امامزادگان یکی از مؤلفه‌های تأثیرگذار در نشر و انتقال مکتبی بزرگ هستند و خادمان امامزادگان ‌نیز در راستای نشر این مکتب نقشی مهم بر عهده دارند زیرا همواره انتظار می‌رود محیط پیرامون زیارتگاه‌ها، امن باشد و خادمان بقاع متبرکه محیط پیرامون امامزادگان را ارزیابی کنند تا بهتر بتوانند شرایط زیارت آرام و با معنویت را برای زائران فراهم کنند چراکه این خادمان وقتی به زائر سلام و عرض احترام می‌کنند در حقیقت از زبان مبارک آن امامزاده با زائر صحبت می‌کنند.

از سوی دیگر اخلاق نیکو و درعین‌حال آراستگی، مرتب و منظم بودن خادمان بقاع متبرکه بسیار مهم است، زیرا در راه خدمتگزاری اهل بیت (ع) آدابی وجود دارد که اگر این آداب رعایت شود، بدون شک برکات و آثار ارزشمند آن را به‌طور شایسته در زندگی خود خواهند دید و رفتار و کردار خادمان این اماکن مقدس باید اهل بیت پسند باشد چون زائران مشرف‌شده به بقاع متبرکه و بارگاه مطهر امامزادگان در حقیقت، سفیرانی هستند که هنگام خروج از بقاع متبرکه رفتار، کردار و برخورد خادمان را اعم از رفتار مناسب و خوب و یا رفتار نامناسب را به باقی افراد جامعه منتقل می‌کنند، بنابراین رفتار خوش و حسن خلق و روی باز خادمان برای زائران بسیار لذت‌بخش است.

از سوی دیگر علاوه بر وظایف ذکرشده، خادمان وظایف سنگین‌تر دیگری دارند که از مشارکت در برنامه‌های فرهنگی و قرآنی گرفته تا همکاری در اجرای جذب مشارکت‌های مردمی برای ساخت‌وساز امامزاده‌ها و بقاع متبرکه و حفظ و حراست از اموال و امکانات این مکان‌های متبرک را شامل می‌شود اما مسئله این است هر آنچه در خصوص وظایف خادمان امامزادگان بیان شد در گرو آرامش ذهنی و فکری خدام و آسودگی خیالشان همچون دیگر افراد جامعه حاصل می‌شود که بخش بزرگی از این آسودگی خیال به فراهم بودن معاش خانواده به حالت متعارف بازمی‌گردد اما گویی این شرایط همچنان برای این افراد فراهم نیست به‌طوری‌که طی دو سال گذشته و سال جاری بارها به این موضوع به‌صورت پرونده‌وار پرداخته‌ایم و حتی طی یک ماه گذشته نیز این موضوع را بازهم با تیتر (نامهربانی اوقاف با خدام امامزادگان همدان) مطرح کردیم اما گویی این مشکل دامنه گسترده‌ای داشته و گریبان تقریباً همه خادمان بقاع مقدس را گرفته و امروز همه آن‌ها برای امرار معاش به مشکل برخورد کرده‌اند.

بر این اساس با توجه به حساسیت موضوع برآن شدیم تا در این شماره علاوه بر گفت‌و‌گو با تعدادی از خادمان با علی ترکمان؛ رئیس اوقاف و امور خیریه شهرستان همدان نیز گفت‌وگویی را ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

خادم سابق بقعه متبرکه شاهزاده حسین (ع) همدان با بیان اینکه مشکلات حوزه حقوق و مبلغ پایین آن به کنار که من و سه تن دیگر از همکارانم را به بهانه کرونا و عدم کفاف وجوه واریزی از کار بیکار کرده و عنوان کردند به‌محض عادی شدن شرایط بازهم شما را به کار می‌گیریم اما اینگونه نشد گفت: درواقع ما چهار نفر که هم نگهبانی و هم خادمی تمام‌وقت امامزاده را انجام می‌دادیم را اخراج کردند.

جلیل نامداری با اشاره به سابقه 16 ساله خادمی خود گفت: آخرین دریافتی بنده در سال 99 که بیش از دو میلیون تومان بود، از طریق قرارداد تفاهمی با هیئت امنا از محل وجوهات مردمی به امامزاده پرداخت می‌شد.

وی با تأکید بر اینکه متأسفانه در پی اخراج ما به بهانه کرونا افرادی جدید به‌عنوان خادم در این امامزاده به‌کار گرفته شدند اذعان کرد: آنچه شرایط زندگی و معاش را برای ما در شرایط فعلی سخت‌تر کرده این است که ما با مراجعه به تأمین اجتماعی برای اخذ حداقل دو سال بیمه بیکاری برای گذران زندگی تا پیدا کردن شغل متوجه شدیم که اوقاف سه درصد حق بیمه بیکاری را پرداخت نکرده و این امکان نیز از ما سلب شد.

وی با تأکید بر اینکه بعد از چندین سال خادمی و گذاشتن عمرمان پای این کار، اکنون که سنمان بالا رفته و بیکار شده‌ایم کسی ما را برای کار جذب نمی‌کند در حال حاضر مجبور به کارگری در ساختمان‌ها آن‌هم در صورت وجو، به‌صورت روزمزدی هستیم اذعان کرد: بنده فرزند دارم و اکنون در خانه پدریم زندگی می‌کنم.

