فضای مجازی، فرصتی طلایی و مغفولمانده برای رونق صنعت گردشگری
صنعت گردشگری، سالها است بهعنوان یکی از موتورهای محرک اقتصاد و فرهنگ در جهان شناخته میشود؛ صنعتی که فراتر از جابهجایی افراد، حامل روایتها، فرهنگها و تبادل تجربههای انسانی است؛ اما در ایران، باوجود برخورداری از ظرفیتهای بیهمتا همچون تاریخ چند هزارساله، تنوع آبوهوایی و منابع غنی میراث فرهنگی، این صنعت همچنان با چالشهای جدی در طراحی مدلهای عرضه خدمات و بهرهگیری از ابزارهای نوین تبلیغات مواجه است. از ضعف در مدیریت بُرونخط (آفلاین)، محدود ماندن خدمات گردشگری به فروش بلیت، رزرو هتل و تورهای استاندارد گرفته تا فقدان محتوای خلاقانه برای معرفی مناطق کمتر شناختهشده، همه و همه نشان میدهد که زنجیره بازاریابی و جذب گردشگر در کشور هنوز از تمام ظرفیتهای موجود استفاده نمیکند.
با شتاب تحولات فناورانه در جهان، حوزههایی مانند هوش مصنوعی و شبکههای اجتماعی بهعنوان دو محرک اساسی، توانستهاند صنایع مختلف را متحول کنند. در گردشگری، این ابزارها فرصتها و الگوهای تازهای را فراهم میآورند که میتوانند تجربه سفر و انتخاب مقصد را برای کاربران در سطحی جهانی سادهتر، شخصیتر و جذابتر کنند.
در کنار این نگاه فناورانه، اهمیت داستانپردازی، تولید محتوای ویدیویی و استفاده از زبان تصویری، بهویژه در معرفی مقصدهای کمتر شناختهشده، نباید نادیده گرفته شود. تجربیات جهانی نشان میدهد که یک ویدیوی 30 ثانیهای یا حتی یک تصویر جذاب، بهمراتب قویتر از هزاران کلمه نوشتهشده قادر است انگیزه سفر را در ذهن بیننده ایجاد کند.
ایران نیز با وجود چالشهای مربوط به زیرساختها و محدودیتهای دسترسی، از این قاعده مستثنی نیست؛ نمونههایی از معرفی موفق اماکن گردشگری کشور در فضای بینالمللی نشان دادهاند که مخاطب مدرن، بیش از هر چیز به سرعت، جذابیت بصری و صداقت روایت اهمیت میدهد.
آنچه امروز برای گردشگری ایران حیاتی است، همگرایی میان فعالان سنتی این صنعت و بازیگران نوین فضای دیجیتال برای خلق محصولی است که نهتنها در بازار داخلی، بلکه در عرصه رقابت جهانی حرفی برای گفتن داشته باشد. مسیر آینده گردشگری کشور، وابسته به توان ما در استفاده از فناوری و رسانه و درک عمیق این نکته است که معرفی یک مقصد، فراتر از انتشار یک آگهی یا بروشور، به خلق تجربه و روایت زنده از سفر وابسته است.
با توجه به اهمیت موضوع در این خصوص با رئیس اتحادیه کشوری کسبوکارهای مجازی گفتوگو کردهایم که در ادامه میخوانید:
رضا الفتنسب، ضمن ارزیابی وضعیت کنونی خدمات گردشگری در ایران، به ضعف مدلهای بُرونخط (آفلاین) اشاره و بر ضرورت بهرهگیری کامل از ظرفیتهای خلاقانه آژانسها تأکید کرد و گفت: در حال حاضر، بخش عمده خدمات آژانسها به موارد معمول نظیر فروش بلیت، رزرو هتل و تورهای استاندارد محدود شده است؛ در حالی که در سطح جهانی، سازمانهای گردشگری با برگزاری تورهای با علایق ویژه و رویدادهای متنوع، جذابیت بیشتری برای مخاطبان خود ایجاد میکنند.
وی با اشاره به اینکه همین الگوها در ایران نیز میتواند مردم را به استفاده بیشتر از این خدمات ترغیب کند، افزود: با ورود هوش مصنوعی، اگرچه بسیاری از کسبوکارها دچار تغییر خواهند شد اما حوزه گردشگری همچنان یک ظرفیت پایدار و قابلاتکا خواهد بود؛ ظرفیتی که هم در فضای برخط و بُرونخط، فرصتهای زیادی برای رشد دارد.
وی در بخش برخط، نقش شبکههای اجتماعی را «بهشدت برجسته» دانست و افزود: استفاده درست از این شبکهها میتواند به معرفی اماکن گردشگری و ترغیب مردم برای تجربه آنها و نشر این تجربه در بین دیگران کمک کند.
رئیس اتحادیه کشوری کسبوکارهای مجازی توضیح داد: فضای مجازی قادر است حتی در سطح بینالمللی، مقاصد گردشگری ایران را معرفی و با طراحی سازوکارهای مناسب، آنها را وارد فهرست مقاصد خارجی کند.
الفتنسب در پاسخ به پرسشی درباره شیوه تبلیغ و معرفی در فضای مجازی، دو رویکرد را تشریح کرد: نخست، استفاده از محتوای نوشتاری در وبسایتها با رعایت الگوریتمهای موتورهای جستوجو برای دیدهشدن مطالب و دوم، بهرهگیری از زبان ساده، استانداردهای فنی و تصاویر مناسب در شبکههای اجتماعی برای برقراری ارتباط مؤثرتر با مخاطب.
