کیفیت تعلیم و تربیت در استان همدان؛ نمرات پایین و چالشهای فرهنگی
همدان با تاریخی غنی و فرهنگی پُربار، یکی از استانهای مطرح کشور در حوزههای مختلف فرهنگی، هنری و علمی بهشمار میآید. این استان که بهعنوان مهد فرهنگ و تمدن ایرانی شناخته میشود، دارای شخصیتهای علمی و فرهنگی برجستهای است که تأثیرات عمیقی بر نحوه شکلگیری تاریخ ایران گذاشتهاند. بااینحال در سالهای اخیر متأسفانه آمارهای نگرانکنندهای از نظام آموزشوپرورش این استان به چشم میخورد؛ نمرات پایین دانشآموزان همدانی در کنکور سراسری و نداشتن سهم قابل توجه طی چندسال اخیر از 10 رتبه نخست کنکور، نشاندهنده مشکلات جدی در کیفیت آموزش در این منطقه است.
این وضعیت نهتنها در تضاد با پیشینه فرهنگی همدان قرار دارد، بلکه سؤالاتی جدی در مورد علل این عقبماندگی مطرح میکند.
براساس دادههای موجود، وضعیت نمرات نهایی دانشآموزان همدانی در آزمونهای کشوری، بهویژه در کنکور سراسری، قابل تأمل است؛ نقشههای آماری نشان میدهند که استان همدان در بسیاری از آزمونها و نمرات نهایی رتبههای پایینتر از میانگین کشوری را به خود اختصاص داده است. این موضوع مسئلهای پیچیده بوده که نیازمند بررسی ریشهای و جامعتری از وضعیت آموزشی این استان است.
* علل کاهش کیفیت آموزشی در همدان
1. کمبود منابع آموزشی و معلمان باتجربه
یکی از دلایل اصلی عقبماندگی آموزشی در استان همدان، کمبود منابع آموزشی و معلمان باتجربه است؛ درحالی که بسیاری از استانهای بزرگ و پیشرفته کشور به منابع آموزشی مدرن و معلمان باتجربه دسترسی دارند، برخی از مناطق همدان هنوز با مشکلات جدی در این زمینه روبهرو هستند. نبود کتابهای درسی مناسب، کمبود ابزارهای آموزشی مدرن و فناوریهای نوین و ضعف در تدریس برخی از دروس مهم، باعث میشود که دانشآموزان همدانی نتوانند به اندازه کافی آمادگی برای شرکت در آزمونهای سراسری پیدا کنند. علاوهبر این، کیفیت پایین آموزش بهدلیل کمبود معلمان با تخصصهای لازم در رشتههای مختلف نیز عامل مهمی در کاهش نمرات و عدم موفقیت دانشآموزان در کنکور است.
2. نابرابریهای منطقهای
در استان همدان نابرابریهای شدیدی در دسترسی به امکانات آموزشی بین شهرستانهای مختلف وجود دارد؛ برخی از شهرستانها، بهویژه مناطق شهری، از امکانات آموزشی بهتری برخوردارند و مدارس باکیفیتتری در این مناطق وجود دارند. در مقابل، برخی از شهرستانهای دورافتاده و مناطق روستایی با کمبود امکانات و منابع آموزشی مواجه هستند. این نابرابریها باعث ایجاد شکافهای بزرگ در سطح علمی و آموزشی استان شده است و موجب میشود که دانشآموزان در مناطق محروم نتوانند به سطح آموزش یکسان با سایر مناطق دست یابند. این موضوع نهتنها بر نمرات آنها تأثیر منفی میگذارد، بلکه باعث افزایش نارضایتی و احساس بیعدالتی میان دانشآموزان و خانوادههای آنها میشود.
