مهدی کریمی روز چهارشنبه در نشست خبری خود با اصحاب رسانه که در سالن جلسات این اداره کل برگزار شد، ضمن عرض تبریک پیشاپیش هفته کتاب و روز کتابدار و با اشاره به اجرای گسترده برنامه‌های هفته کتاب، از برگزاری یک‌هزار و 165 عنوان برنامه فرهنگی در سراسر استان خبر داد و ابراز کرد: 14 پروژه عمرانی کتابخانه‌ای نیز هم‌زمان در شهرستان‌های مختلف همدان، در دست اجرا است.
وی تأکید کرد: رویکرد اصلی این طرح‌ها، تحقق عدالت فرهنگی در توزیع فضاهای مطالعه و ارتقای زیرساخت‌های کتابخانه‌ای است؛ به‌ویژه پروژه‌های استاندارد در شهرستان‌های اسدآباد، قروه و کبودراهنگ که از طرح‌های شاخص استان به‌شمار می‌روند.
کریمی گفت: هفته کتاب فرصت ارج‌گذاری به کتاب‌داران، کتاب‌خوانان، نویسندگان و همه فعالان حوزه فرهنگ و قلم است؛ بسیار خرسندم که در آستانه این هفته از دیار حکمت و ادب، از مهد فرهیختگان و اندیشه‌وران همدان، میزبان پیام‌آوران فرهنگ و خبرنگاران محترم هستیم.
وی با اشاره به حضور 100 روزه خود در مجموعه اداره‌ کل کتابخانه‌های عمومی استان همدان، افزود: هدف ما در این نشست، ارائه گزارشی از اقدامات و برنامه‌های آتی و نیز تقدیر از تلاش خبرنگاران در اطلاع‌رسانی فعالیت‌های کتابخانه‌های عمومی است؛ چراکه معرفی کتابخانه‌ها و خدمات فرهنگی، یکی از حلقه‌های مفقوده توسعه فرهنگی در کشور است.
کریمی با تأکید بر ظرفیت فرهنگی این اداره کل، اظهار کرد: اداره‌ کل کتابخانه‌های عمومی همدان با 122 باب کتابخانه فعال شامل 113 کتابخانه نهادی و 9 باب مشارکتی، خدمات گسترده‌ای ارائه می‌دهد؛ از این تعداد، 69 کتابخانه در شهرها و 51 کتابخانه در روستاها مشغول فعالیت‌اند و دو کتابخانه سیار نیز به مناطق مختلف استان خدمت‌رسانی می‌کنند.
وی افزود: مجموع زیربنای کتابخانه‌ها 48 هزار و 967 متر مربع است که به‌ازای هر صد نفر، 2٫82 متر مربع سرانه فضای کتابخانه‌ای داریم.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان همدان ابراز کرد: تاکنون یک‌ میلیون و 617 هزار و 383 نسخه کتاب را در مخازن خود ثبت کرده‌ایم و برای هر صد نفر، 93 عنوان کتاب در دسترس قرار دارد. تعداد اعضای فعال کتابخانه‌های استان نیز تا پایان مهرماه، 82 هزار و 100 نفر بوده‌اند که درصد عضویت، 4.72 در اعضای 100 نفر است.
وی افزود: از این تعداد، شهرستان همدان دارای 24 کتابخانه، ملایر 22، نهاوند 11، تویسرکان 9، اسدآباد 7، کبودراهنگ 12، بهار 12، رزن 6 و سایر شهرستان‌ها درمجموع 6 کتابخانه فعال هستند که همگی زیر نظر نهاد کتابخانه‌های عمومی استان اداره می‌شوند.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان همدان از تحولی بزرگ در سیاست عضویت خبر داد و گفت: برای نخستین‌بار در کشور، طرح عضویت سراسری ایرانیان در کتابخانه‌های عمومی اجرا می‌شود؛ براساس این طرح، همه جمعیت کشور دارای کد ملی، در سامانه عضو می‌شوند و هر فرد می‌تواند یک کتاب را به‌صورت رایگان از هر کتابخانه‌ای در کشور، امانت بگیرد. همچنین دهک‌های اول تا سوم جامعه از عضویت و خدمات رایگان برخوردار خواهند بود و افراد بالای 65 سال و کودکان، از تخفیف نیم‌بها بهره‌مند می‌شوند.
کریمی سپس شعار سی‌وسومین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی را «بخوانیم برای ایران» عنوان کرد و از آغاز اجرای برنامه‌ها از دهم آبان‌ماه خبر داد و افزود: نخستین برنامه با عنوان کاروان دوستی با کتاب در روستای ملابداغ شهرستان رزن برگزار شد که با حضور 800 دانش‌آموز همراه بود و با حمایت خیرین و فرمانداری، به همه دانش‌آموزان کتاب اهدا شد.