به گفته وی، کاربران شبکه اجتماعی محتوایی را که زبانی صمیمی و قالبی جذاب داشته باشد را راحتتر میپذیرتد تا صرفاً معرفی رسمی و خشک یک مقصد.
وی مطرح کرد: تولید فیلم و محتوا بهصورت ویدیو بهعنوان یکی از ابزارهای اصلی جذب گردشگران، قادر است تأثیری بهمراتب بیشتر از متون طولانی داشته باشد، به طوری که گاه یک تصویر یا ویدئوی کوتاه 20 ثانیهای میتواند جذابیت قابل توجهی ایجاد کند. این اثرگذاری با تکرار و استمرار در انتشار محتوا، چندین برابر افزایش مییابد.
رئیس اتحادیه کشوری کسبوکارهای مجازی، با اشاره به استان همدان و جاذبههای شناختهشدهای مانند غار علیصدر، بر لزوم نقشآفرینی مؤثر راهنمایان تور (تورلیدرها) در معرفی این ظرفیتها تأکید کرد.
به باور الفتنسب، این افراد با شناخت کامل نقاط و مکانهای گردشگری، قادرند محتوایی تخصصی و جذاب تولید کرده و حتی در قالب داستانهای کوتاه، توجه کاربران شبکههای اجتماعی را جلب کنند.
وی هشتگها را عامل مهمی برای دیدهشدن مقاصد گردشگری دانست و اظهار داشت: با وجود محدودیتها و فیلترینگ، کاربران ایرانی همچنان بهطور فعال شبکههای اجتماعی را دنبال میکنند. استفاده بهینه از هشتگها میتواند مسیر کشف و معرفی اماکن گردشگری را کوتاهتر کند.
رئیس اتحادیه کشوری کسبوکارهای مجازی در پایان ابراز امیدواری کرد و افزود: فعالان حوزه گردشگری، با برنامهریزی هوشمندانه و بهرهگیری از ظرفیتهای نوین، ازجمله هوش مصنوعی و شبکههای اجتماعی، میتوانند به توسعه پایدار گردشگری در کشور کمک کنند.
* فناوریهای نوین، مکمل زیرساختها برای رونق پایدار گردشگری ایران
نقشه راه آینده گردشگری ایران، بهروشنی نشان میدهد که بدون تحول در شیوههای معرفی، بازاریابی و عرضه خدمات، این صنعت هرچند غنی از ظرفیتها، نمیتواند در رقابت جهانی جایگاه شایستهای کسب کند.
واقعیت این است که عصر بروشورهای چاپی و تبلیغات محدود حضوری به پایان رسیده و میدان امروز، عرصه هوشمندسازی و بهرهگیری از رسانههای تعاملی است. هر چقدر فعالان این حوزه بتوانند زبان مشترکی با مخاطبان خود پیدا کنند، زبانی که ترکیبی از تصویر، ویدیو، داستانپردازی و فناوری باشد، احتمال موفقیت و رشد پایدار صنعت گردشگری بیشتر خواهد شد.
تجربه کشورهای موفق در این زمینه نشان میدهد که سرمایهگذاری بر روی تولید محتوای اختصاصی، توجه به نیازهای خاص گردشگران و خلق تورهای موضوعی بر اساس علایق فردی، نهتنها موجب افزایش جذب گردشگر داخلی و خارجی میشود، بلکه ارزش ویژند مقصدهای گردشگری را نیز ارتقا میدهد. برای ایران، این مسیر بیش از هر زمان دیگری ضروری است؛ چراکه از یکسو تنوع فرهنگی و طبیعی منحصر بهفردی دارد و از سوی دیگر، با چالش شناختهشدن در سطح بینالمللی مواجه است.
در این میان، نقش مروجان محلی و راهنمایان تورها بهعنوان منابع زنده اطلاعات و روایتهای اصیل، باید بیش از پیش جدی گرفته شود. ترکیب دانش آنان از نقاط کمتر دیدهشده با ابزارهای دیجیتال و شبکههای اجتماعی، میتواند به خلق موج تازهای از حضور و تجربهکردن مکانها بینجامد. استفاده هوشمندانه از هشتگها، روایتهای کوتاه چندثانیهای و تصاویر اثرگذار، نهتنها موجب آشنایی گردشگران داخلی با زیباییهای کشور میشود، بلکه این محتواها را به فضای بینالمللی و جستوجوهای جهانی پیوند میدهد.
درنهایت، توسعه پایدار گردشگری در ایران نیازمند رویکردی هماهنگ است؛ رویکردی که فناوریهای نوین را نه بهعنوان تهدید یا جایگزین مدلهای سنتی، بلکه بهعنوان ابزار مکمل برای تقویت زیرساختهای موجود ببیند. همکاری میان آژانسهای سنتی، کسبوکارهای نوپای حوزه سفر، سکوهای برخط و متخصصان محتوا، میتواند موج جدیدی از رونق گردشگری ایجاد کند. فرصتی که اگر امروز با برنامهریزی و اقدام عملی بهکار گرفته شود، فردا میتواند جایگاه ایران را بهعنوان مقصدی برجسته در نقشه گردشگری منطقه و جهان تثبیت کند.
