در نـگاه دیـن و بـرای پـاس داشتن امر تعلـیم و تربیت، معلم از اجر و ارج بالایی برخوردار است، به‌طوری‌که تنـها رسالت و مأموریت معلمی است که در تراز نبوت و هم‌تراز پیامبران قرار می‌گیرد. پیامبر اعظم (ص) فرمود:«انما بعثت معلما»؛ همانا معلم برانگیخته شدم و«بالتعلیم ارسلت» و برای تعلیم و تربیت رسالت پیدا کرد.
می‌گویند:«عبدالرحمن سلمی»به فرزند حضرت اباعبدالله... الحسین(ع) قرائت سوره حمد را آموخت. وقتی فرزند در حضور حضرت این سوره را خواند، امام حسین(ع)علاوه بر پول نقد و پارچه‌ای که به‌رسم حق‌شناسی هدیه کردند، دهان معلم را از در و گوهر پر ساختند، هنگامی‌که اطرافیان شگفت‌زده، از این‌همه عطایا سؤال کردند، امام حسین (ع) فرمود:«ان یقع ما قدمت لما قد اعطی » آنچه من در قبال این تعلیم و آموختن تقدیم داشتم کجا و آنچه را که او به کودک من عطا کرده کجا.
معلم در تکمیل فرآیند توسعه علمی، خواستن، دانستن و توانستن نقش بی‌بدیلی را ایفا می‌کند، او می‌آموزد که خواستن، توانستن و نتیجه دانایی، توانایی است. او عرض عمر انسان‌ها را توسعه داده و به‌جای انـدیشه، چـگونه اندیشیدن را یاد می‌دهد و چرایی زندگی را به دانش‌آموزان می‌آموزد تا خود چگونه زندگی کردن را بیاموزند. قلم و بیان او شهید و نسل شهید تربیت می‌کند که: «مداد العلما افضل من دماء‌الشهدا». معلم باغبان قلب‌هاست و نیز ذکر و فکر و فرهنگ جامعه. او هنرمندی است که با صیقل دادن انسانیت انسان، ارزش قیمت آدمی را تا بدان جا بالا می‌برد که:
رسد آدمی به‌جایی که به‌جز خدا نبیند بنگر تا چه حد است مقام آدمیت
در جامعه انسانى، اساسی‌ترین کار، تعلیم و تربیت است. کسى که این رسالت را به دوش می‌کشد "معلم"است. کار معلمى به هرگونه تلاش براى هدایت، تکامل و تعلیم و آموزش انسان اطلاق می‌شود بر اساس همین تعریف است که پیامبران، معلم بشر خوانده می‌شوند.
نظام آموزشی هیچ کشوری جز به دست توانمند معلمان علاقمند آن کشور سامان نمی‌یابد و آنچه کودکان، نوجوانان و جوانان در مدرسه کسب می‌کنند، متأثر از خصوصیات، کیفیات، شایستگی‌های علمی، فرهنگی، دینی، تربیتی، اجتماعی، اخلاقی و معنوی معلمان است.
بی‌تردید معلم در دگرگونی نظام آموزشی به‌اندازه همه عوامل نظام نقش داشته و اثرگذار است، به‌گونه‌ای که می‌توان سطح دانش، توانایی و کیفیت علمی هر کشور را از سطح دانش، توانایی،کیفیت و مهارت معلمان آن کشور تشخیص داد.
امروزه دیگر نمی‌توان اهمیت و تناسب آموزش‌وپرورش را برای آینده جوامع، کم‌ارزش شمرد و آن را فعالیتی در ردیف و موازی سایر فعالیت‌ها دانست. به تعبیر میتچل «اگر تنها یک عرصه از عرصه‌های حیات بشری نیازمند توجه به آینده باشد، آن عرصه، عرصه آموزش‌وپرورش است.» برای رویارویی مؤثر با چالش‌های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، علمی و اخلاقی، بستری مناسب‌تر و کارسازتر از نظام تعلیم و تربیت نمی‌توان یافت. چارلز هندی می‌گوید: «تعلیم و تربیت است که می‌تواند کلید و رمز اصلی ثروت آینده شود». و از بعدی سلبی، گلد اسمیت بیان می‌کند:«برای از بین بردن یک جامعه، هیچ راهی بهتر از تحلیل و تضعیف نظام آموزشی آن کشور نیست.» چنین شواهدی، می‌تواند ناظر بر اهمیت فرایند خطیر تعلیم و تربیت باشد.
لیکن اکنون باید به این پرسش پاسخ داده شود که کفایت و کارایی نظام آموزشی، مستلزم عطف توجه و تمرکز فکری و مادیِ بیشتر، روی کدام عنصر یا مؤلفه نظام آموزشی است. به بیانی دیگر، با پذیرش نقش تأثیرگذار نهاد آموزش‌وپرورش، کدام مؤلفه آن در درجه نخست اهمیت و اولویت قرار می‌گیرد. پاسخ به این پرسش، مستلزم نگرش نظام‌مند به موضوع است، به‌گونه‌ای که از هیچ عنصر یا مؤلفه‌ای غفلت نشود و به کلیت نظام و عناصر آن در یک رابطه تعاملی توجه شود. اما بدون غفلت از همه‌جانبه نگری، می‌توان نقش برخی عناصر ازجمله نقش عنصر «معلم»، را شاخص و برجسته کرد و به آن وزن بیشتری داد.
اهمیت هر کارى را باید با نقش و ارزش آن سنجید. اهمیت کار تعلیم و تربیت و معلمى به‌اندازه‌ای است که ساختن و هدایت یک فرد مساوى زنده کردن همه افراد جامعه است. خداوند در آیه 32 از سوره مائده می‌فرماید: "...من احیاها فکانما احی الناس جمیعا... هر کس، انسانى را از مرگ رهایى بخشد، چنان است که گویى همه مردم را زنده کرده است".