وی در ادامه با اشاره به اجرای برنامه‌های فرهنگی در هفته کتاب، توضیح داد: این برنامه‌ها شامل فعالیت در بخش کودک، نمایشگاه و فروشگاه کتاب، نشست‌های مطالعه، رونمایی پنج اثر از نویسندگان بومی استان، 28 محفل ادبی، 39 کارگاه آموزشی، 91 نشست کتاب‌خوان، 35 مسابقه کتاب‌خوانی، 20 جلسه نقد کتاب، 6 کارگاه مشاوره و درمجموع بیش از 560 برنامه مناسبتی است.
کریمی افزود: در روز یکشنبه 24 آبان‌ماه، استاندار همدان در برنامه افتتاح نمایشگاه کتاب و برگزاری جلسه انجمن کتابخانه‌های عمومی استان حضور خواهد داشت. همچنین برای نخستین‌بار، شاهد هم‌افزایی میان ادارات فرهنگی استان خواهیم بود که رونمایی پوستر هفته کتاب به‌صورت مشترک با اداره ارشاد و سایر نهادهای فرهنگی، انجام می‌شود.
وی عنوان کرد: روز چهارشنبه 28 آبان‌ماه همدان در کنار استان‌های یزد، آذربایجان غربی، کردستان و کرمانشاه، میزبان برنامه ملی رونمایی از سه کتاب دفاع مقدس با تقریظ مقام معظم رهبری خواهد بود. یکی از این آثار کتاب «همسفر آتش و برف» است که شامل خاطرات شهید سعید قهاری بوده و قرار است استان همدان گرامیداشت این شهید را با حضور خانواده محترم ایشان، میزبانی کند.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان همدان از طرح جدید نشان همخوان نیز پرده برداشت و گفت: این نشان برای نخستین‌بار به فعالان شاخص کتاب و کتاب‌خوانی در کشور اهدا می‌شود و همانند تندیس سیمرغ در جشنواره فجر، نماد تقدیر از افراد اثرگذار در حوزه ترویج کتاب است؛ در هفته کتاب، تعدادی از کتابداران، خیرین، فرمانداران و شهرداران همدانی با این نشان تجلیل خواهند شد.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان همدان در ادامه نشست خبری ابراز کرد: در تمامی جلسات انجمن کتابخانه‌های عمومی بر این موضوع تأکید شده است که هر نهاد حقیقی یا حقوقی، اعم از دانشگاه، اداره یا شرکت خصوصی، درصورت تمایل می‌تواند از امکانات و منابع اداره‌ کل کتابخانه‌های عمومی بهره‌مند شود؛ ما در حد بضاعت خود از تأمین قفسه و مجله تا کتاب‌های قابل‌ مبادله، برای راه‌اندازی یا تقویت فضاهای مطالعه، همکاری می‌کنیم.
وی برای توضیح مصادیق عملی گفت: به‌عنوان نمونه، شهرداری شهرستان قروه با هدف ترویج فرهنگ مطالعه، اقدام به افتتاح یک کافه‌کتاب در بوستان شهری خود کرد. ما نیز در این طرح مشارکت داشتیم و نزدیک به یک‌هزار نسخه کتاب به این مجموعه اهدا کردیم؛ خوشبختانه این طرح موفق بود و با استقبال مردم روبه‌رو شد.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان همدان همچنین از ایجاد «ایستگاه‌های مطالعه» در برخی مناطق خبر داد و افزود: در شماری از نانوایی‌ها و اماکن عمومی، قفسه‌های کتاب با همکاری ما مستقر شده و شهروندان می‌توانند هنگام انتظار یا استراحت، از آن‌ها استفاده کنند؛ این طرح‌ها براساس نیاز هر منطقه یا نهاد، اجرایی می‌شود.
کریمی در ادامه با اشاره به نقش مساجد در گسترش فرهنگ مطالعه، گفت: مساجد زیر نظر کانون‌های فرهنگی هنری اداره می‌شوند و آن‌ها نیز باید ازلحاظ کتاب و کتاب‌خوانی، تقویت شوند؛ ما در حد توان، آماده کمک به این مراکز هستیم تا بتوانند در کنار فعالیت‌های فرهنگی خود، محیط‌های مطالعه فعال نیز داشته باشند.