3. ضعف در برنامهریزی آموزشی و ساختار نادرست آموزشی
یکی دیگر از دلایل مشکلات موجود در آموزش همدان، ضعف در برنامهریزی آموزشی و ساختار نادرست آن است. در بسیاری از مدارس استان برنامههای آموزشی بهطور مناسب طراحی نشدهاند و در برخی موارد، منطبق با نیازهای دانشآموزان و جامعه نیستند؛ بهعلاوه، در برخی از موارد برنامهریزیها بهگونهای است که بهصورت تخصصی به تقویت نقاط ضعف دانشآموزان پرداخته نمیشود و درنتیجه، بسیاری از دانشآموزان بهویژه در رشتههای خاص، قادر به کسب نمرات بالا در کنکور نیستند. این مشکل در شهرستانهای کوچکتر، مشهودتر است که منابع کافی برای آموزش و برنامهریزی مناسب وجود ندارد.
علاوهبر این روند، طی سالهای گذشته در استان همدان و احتمالاً در استانهای دیگر، به معلمین بهویژه در مدارس غیر انتفاعی فشار آورده میشد که به دانشآموزان طوری نمره بدهند که با موفقیت پایه تحصیلی را بگذرانند! شاید این کار باعث میشد اُفت تحصیلی به شکل مردودی نداشته باشیم، اما در بلندمدت با دانشآموزانی کمسواد مواجه بودیم که وقتی به کنکور میرسیدند، به مشکل برمیخوردند؛ این داستان تلخ بخشی از واقعیت امروز ما است که در بسیاری از مدارس همچنان ادامه دارد.
* راه حلها و پیشنهادها برای بهبود وضعیت آموزشی در همدان
برای بهبود وضعیت آموزشی در استان همدان و افزایش نمرات دانشآموزان، باید چندین راهکار جدی و عملی در دستور کار قرار گیرد:
1. تأمین منابع آموزشی و تجهیزات مدرن
نخستین قدم برای بهبود وضعیت آموزش در همدان، تأمین منابع آموزشی و تجهیزات مدرن است؛ باید به تمامی مدارس استان، بهویژه در مناطق روستایی و شهرستانهای دورافتاده، منابع آموزشی بهروز و استاندارد ارائه شود. استفاده از فناوریهای نوین مانند تبلتها، نرمافزارهای آموزشی و سیستمهای برخط، میتواند بهطور چشمگیری کیفیت آموزش را ارتقا دهد.
2. ارتقای کیفیت آموزش معلمان
برای بهبود کیفیت تدریس در استان همدان، نیاز به ارتقای سطح آموزش و توانمندیهای معلمان داریم. برنامههای آموزشی و دورههای تخصصی برای معلمان استان باید بهطور منظم برگزار شود تا آنان از جدیدترین روشهای تدریس و مفاهیم علمی آگاهی یابند. معلمان باید بهطور مستمر در دورههای آموزشی شرکت کنند تا تواناییهای خود را تقویت کنند و بتوانند با استفاده از شیوههای نوین آموزشی، بهترین نتایج را برای دانشآموزان خود به ارمغان آورند.
3. پیشرفت برنامهریزی آموزشی و ایجاد عدالت در دسترسی به آموزش
برای ایجاد عدالت در دسترسی به آموزش، باید برنامههای آموزشی براساس نیازهای خاص هر منطقه طراحی شود؛ علاوهبر این، باید امکانات آموزشی در شهرستانهای مختلف بهطور یکسان توزیع شود تا هیچکدام از دانشآموزان استان بهدلیل موقعیت جغرافیایی یا شرایط اقتصادی، از آموزش باکیفیت دور نمانند.
با توجه به ظرفیتهای فرهنگی و علمی همدان، این استان میتواند در عرصه آموزش نیز به موفقیتهای بزرگی دست یابد. با گرفتن تصمیمهای صحیح و اجرای برنامههای اصلاحی در ساختار آموزشی، همدان قادر خواهد بود در عرصه آموزشوپرورش کشور پیشرفت کند و سهم خود را در بین استانهای برتر کشور پس بگیرد. این مهم تنها درصورتی ممکن خواهد بود که تمامی نهادها و دستگاههای مرتبط با آموزشوپرورش دست به دست هم دهند و با همکاری و همافزایی، مشکلات موجود را رفع کنند تا راه برای دانشآموزان همدانی هموار شود که بتوانند به موفقیتهای بزرگ علمی دست یابند.