دراین‌باره مقام معظم رهبری می‌فرمایند:«یک کشور اگر بخواهد به سرافرازی برسد، به رفاه و غنا برسد، به علم و تفوّق علمی منتهی شود، اگر بخواهد مردم شجاع، آزاده، فهمیده، عاقل، خردمند و متفکر تحویل جامعه‌ی بشری دهد، باید این زیرساخت اصلی را درست کند؛ زیرساخت تعلیم و تربیت دوران کودکی و نوجوانی. این، شأن معلم است»
حتماً این بیلبوردهای بزرگ در سطح شهر رادیده‌اید که مزین به این جمله هستند: «تبلیغات هزینه نیست سرمایه‌گذاری است.»
توجه به معلم در دیگر کشورها صرفاً به معنای علاقه دولتمردان آن‌ها به این قشر نیست؛ بلکه میزان توجه آن‌ها را به‌ضرورت آموزش نسل‌ها و کاهش دغدغه‌های معلمان را نشان می‌دهد و صدالبته در این راه برخلاف نظر برخی افراد هزینه نمی‌کنند بلکه سرمایه‌گذاری می‌کنند.
شاخص توسعه انسانی درواقع شاخصی ترکیبی است برای سنجیدن موفقیت در هر کشور با مؤلفه‌های سلامت، آموزش و استاندارد زندگی که توسط برنامه توسعه هر کشوری اندازه‌گیری می‌شود.
در بین محورهای اصلی شاخص‌های توسعه انسانی شاخص آموزش از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. چراکه آموزش‌وپرورش زیربنای هر نوع توسعه اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی است و بدون توجه ویژه به نقش نظام آموزشی و تربیتی هیچ تحولی امکان‌پذیر نیست
بر این اساس، درگذر از هرگونه تغییر و یا تحول در نظام آموزشی آنچه باید مبنا و ملاک نظر قرار گیرد توجه به نقش و جایگاه والای معلم به‌عنوان عنصر اصلی و محوری تربیت نیروی انسانی است. به‌عبارتی‌دیگر، تحقق اهداف و سیاست‌های تدوین‌شده در چشم‌انداز نظام آموزشی و سند تحول بنیادین درگرو ارتقای منزلت اجتماعی و جایگاه معلم است.
در یک بررسی کلی از جایگاه معلم در کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه می‌توان یافت که چگونه آن‌ها با برنامه‌ریزی دقیق روی دستگاه‌های آموزشی و توجه و اهمیت به جایگاه منزلتی معلم تلاش می‌نمایند در فرایند شاخص‌های توسعه انسانی در مدار مرکزیت حاکم برجهان باقی بمانند.
خوشبختانه در سال‌های گذشته به‌منظور بهسازی و تحول در نظام آموزشی، سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش با توصیه‌های اکید رهبر معظم انقلاب و به همت جمعی از نخبگان و صاحب‌نظران علمی و فرهنگی کشور تدوین و به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده است. بدیهی است مهم‌ترین و اساسی‌ترین کار پس از تدوین سند بنیادین، برنامه‌ریزی مناسب در اجرای صحیح همه‌جانبه و درست اهداف و راهبردهای آن است. امید است در آینده‌ای نه‌چندان دور معلمان و دانش‌آموزان کشور طعم تحول بنیادین در نظام آموزشی را بچشند
رهبر معظم انقلاب درزمانی که کارهای تدوین سند تحول آموزش‌وپرورش در دست تهیه بود این‌گونه به این نکته اشاره می‌دهند: «یکی از چیزهایی که در این نقشه جامع حتماً باید رعایت شود، مسئله معلم است".
معظم‌له در دیدار معلمان کشور در هفته معلم سال 1396 بر ایجاد "معاونت اقتصادی " در آموزش‌وپرورش تأکید داشتند. که در استفاده مطلوب و بهینه از امکانات و منابع مالی و مادی آموزش‌وپرورش و نیز ارتقای سطح بهره‌وری از این منابع می‌تواند نقش مؤثری داشته باشد. که متأسفانه تابه‌حال توجه جدی به این رهنمود صورت نگرفته است.
بنابراین آنچه اساس تحول در آموزش‌وپرورش است اهمیت به جایگاه معلمی و پررنگ نمودن نقش آن و اهمیت به نوع و کیفیت تربیت و آموزش است،
بنابراین پیش‌نیاز حل مشکل معلم، تبیین این واقعیت برای مسئولین تراز اول کشور است که اولا آینده کشور را معلمان رقم می‌زنند و معلم تولیدکننده است نه مصرف‌کننده و این معلمان بزرگ هستند که مردان بزرگ آینده را تربیت می‌کنند.
معلم در جامعه اسلامی باید قدر بیند و بر صدر نشیند تا در یک تکاپوی عالمانه و عاشقانه فرزندانی رشید، حق‌جو، عدالت‌خواه، مومن، متعهد، مسئول و انقلابی تربیت کند تا پیام انقلاب اسلامی را به جهان تشنه معنویت اعلام کند.
و آنچه امروز باید به آن توجه و اهتمام کرد این است که بینش برنامه‌ریزان و مسئولان از یک نگاه مصرفی به یک نگاه سرمایه‌گذاری نسبت به نهاد آموزش‌وپرورش تغییر کند، بدون شک آموزش‌وپرورشی موفق است که مدیریتی قوی و معلمان بدون دغدغه و صاحب انگیزه، کار و اثربخش داشته باشد.
شناسه خبر 12237