وی در ادامه تأکید کرد: آنچه امروز بیش از هر چیز اهمیت دارد، هم‌افزایی میان دستگاه‌های فرهنگی برای توسعه فرهنگ کتاب‌خوانی است؛ اداره‌ کل کتابخانه‌های عمومی استان همدان هر تقاضایی را که به ایجاد فضای مطالعه منتهی شود، با نگاه حمایتی بررسی و در حد توان، اجرایی می‌کند.
کریمی در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت «ایستگاه‌های مطالعه» گفت: در دوره‌های گذشته، تعدادی ایستگاه مطالعه در مکان‌های مختلف ازجمله ادارات و ناوگان حمل‌ونقل شهری ایجاد شده بود، اما درحال حاضر آن طرح به‌صورت کشوری متوقف و در استان نیز فعالیت آن کم‌رنگ شده است؛ بااین‌حال اعلام کرده‌ایم هر دستگاه یا ارگانی که تمایل داشته باشد، می‌تواند با همکاری اداره‌ کل کتابخانه‌ها و در حد توان مالی ما، نسبت به ایجاد یا بازسازی ایستگاه مطالعه، اقدام کند.
وی افزود: درواقع عنوان ایستگاه مطالعه ممکن است تغییر کرده باشد، اما فلسفه و هدف آن، یعنی تسهیل دسترسی مردم به کتاب در فضاهای عمومی، همچنان برقرار است؛ برای نمونه، در استانداری و چند منطقه شهری، چنین فضاهایی درحال شکل‌گیری هستند. در حوزه حمل‌ونقل عمومی هم جلساتی با معاونت فرهنگی شهرداری برگزار شده تا این طرح در اتوبوس‌ها و پایانه‌ها به شکل جدید، احیا شود.
کریمی گفت: پایانه‌های مسافربری، ادارات، بیمارستان‌ها و سایر فضاهایی که مردم در آن‌ها زمان انتظار دارند، بهترین بستر برای مطالعه کوتاه‌مدت هستند؛ البته درحال حاضر تنها دو بیمارستان دارای ایستگاه مطالعه فعال‌اند که با درخواست رسمی خودشان، تأمین منابع از سوی ما انجام شده است؛ اما اگر قرار باشد همه دستگاه‌ها هم‌زمان چنین درخواستی ارائه دهند، هزینه سنگینی بر مجموعه تحمیل می‌کند. با وجود این، ما با نگاه حمایتی در حد تأمین کتاب (تا حد ممکن)، آماده همکاری هستیم.
وی با اشاره به انعطاف‌پذیری کارکرد کتابخانه‌های عمومی، اظهار کرد: کتابخانه عمومی امروز فقط محل مطالعه و امانت کتاب نیست، بلکه کارکرد چندمنظوره دارد؛ گاهی کانون پرورش فکری می‌شود و میزبان برنامه‌های کودک و نوجوان است، گاهی محل برگزاری آیین‌های مذهبی و آموزشی در همکاری با تبلیغات اسلامی یا فنی‌وحرفه‌ای. به‌طور مثال در کتابخانه قدس ویان کبودراهنگ کارگاه خیاطی برپا شد که بعدها به‌عنوان یکی از کتابخانه‌های برتر کشوری معرفی شد و ما همچنان این رویکرد را دنبال می‌کنیم تا کتابخانه‌ها به پایگاه‌های مهارت‌آموزی و نشاط فرهنگی تبدیل شوند.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی سپس در پاسخ به پرسشی درباره اجرای ماده 6 قانون نهاد کتابخانه‌های عمومی و پرداخت نیم‌درصد درآمد سالانه شهرداری‌ها به کتابخانه‌های عمومی بیان کرد: طبق قانون مصوب مجلس شورای اسلامی، شهرداری‌ها موظف‌اند پانزدهم هر ماه نیم‌درصد از درآمد سالانه خود را به حساب انجمن کتابخانه‌های عمومی شهر واریز کنند. در این میان، برخی شهرداران همکاری بسیار مطلوبی دارند و بدون نیاز به مکاتبه، قانون را رعایت می‌کنند.
* فعالیت‌های قرآنی در کتابخانه‌های عمومی
کریمی در ادامه درباره فعالیت‌های قرآنی و ایجاد «دارالقرآن» در کتابخانه‌های عمومی گفت: طی یک‌سال اخیر رویکردی تازه در مجموعه نهاد شکل گرفته که هدف آن تقویت محافل قرآنی است؛ در تعدادی از کتابخانه‌ها که با پشتیبانی خیران و به‌ویژه بانک پاسارگاد احداث شده‌اند، دارالقرآن‌های محلی فعال شده و جلسات قرائت، تفسیر و رونمایی از آثار قرآنی، برگزار می‌شود.
