می‌کردند که رأی مردم تجلی اراده ملت است و هیچ‌کس حتی ولی فقیه، حق ندارد آن را نادیده بگیرد.
براساس همین بنیان فکری، ساختار قانونی جمهوری اسلامی نیز شکل گرفت. اصل ششم قانون اساسی صراحت دارد که «امور کشور باید با اتکا به آرای عمومی اداره شود» و در این راستا انتخابات، به‌عنوان مکانیزمی برای اعمال این اراده، جایگاهی محوری یافت.
برگزاری همه‌پرسی درباره جمهوری اسلامی، تدوین و تصویب قانون اساسی و نهادینه‌سازی شوراها و انتخابات‌های دوره‌ای، همه و همه مصادیقی هستند از تعهد عملی امام به جمهوریت در کنار اسلامیت.
در چارچوب همین نگاه، امام همواره از مسئولان می‌خواستند که خادم مردم باشند، نه حاکم بر آنان. بارها فرمودند که اگر مسئولان از مردم فاصله بگیرند، از انقلاب فاصله گرفته‌اند. او مسئولان را به ساده‌زیستی، پاسخگویی و تواضع در برابر ملت فرا خواند و تصریح کرد که «دولت جمهوری اسلامی باید تمام توان خود را برای خدمت به اقشار ضعیف و محرومان به‌کار گیرد». ازنظر ایشان، مسئول واقعی کسی است که در کنار مردم باشد، صدای آنان را بشنود و در حل مشکلاتشان پیش‌قدم شود، نه آنکه در برج عاج بنشیند.
در دوران دفاع مقدس نیز حضور مردم در جبهه‌ها، پشتیبانی مردمی از جنگ و بسیج عمومی برای دفاع از کشور، تبلور عینی همان نگاه امام به نقش مردم بود. ایشان بر این باور بودند که مردم انقلاب را به پیروزی رساندند و آن را حفظ کردند و مردم همواره در تصمیم‌گیری‌ها و عرصه‌های کلان، باید مشارکت داده شوند.
اینک، در آستانه سالگرد رحلت آن بزرگ‌مرد تاریخ، بیش از هر زمان دیگری نیاز داریم تا به اصول و آرمان‌های ایشان بازگردیم. در روزگاری که تهدیدها و چالش‌های گوناگون داخلی و خارجی پیش روی کشور است، رمز عبور از بحران‌ها، همبستگی با مردم و اتکا به رأی و مشارکت آنان است. تجربه نشان داده است که هرجا از مردم فاصله گرفته‌ایم، دچار آسیب شده‌ایم و هر زمان که با مردم همراه بوده‌ایم، گره‌ها گشوده شده‌اند.
اکنون پس از گذشت 35 سال از رحلت امام عظیم‌الشأن (ره)، خلف صالح او آیت‌الله خامنه‌ای نیز همین جایگاه را برای مردم قائل هستند؛ ایشان در دیدار اخیر با استانداران فرمودند: «توصیه بعدی، مسئله مردم است؛ با مردم گرم بگیرید، به میان مردم بروید، یعنی بروید در بین مردم، در اجتماعاتشان شرکت کنید، حرفشان را گوش کنید و احیاناً [اگر] حرف تندی می‌زنند، حوصله کنید. این‌ها تمرین لازم دارد؛ بعضی‌ها هستند که خدای متعال به این‌ها لطف کرده و حوصله دارند، هرچه بهشان بگویند برایشان مشکل نیست، بعضی‌ها کم‌حوصله‌اند، زود برآشفته می‌شوند و جواب می‌د‌هند و دعوا می‌کنند؛ باید تمرین کنند. تمرین کنید تا فرضاً در مقابل آن فرد روستایی یا شهری یا کاسب یا مانند این‌ها که از تلاش شما و خدمات شما خبر ندارد و می‌آید به یک چیزی اعتراض می‌کند که خب اعتراضش هم وارد نیست، [بتوانید] تحمل کنید، بعد برایش توضیح بدهید؛ یعنی با مردم بودن. اگر این‌جور بشود، به شما محبت پیدا می‌کنند؛ وقتی محبت پیدا کردند، در یک جای حساسی که لازم است، به شما کمک می‌کنند.»
شناسه خبر 94630
