سرپرست تیم کاوش‌های باستان‌شناسی گفت: در جریان کاوش‌های باستان‌شناسی در محوطه تاریخی تپه تیلینه کرمانشاه، باستان‌شناسان موفق به کشف بیش از 7000 اثرمهر گِلی متعلق به پنج‌هزار سال پیش شدند.
شکوه خسروی سرپرست تیم کاوش‌های باستان‌شناسی امروز در همایش یک‌روزه باستان‌شناسی به مناسبت هفته میراث فرهنگی، از کشفی مهم در منطقه سنجابی کرمانشاه خبر داد.
به گفته وی، در جریان کاوش‌ها در محوطه تاریخی «تپه تیلینه»، مجموعه‌ای کم‌نظیر از اثرمهرهای گِلی متعلق به یک مرکز اقتصادی ـ اداری پنج‌هزار ساله کشف شده است.
محوطه‌ای با قدمت و اهمیت تاریخی بالا
خسروی با اشاره به سابقه شناسایی این محوطه گفت: تپه تیلینه نخستین‌بار در سال 1377 توسط دکتر مترجم و در جریان بررسی‌های دشت کوزران شناسایی شد و یک سال پیش از آن، یعنی در سال 1376، به ثبت ملی رسیده بود. این محوطه باستانی در فاصله 35 کیلومتری شهر کرمانشاه و در کنار رودخانه مِرِگ قرار دارد؛ با این حال بخشی از آن در اثر جریان رودخانه دچار آسیب شده است.
وی افزود: در سال 1399، مجموعه‌ای از مواد فرهنگی از این محوطه کشف شد که در میان آن‌ها تعداد قابل توجهی اثرمهر به چشم می‌خورد. اثرمُهرها که معمولاً برای مهر و موم کردن درِ انبارها، ظروف و بسته‌ها به کار می‌رفته‌اند، گواهی بر وجود نظامی منظم در کنترل و نگهداری اموال در آن دوران هستند.
رمزگشایی از سازوکار اداری در عصر مفرغ
خسروی با اشاره به اهمیت باستان‌شناسی اثرمهرها، خاطرنشان کرد: در فصل اول کاوش، با برداشتن تنها یک متر از خاک سطحی، بقایای باستانی از جمله چاله‌های ذخیره آذوقه آشکار شد. در ادامه کاوش‌ها، هفت هزار اثرمهر گِلی شناسایی و ثبت گردید. بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که این مهرها پس از استفاده و شکستن، دور ریخته می‌شده‌اند.
سرپرست تیم کاوش‌ باستان‌شناسان اظهار کرد: بر اساس مطالعات انجام‌شده، حدود 100 نوع مُهر متفاوت بر این اثرمهرها حک شده است که بیانگر مشارکت افراد و گروه‌های مختلف در تبادل کالا با این مرکز اداری بوده است. همچنین، بررسی پشت اثرمهرها نشان داد که ظروف سفالی با درپوش‌های چرمی و ریسمان‌های مخصوص مهر و موم می‌شده‌اند.
وی تاکید کرد: کشفیات تپه تیلینه از نظر حجم و تنوع در نوع خود بی‌نظیر است. برای نمونه، در محوطه باستانی ارسلان‌تپه ترکیه که طی دو دهه گذشته در حال کاوش است، تنها دو هزار اثرمهر کشف شده، در حالی که در تپه تیلینه طی تنها دو فصل، هفت هزار اثرمهر به دست آمده است.
خسروی افزود: در ادامه مسیر پژوهش، آزمایش‌های تخصصی روی اثرمهرها، اثر انگشت‌ها و ریسمان‌ها در حال انجام است تا بتوان ارتباطات میان‌فرهنگی و ساختار اقتصادی جوامع پنج‌هزار سال پیش را بهتر شناخت.
به گفته این باستان‌شناس، علاوه بر اثرمهرها، حدود 200 پیکرک گلی و بقایای گیاهی و جانوری نیز از این محوطه کشف شده است. همچنین در سال 1402، عرصه و حریم این محوطه سه هکتاری به‌صورت رسمی تعیین شد