حفظ آمادگی در برابر دشمن، نه یک انتخاب بلکه ضرورتی راهبردی برای بقای ملت‌ها و صیانت از منافع ملی است. در جهانی که تحولات امنیتی و سیاسی با سرعتی بی‌سابقه در حال وقوع است، غفلت از توان دفاعی و آمادگی همه‌جانبه می‌تواند هزینه‌های جبران‌ناپذیری را به همراه داشته باشد. تجربه‌های تاریخی و معاصر نشان داده‌اند که هرگاه ملتی از سطح آمادگی خود کاسته یا دشمن را کوچک شمرده، تهدیدها و آسیب‌های جدی متوجه آن کشور شده است.
امروز دشمنان با بهره‌گیری از ابزارهای نوین، از جنگ سخت گرفته تا نبرد نرم و ترکیبی، می‌کوشند اراده ملت‌ها را تضعیف و امنیت آنان را متزلزل سازند. در چنین شرایطی، ارتقای قدرت بازدارندگی، هوشیاری دائمی، انسجام ملی و اتکا به ظرفیت‌های داخلی، اصلی‌ترین مؤلفه‌های صیانت از استقلال و عزت ملی محسوب می‌شوند.
کارشناسان امنیتی معتقدند که آمادگی در برابر دشمن تنها به حوزه نظامی محدود نمی‌شود، بلکه شامل عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و رسانه‌ای نیز می‌شود. در واقع، جامعه‌ای که در تمامی این ابعاد به سطح مطلوبی از توانمندی و آمادگی دست یافته باشد، می‌تواند در برابر هرگونه تهدید ایستادگی کرده و مانع از تحقق اهداف خصمانه دشمنان شود.
به همین دلیل، حفظ و تقویت آمادگی در برابر دشمن باید به‌عنوان یک وظیفه دائمی و راهبردی در دستور کار نهادهای مسئول و همچنین آحاد مردم قرار گیرد؛ چراکه امنیت و اقتدار ملی زمانی تضمین خواهد شد که عزم جمعی برای مقابله با تهدیدها و پیشگیری از غافلگیری وجود داشته باشد.
با توجه به اهمیت موضوع خصوصاً طی ماه‌های اخیر با کارشناس مذهبی مرکز تحقیقات صدا و سیما به گفتگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید؛
قربانی در گفت‌وگو با خبرنگار سپهرغرب و در پاسخ به پرسشی درباره آمادگی در برابر دشمن از منظر قرآن کریم، گفت: آیه 251 سوره بقره محور اصلی دفاع را تبیین می‌کند؛ جایی که خداوند می‌فرماید اگر برخی انسان‌ها به‌وسیله برخی دیگر دفع نشوند، زمین دچار فساد می‌شود. بر اساس این آیه، بهره‌گیری از همه ابزارهای ممکن ضروری است، چراکه امنیت، یکی از نیازهای اساسی انسان به‌شمار می‌رود.
وی ادامه داد: نظریه‌های جدید نیز نشان می‌دهند که پس از نیازهای فیزیولوژیک، امنیت دومین و مهم‌ترین نیاز اساسی انسان است. این موضوع همه حوزه‌ها را شامل می‌شود؛ از دفاع شخصی و اجتماعی گرفته تا پاسداری از باورها و حتی ساختار کلی وجود انسان که می‌تواند مورد هجمه قرار گیرد.
وی با اشاره به اینکه از آیات قرآن چنین برمی‌آید که جهاد و دفاع همیشه همراه پیامبران بوده است تصریح کرد: پیامبران فلسفه وجودی‌شان برپایی قسط و رساندن انسان‌ها به عدالت بوده و در برابر این عدالت، همواره مخالفان ایستادگی و هجمه کرده‌اند. باورهای دینی نیز باعث می‌شود دشمنان به آن تعرض و حمله کنند.
این کارشناس مذهبی یادآوری کرد: باور اسلام، قرآن و دین این است که وجود دشمنان امری حتمی است؛ زیرا همواره کسانی در برابر اندیشه‌های اساسی مقاومت کرده و به ظلم روی می‌آورند. در نتیجه باورها و اندیشه‌های مؤمنانه خود باعث برانگیخته شدن هجمه دشمنان می‌شود.
قربانی با تأکید بر اهمیت قدرت در همه ابعاد، درباره آیه «وَأَعِدّوا لَهُم مَا استَطَعتُم مِن قُوَّة» افزود: این آیه بر ضرورت آمادگی کامل برای دفاع در همه عرصه‌های زندگی انسان تأکید دارد. ازجمله نظام. مسائل نظامی حتی شامل دیپلماتیک و رسانه‌ای می‌شود. امروز رسانه یکی از منابع قدرت است.