وی افزود: تمام برنامه‌های این حوزه در سالن‌های موجود مانند مخزن یا سالن مطالعه اجرا می‌شوند؛ ازنظر منابع نیز تمامی کتابخانه‌ها دارای مجموعه‌ای قابل‌ توجه از کتب تفسیری و منابع مرتبط با قرآن کریم هستند.
کریمی یادآور شد: طی سال گذشته و در سی‌ودومین دوره هفته کتاب، طرح ملی کتابت قرآن توسط نوجوانان عضو کتابخانه‌ها با موفقیت اجرا و نسخه نهایی قرآن دست‌نویسِ آنان به رئیس‌جمهور تقدیم شد؛ اکنون نیز برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا در سال آینده این طرح با ساختار جدید و گسترده‌تری، از سر گرفته شود.
* رشد چشمگیر امانت کتاب، کتابخانه‌های سیار و نوسازی کتابخانه آزادی
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان همدان در ادامه نشست خبری هفته کتاب گفت: در حوزه امانت کتاب از ابتدای سال جاری تا پایان مهرماه، 56 هزار و 326 نسخه کتاب توسط اعضا، اقشار مختلف مردم و برخی دستگاه‌ها ازجمله شبکه بهداشت، به امانت گرفته شده است؛ درحالی‌ که سال گذشته کل آمار امانت حدود 97 هزار نسخه بود. این رشد محسوس نشان‌دهنده افزایش توجه مردم به مطالعه و نگرش مثبت آنان به «اهدای کتاب به‌منزله اهدای دانایی» است.
* 14 پروژه عمرانی فعال و 6 پروژه جدید در آستانه عقد موافقت‌نامه
کریمی درباره وضعیت پروژه‌های عمرانی مجموعه اذعان کرد: درحال حاضر 14 پروژه فعال در شهرستان‌های مختلف داریم که هرکدام در مراحل متنوع اجرا قرار دارند و عدالت فرهنگی در توزیع آن‌ها لحاظ شده است؛ در میان آن‌ها می‌توان به پروژه‌های کتابخانه‌ استاندارد در شهرستان‌های اسدآباد، قروه و کبودراهنگ اشاره کرد که ازنظر استانداردهای ساخت و خدمات، از طرح‌های فاخر محسوب می‌شوند.
وی افزود: ازجمله پروژه‌های جدید می‌توان به کتابخانه کوی سعدی ملایر، کتابخانه شهیدمسعودی‌پور ملایر، کتابخانه شهرک قائم، کتابخانه فیروزان، کتابخانه امام حسن مجتبی (ع) در شهر مهاجرانِ بهار، کتابخانه روستای اوزون‌دره، فیض‌آباد و دیگر موارد اشاره کرد. افزون‌بر این، 6 پروژه تازه نیز در دست عقد موافقت‌نامه است که در سال 1404 رونمایی خواهند شد.
کریمی به نخستین پروژه آماده عملیات اجرایی اشاره کرد و گفت: در آذرماه کلنگ‌زنی کتابخانه حکمت در روستای حسین‌آباد آشوری شهرستان بهار انجام می‌شود و پروژه‌های دیگری همچون کتابخانه روستای ملابداغ در رزن، سالن تئاتر کتاب‌خوانی بابانظر رزن، بهسازی کتابخانه شهر دمق رزن، کتابخانه کهکدان ملایر و نیز بازطراحی کتابخانه آزادی همدان، در برنامه قرار دارند.
* بازطراحی کتابخانه آزادی همدان، احیای میراث فرهنگی مطالعه
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان همدان با اشاره به طرح بازسازی کتابخانه آزادی، توضیح داد: کتابخانه آزادی قدیمی‌ترین کتابخانه شهرستان همدان است که به‌دلیل قدمت بالا، نیازمند بازنگری در زیرساخت‌ها و خدمات است؛ تلاش داریم این کتابخانه را به فضایی استاندارد و به‌روز تبدیل کنیم تا بیش از 50 تا 60 خدمت فرهنگی در آن ارائه شود. هدف، ایجاد اشتیاق تازه به حضور در کتابخانه‌ها و خروج از فضای سنتی است. با حمایت استاندار و شورای برنامه‌ریزی استان، امیدواریم این پروژه در کمترین زمان ممکن آغاز و تکمیل شود.
