پس از پایان یکی از بحران‌های زیست‌محیطی همدان با توقف آبیاری زمین‌های آلوده در کوی امید، حالا نگاه اهالی به سمت وعده‌های عملیاتی مسئولان دوخته شده است. احداث نانوایی وعده‌داده‌شده، اختصاص چند دستگاه «وَن» برای تردد روزانه، افزایش گشت‌های امنیتی و جمع‌آوری معتادان متجاهر، تکمیل پوشش رودخانه فاضلابی و ایجاد فضای سبز و فروشگاه محلی، فهرست انتظار مردمی است که سال‌ها تلخی کم‌توجهی را چشیده‌اند. امروز مردم کوی امید از مدیران شهری انتظار دارند همان‌گونه که آبیاری زمین‌های کشاورزی با فاضلاب را مدیریت کردند، سایر وعده‌های کوچک اما کلیدی را نیز به نتیجه‌ای روشن برسانند؛ وعده‌هایی که اگر محقق شوند، امید در این محله نه فقط نامی جغرافیایی، بلکه تجربه‌ای واقعی از زندگی شهری خواهد شد.
در گزارش‌های پیشین روزنامه سپهرغرب، بخشی از واقعیت‌های تلخ زندگی در کوی امید همدان آشکار شد؛ منطقه‌ای که نامش را از امید گرفته، اما سال‌هاست زیر سایه‌ محرومیت نفس می‌کشد. اهالی این محله در گفت‌وگوهای خود از مجموعه‌ای از مشکلات ساختاری و اجتماعی سخن گفتند؛ وجود رودخانه فاضلابی در قلب محله که سلامت کودکان و ساکنان را تهدید می‌کرد، نبود نانوایی، فروشگاه محلی و هیچ‌گونه وسیله‌ حمل‌ونقل عمومی که زندگی روزمره را دشوار ساخته بود و تجمع معتادان متجاهر در اطراف مسیر خاکی فاضلاب که امنیت خانواده‌ها را به خطر انداخته بود. این مسائل در گزارش‌های مکتوب و ویدیویی منعکس شد و بازتاب گسترده‌ای یافت.
با بیان این مشکلات، نماینده‌ی ولی‌فقیه در استان به همراه شماری از مسئولان اجرایی و نهادهای خدمات‌رسان شخصاً در میان اهالی حاضر شدند تا ضمن مشاهده‌ وضعیت از نزدیک، درباره‌ چگونگی رفع مشکلات تصمیم‌گیری کنند. در این نشست‌ها قول‌هایی داده شد؛ از اصلاح مسیر فاضلاب و پاکسازی محیط گرفته تا احداث نانوایی کانتینری و ایجاد زیرساخت حمل‌ونقل عمومی.
برای اطلاع از وضعیت این محله و اطلاع یافتن از میزان پیگیری‌های انجام‌شده ابتدا با اهالی کوی امید و در ادامه با مجتبی زارعی، معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی فرمانداری شهرستان همدان گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید؛
یکی از ساکنان کوی امید و فرد پیگیر امور محله در گفت‌وگوی تلفنی با خبرنگار ما سخنان خود را با گلایه آغاز کرد و گفت: متأسفانه تا کنون شاهد هیچ تغییری برای ایجاد نانوایی، برای پوشاندن رودخانه و ساماندهی منطقه، نبوده‌ایم. دو ماه از جلسه گذشته، اما هیچ‌کدام از وعده‌ها به سرانجام نرسیده است.
محسن اسکندری با اشاره به تصمیم شهرداری برای پوشاندن رودخانه روباز ظرف یکی دو روز آینده اظهار کرد: مقرر شد اداره برق، تیرهای برق را جابه‌جا کند و مسیر فاضلاب سامان یابد. همچنین اداره آب و فاضلاب به مدیریت مهندس فتوحی نیز متعهد شد عملیات سامان‌دهی را اجرا کند.
این شهروند تأکید کرد: قرار شد زمین برای نانوایی و مسجد از طرف مسکن و شهرسازی آماده و واگذار ‌شود. حتی رئیس اداره غله وعده داد که تا زمان ساخت نانوایی موقت با کانتینر دایر شود اما نه پوشاندن فاضلاب انجام شد، نه نانوایی آمد، نه حتی تیرهای برق جابه‌جا شد.
اسکندری درباره موضوع وعده‌ نانوایی نیز توضیح داد: اعلام کردند سهمیه آرد اختصاص نمی‌یابد، زیرا برای این تعداد خانوار امکان تعیین سهمیه وجود ندارد.