وی نخستین برداشت از ادامه آیه را بُعد نظامی دانست و گفت: این بخش هرچند مهم‌ترین جنبه محسوب می‌شود، اما توان علمی و دینی ایرانیان نیز با چالش‌هایی روبه‌روست؛ بنابراین هر آنچه مایه تقویت و اقتدار می‌شود باید برایش آمادگی ایجاد کرد، ازجمله عرصه نظامی که حوزه‌های دیپلماتیک و رسانه‌ای را نیز شامل می‌شود، امروز رسانه خود به‌عنوان یکی از منابع اصلی قدرت شناخته می‌شود.
این کارشناس مسائل دینی تصریح کرد: هرگاه منابع تجربه، روایت جنگ‌ها و روایت‌های نخستین در اختیار قدرت باشد و در عرصه‌هایی چون فناوری و دفاع سایبری توانمند باشیم، آنگاه مصادیق قدرت شامل دانش، توان نظامی و قدرت رسانه‌ای، همگی باید در جامعه مؤمنان به‌طور کامل مهیا و آماده باشد.
قربانی در پاسخ به پرسشی درباره ارتباط ایمان، توکل بر خدا و آمادگی عملی در برابر دشمن گفت: قرآن مؤمنان را کسانی می‌داند که بر خدا توکل دارند؛ به این معنا که شرط اصلی ایمان، اعتماد به قدرت لایزال الهی است و همین توکل، باعث آرامش و امنیت در زندگی آنان می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: وقتی مؤمن معتقد به عالم غیب و نیروی برتر الهی است و به آن توکل می‌کند، دیگر ترسی ندارد و همواره آماده است تا در برابر ظلم، فساد و هر آنچه موجب تباهی در زمین می‌شود بایستد. هرچه ایمان انسان قوی‌تر باشد، به همان اندازه شجاعتش بیشتر است؛ زیرا توکلش افزون‌تر و هراسی از جز خدا ندارد.
وی اظهار کرد: وظیفه جامعه اسلامی با توجه به اقتضائات امروز از نگاه قرآن، داشتن سبک زندگی مؤمنانه است. یعنی شما باید در همه ابعاد زندگی با توکل بر خدا و با توسل به دستور قرآن و اهل‌بیت (ع) زندگی کنید.
این کارشناس مذهبی یادآور شد: جامعه اسلامی باید همواره دانش‌های روز را دنبال کرده، با مطالعه عمیق به بالاترین سطح توان علمی برسد و هم‌زمان باورهای دینی را به‌روز و تقویت کند. در زمینه امکانات زندگی، از ابزارهایی مانند تلویزیون تا فناوری‌هایی همچون دانش هسته‌ای، نیز باید نهایت تلاش را برای دستیابی به بالاترین سطح انجام داد و در این مسیر هرگز کوتاه نیامد.
قربانی تصریح کرد: آنچه باعث انسجام جامعه می‌شود هم باورهای مذهبی است و هم علم و دانش. این دو موضوع را باید در حد اعلا پیگیری کنیم. باید اهمیت قدرت نظامی را بدانیم و تقویت کنیم و جامعه قدردان نیروهای امنیتی ما باشد.
توکل بر قدرت لایزال الهی به معنای اعتماد و تکیه کامل بر خداوند متعال در تمام امور زندگی و رهایی از وابستگی به غیر خداست. این مفهوم نه‌تنها یک اصل ایمانی بلکه یک نیروی محرکه برای انسان در مواجهه با مشکلات و دستیابی به اهداف است.
توکل به معنای واگذاری امور به خداوند و اعتماد به قدرت و حکمت اوست. به این معنا که انسان با تمام وجود به خداوند تکیه کند و از هرگونه وابستگی به غیر او رها شود. این مفهوم در قرآن و احادیث اسلامی بارها مورد تأکید قرار گرفته و به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اصول اخلاقی و رفتاری مطرح شده است.
توکل بر قدرت لایزال الهی، یک اصل اساسی در اسلام است که به انسان کمک می‌کند تا با آرامش و اطمینان به زندگی خود ادامه دهد و در برابر مشکلات و سختی‌ها پیروز شود. این مفهوم نه‌تنها یک اصل ایمانی است، بلکه یک نیروی محرکه برای پیشرفت و تعالی انسان در جنبه‌های مختلف زندگی است. با توکل بر خداوند، انسان می‌تواند به آرامش روحی، قدرت اراده، موفقیت در کارها و رهایی از وابستگی دست یابد.