* نقش خیرین در ساخت و گسترش کتابخانه‌ها
کریمی با اشاره به اینکه در حوزه خیرین بنیاد قلم‌چی، بانک پاسارگاد و بنیاد برکت در کنار ما بوده‌اند، افزود: برخلاف تصور عمومی که نقش خیرین را صرفاً در ساخت بنا می‌دانند، ما به «نذر فرهنگی» اعتقاد داریم؛ یعنی حمایت از برنامه‌های ترویجی و تجهیز فضاها.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان همدان همچنین از برنامه‌های آتی انجمن سخن گفت و اشاره کرد: درتلاش هستیم با حمایت خیرین، کاروان‌های دوستی با کتاب در سایر شهرستان‌ها نیز برگزار شود؛ در سال گذشته این کاروان در اسدآباد برگزار شد و طی سال‌های آتی با توسعه این طرح، حضور خیرین در صحنه فرهنگ‌سازی مطالعه پُررنگ‌تر خواهد شد.
وی با اشاره به طرح‌های عدالت‌محور فرهنگی در مناطق روستایی، اذعان کرد: رویکرد اصلی ما این است که در آینده هیچ روستایی فاقد کتابخانه نباشد. برای تحقق این هدف دو مسیر را دنبال می‌کنیم؛ نخست، احداث کتابخانه در روستاهای دارای جمعیت بالای دو هزار و 500 نفر با همکاری دهیاری و بخشداری، دوم، توسعه کتابخانه‌های سیار برای روستاهای کوچک‌تر.
کریمی تصریح کرد: با اضافه‌ شدن خودروهای جدید، اکنون در شهرستان اسدآباد کتابخانه سیار استاندارد ایجاد کرده‌ایم که در نمایشگاه بین‌المللی کتاب توسط وزیر فرهنگ و استاندار، افتتاح شد. اقدامات مشابهی نیز در شهرستان‌های رزن، تویسرکان و فامنین در دست انجام است؛ به‌زودی با تجهیز کامل این خودروها، خدمت‌رسانی به مناطق فاقد کتابخانه به‌ شکل منظم انجام می‌شود.
* 72 میلیارد تومان اعتبار مصوب برای به‌روزرسانی پروژه‌ها
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان همدان در ادامه گفت: در شورای برنامه‌ریزی استان همدان حدود 72 میلیارد تومان اعتبار برای پروژه‌های کتابخانه‌ای مصوب شده است؛ اگر تمامی اعتبار محقق شود، بخش بزرگی از مشکلات زیرساختی ما برطرف خواهد شد.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان همدان در پاسخ به پرسشی درباره حمایت از نویسندگان همدانی تصریح کرد: ما علاقه‌مندیم از نویسندگان بومی استان حمایت کنیم؛ اما این امر به‌دلیل محدودیت بودجه‌ای، با چالش‌هایی روبه‌رو است. براساس مقررات، پنج درصد از عواید نیم‌درصدی شهرداری‌ها باید صرف خرید کتاب از آثار نویسندگان شود. درصورت واریز منظم این سهم، می‌توانیم کتاب‌های نویسندگان محلی را خریداری کنیم و در اختیار اعضا قرار دهیم.
وی اضافه کرد: با اینکه حمایت از ناشران در شرح وظایف اداره‌ کل کتابخانه‌ها نیست، اما ما این کار را نوعی وظیفه دلی می‌دانیم؛ هر کمکی که در توان باشد، برای توسعه تولید محتوای بومی و حمایت از قلم‌های جوان، انجام می‌دهیم. چراکه باور داریم رشد فرهنگی هر منطقه، بدون تقویت نویسندگان خود آن دیار، ممکن نیست.
* بهبود وضعیت معیشتی کتاب‌داران
کریمی در بخش دیگری از سخنانش به وضعیت معیشت کتاب‌داران اشاره کرد و گفت: در چند ماه اخیر گروه جدید مدیریتی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور اقدامات مثبتی در زمینه بهبود معیشت کتاب‌داران انجام داده است؛ اضافه‌ شدن حق شیفت، حق مسکن و برخی مزایای دیگر، ازجمله تغییرات مثبت اخیر است که هرچند مسئول مستقیم آن نیستم، اما این تحولات را بسیار امیدوارکننده می‌دانیم.
* مسیر ارتباط مردمی برای اهدای کتاب
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان همدان در پایان سخنانش اعلام کرد: شهروندانی که قصد اهدای کتاب دارند، می‌توانند از طریق شماره تماس 3260712 با اداره‌ کل کتابخانه‌های عمومی استان ارتباط گرفته و یا آدرس محل خود را اعلام کنند تا مأموران ما برای تحویل کتاب‌ها، مراجعه کنند؛ خوشبختانه استقبال عمومی در این زمینه بسیار چشمگیر بوده و نشان می‌دهد مردم همدان همچنان کتاب را سرمایه فرهنگی خود می‌دانند.

شهره کرمی