او در ادامه با اشاره به حوادث رخ‌داده در این رودخانه فاضلابی که نشان‌دهنده میزان خطر آن است، گفت: چند موتورسوار داخل جوی سقوط کردند و حتی یک خودروی پراید نیز با قسمت جلوی خود به داخل رودخانه افتاد که در نتیجه، سرنشین آن دچار شکستگی شد. ما فیلم و عکس حادثه را ثبت کردیم و هنگام مراجعه به شهرداری ارائه دادیم، اما با وجود وعده رسیدگی، تاکنون هیچ اقدامی صورت نگرفته است.
وی اشاره می‌کند که 36 واحد آپارتمان مختص مددجویان بهزیستی و 90 واحد از منازل مختص مدد جویان تحت پوشش کمیته امداد در آن محدوده قرار دارد.
این شهروند کوی امید با بیان اینکه مسئول حوزه حمل‌ونقل شهرداری در خصوص مشکل فقدان تاکسی یا هرگونه وسیله حمل‌ونقل عمومی قول مساعد داد، خاطرنشان کرد: قرار بود سه تا چهار دستگاه ون برای این منطقه اختصاص یابد. علاوه بر این، پلیس متعهد شد گشت‌زنی برقرار کرده و دوربین‌هایی جهت پیشگیری از حضور معتادان در منطقه نصب کند؛ اما متأسفانه هیچ یک از این تعهدات عملی نشده و در دو ماه گذشته، وضعیت حتی بدتر شده است.
در ادامه گفت‌وگو، دیگر ساکن کوی امید، از زاویه‌ای دیگر به موضوع نگاه می‌کند. او درباره وضعیت امنیتی و حضور معتادان گفت: با آنکه گشت‌های پلیس برای جلوگیری از معتادان در نظر گرفته شده اما کافی نیست چراکه هنوز معتادان شب‌ها در این محل حضور دارند بنابراین لازم است گشت‌ها بیشتر شود و برخورد جدی‌تری صورت گیرد، چون فضا را برای خانواده‌ها ناامن کرده است.
ملازاده در خصوص پوشاندن رودخانه فاضلابی کوی امید، اظهار کرد: به‌تازگی شهرداری چندین لوله به محل انتقال داده است.
* 70 هکتار زمین آلوده در کوی امید امحا شد
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی فرمانداری شهرستان همدان ابتدا درباره ماهیت اراضی منطقه توضیح داد: آن محدوده از ابتدا به دو قشر تحویل شده بود، بخشی متعلق به بهزیستی و بخشی هم برای مددجویان کمیته امداد. حدود 70 درصد ساکنان از کمیته امداد و 30 درصد از بهزیستی‌اند.
مجتبی زارعی، مشکل اصلی این محله را آبیاری محصولات کشاورزی با فاضلاب خام دانست و تشریح کرد: آن اراضی در حاشیه شهر و میان زمین‌های زراعی بلاتکلیف رها شده بودند؛ نه تغییر کاربری مسکونی یافته بودند و نه طرح فضای سبزی برای آن‌ها تعریف شده بود. از سوی دیگر، شهرداری نیز اعتبار کافی برای تملک یا ساماندهی این فضا را در اختیار نداشت و همین امر سبب معلق ماندن وضعیت شد.
به گفته وی، استفاده از فاضلاب خام در آن منطقه نه‌تنها بوی شدید و آلودگی ایجاد کرده بود، بلکه محصولات زراعی آلوده نیز به‌دنبال داشت. پاک‌سازی کامل زمین‌ها و حذف فاضلاب خام اتفاق کمی نیست. مردم باید بدانند کوی امید امروز همان محله‌ای نیست که تا دیروز بوی تعفن از آن بلند می‌شد.
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی فرمانداری شهرستان همدان افزود: بر اساس مصوبه کمیته پیشگیری از آبیاری با فاضلاب خام و با پشتیبانی دادستان، حدود 70 هکتار از اراضی آلوده، علی‌رغم مقاومت کشاورزان، امحا شد. سلامت عمومی مقوله‌ای نیست که بتوان با آن مماشات کرد؛ محصولات از بین رفت، مسیر فاضلاب منحرف و منطقه به طور کامل پاکسازی شد.
زارعی در ادامه سخنان خود، دشواری اجرای دستور امحا را تشریح کرد و گفت: کسب‌وکار برخی کشاورزان، به‌ویژه کشاورزان مستأجر که منبع درآمدشان صرفاً از همان کشت و زرع تأمین می‌شد، به آن زمین‌ها وابسته بود. در نهایت، با استفاده از بولدوزر، مسیر فاضلاب مسدود و جریان آن به مسیر اصلی هدایت شد.
وی توضیح داد: بر اساس صورت‌جلسه مصوب، قرار است شهرداری برای پوشش جوی‌ها و کانال فاضلاب اقدام کند تا حوادث ناشی از سقوط کودکان یا موتورسواری‌ها تکرار نشود.
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی فرمانداری شهرستان همدان در بخش دیگری از سخنانش، بر ضعف همکاری اجتماعی در حوزه واگذری زمین اشاره کرد و گفت: در گذشته، برخی از مالکان زمین، بخشی از اراضی خود را به‌صورت داوطلبانه برای پروژه‌های عام‌المنفعه واگذار می‌کردند، اما اکنون ارزش زمین بالا رفته و کسی داوطلب همکاری با شهرداری برای احداث فضای سبز نیست بنابراین، ضروری است که این اراضی هرچه سریع‌تر وارد محدوده خدمات شهری شوند تا امکان‌پذیر ساختن هرگونه کاربری خدماتی، ازجمله ایجاد فضای سبز شهری، فراهم آید.
در ادامه گفت‌وگو، خبرنگارما از وعده تأسیس نانوایی کانکسی و عدم تخصیص آرد پرسید که زارعی در این خصوص توضیح داد: در جلسه‌ای که با حضور امام جمعه برگزار شد، اداره غله قول تخصیص داده بود. مشکل اصلی، نبود پشتوانه مالی برای ساخت و تجهیز نانوایی است.
وی افزود: نانوایی یک فعالیت انتفاعی است؛ دولت ساختمان نانوایی نمی‌سازد که در اختیار کسی قرار دهد. هر فردی از اهالی که توان مالی دارد می‌تواند درخواست دهد و سهمیه آرد دریافت کند. یکی از اهالی داوطلب شد و ما هم از ابتدا اعلام حمایت کردیم.
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی فرمانداری شهرستان همدان افزود: در خصوص حل مشکلات کوی امید مصوبات و صورت جلسات مختلف تعیین شده و ما در حال پیگیری هستیم.
* پرداخت بدهی‌ها با تصمیم کمیته امداد؛ گره واگذاری اسناد کوی امید گشوده شد
مجتبی زارعی در ادامه، به مسئله اسناد مالکیت واحدهای مسکونی مددجویان تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی پرداخت و خاطرنشان کرد: در حال حاضر، کمیته امداد روند واگذاری اسناد را در دست انجام دارد. مدیرکل این نهاد، آقای نعمتی، در جلسه اخیر اعلام کرده است که این سازمان کلیه بدهی‌های معوقه مربوط به این واحدها را پرداخت خواهد کرد تا روند صدور و واگذاری اسناد با سرعت بیشتری به نتیجه برسد.
*کوی امید، از بحران تا مطالبه توسعه
پایان دادن به آبیاری اراضی کوی امید با فاضلاب خام، سرآغاز فصل نوینی در مدیریت شهری و ارتقای سلامت عمومی در همدان محسوب می‌شود؛ تجربه‌ای که نشان داد هماهنگی میان دستگاه‌ها و تصمیم‌های میدانی می‌تواند از بحران‌های زیست‌محیطی عبور کند و به نتیجه ملموس برسد اما این موفقیت، پایان کار نیست؛ بلکه آزمونی برای سنجش استمرار و برنامه‌محوری در اداره محلات شهری است.
اکنون ایجاد نانوایی وعده‌داده‌شده، اختصاص چند دستگاه ون برای حمل‌ونقل روزانه، پوشش کامل رودخانه فاضلابی، سوپرمارکت محلی و گسترش گشت‌های امنیتی و پاکسازی از معتادان متجاهر، انتظار منطقی اهالی است. این خواسته‌ها اگرچه مقیاسی محدود دارند، اما شاخصی از تداوم مدیریت پاسخگو به‌شمار می‌روند؛ مدیریتی که باید از سطح مصوبه‌ها فراتر رود و به میدان عمل پیوسته تبدیل شود.
کلام آخر آنکه یکی از مواردی که همواره در ذهن مردم و پیگیری امورِ شهری به‌عنوان تجربه‌ای ناخوشایند باقی مانده، طولانی شدن روند اجرای تصمیم‌هاست؛ امید می‌رود در مسیر پیش‌ِ‌رو، این تأخیرها جای خود را به سرعت و قطعیت در عمل بدهد تا نتیجه‌ وعده‌ها، در میدان اجرا دیده شود نه در مسیر انتظار.