خادم امامزاده زبیده خاتون (س) نیز با بیان اینکه در حال حاضر با داشتن چهار فرزند به حالت سرایداری به این امامزاده بزرگوار خدمت می‌کند گفت: قرارداد ما به‌صورت تفاهمی با هیئت امنا است و به‌عنوان حقوق نیز چیزی حدود 900 هزار تومان دریافت می‌کنم.

رمضانی در پاسخ به این سؤال که آیا 800 هزار تومان کفاف زندگیتان را می‌دهد؟ اذعان کرد: ما به مدد خداوند متعال و با توسل به امامزاده بزرگوار و از طریق حبه و هدایای مردمی گذران زندگی می‌کنیم.

وی با اشاره به اینکه البته دراین‌بین هیئت امنا امامزاده نیز از هیچ کمکی دریغ نمی‌کنند و حتی با توجه به شرایط زندگی مرا به کمیته امداد معرفی کرده و از آن طریق نیز کمک‌هزینه‌ای دریافت می‌کنم اذعان کرد: واقعیت این است که حقوق ما از محل وجوهات مردمی به امامزاده پرداخت می‌شود حال آنکه متأسفانه این امامزاده از توان مالی بالایی برخوردار نیست.

یکی از اعضای هیئت امنای امامزاده یحیی (ع) نیز با تأیید به کم بودن مبلغ پرداختی به خادمان امامزاده‌ها، گفت: متأسفانه با بروز کرونا و شرایط بد اقتصادی طی یک‌ساله گذشته این امامزاده دیگر خادم ندارد و تنها یکی از خدام آن‌هم با توجه به شرایط جسمانی و مشکلات آن همچنان در بقعه با وجود دریافتی اندک فعالیت دارد.

وی با اشاره به اینکه پرداخت حقوق خدام بنا به شرایط و توان مالی امامزادگان پرداخت می‌شود اذعان کرد: در بین همه امامزادگان تنها خادمان امامزاده عبدالله هستند که حقوقی مطابق قانون کار دریافت می‌کنند.

در ادامه رئیس اوقاف و امور خیریه شهرستان همدان با بیان اینکه در بقاع متبرکه ما از خدام به دو شکل خدمت دریافت می‌کنیم، گفت: برخی خدام ما به‌صورت افتخاری و بدون هیچ‌گونه چشم‌داشتی فعالیت دارند اما یکسری خادم نیز ثابت بقاع متبرکه بوده و با آن‌ها قرارداد تنظیم و دستمزد به آن‌ها پرداخت می‌شود.

علی ترکمان با اشاره به اینکه در بقاع متبرکه‌ای که تعداد خادمان آن بیش از پنج نفر است قانون کار به‌صورت کامل اجرا می‌شود، خاطرنشان کرد: در دیگر بقاعی که خادمان آن کمتر از این تعداد است از یکسری از مزایای قانون کار مستثنا هستند به‌طوری‌که بر اساس مصوبه‌ای خاص قرارداد آن‌ها به‌صورت تفاهمی منعقد می‌شود.

وی با تأکید بر اینکه میزان و مبلغ پرداختی به آن‌ها در قالب حقوق تفاهمی است تشریح کرد: دراین‌بین ما با یکسری از خادمان مواجهیم که از گذشته در امامزاده‌ها فعالیت داشته و دارند و از گذشته با همان حقوق تفاهمی کار و به هر شکل گذران زندگی می‌کردند اما در شرایط فعلی اقتصادی تورم روزافزون ما نیز اذعان می‌کنیم که مبالغ پرداختی تفاهمی، کفاف زندگی این عزیزان را نمی‌دهد.

رئیس اوقاف و امور خیریه شهرستان همدان با اشاره به اینکه ما نمی‌توانیم حقوق این خدام را منطبق با فضای فزاینده تورم بالا ببریم، تشریح کرد: بنابراین ازآنجاکه محل پرداخت حقوق این افراد از محل وجوهات مردمی و اهدایی به بقعه است، ملاک تعیین تفاهم عدد پرداختی نیز بر اساس درآمد بقعه و عایدات آن خواهد بود.

ترکمان ضمن بیان اینکه قرارداد این خادمان توسط هیئت امنا تنظیم می‌شود در پاسخ به این سؤال که آیا این امکان وجود ندارد که پیگیری لازم برای پرداخت حقوق یکسان به همه خدام (همچون خادمان امامزاده عبدالله) بدون درنظر گرفتن مصوبه خاص از سوی شما دنبال شود چراکه این افراد به نام اداره کل اوقاف و در واقع زیرمجموعه این نهاد فعالیت کرده و مردم انتظار ندارند آن‌ها برای تأمین معاش خود به مشکل برخورد کنند، گفت: تعداد خادمان امامزاده عبدالله (ع) جز مصوبه مستثنیات قانون کار نیست و از طرفی عواید و درآمد این امامزاده امکان پرداخت حقوق و مزایا طبق قانون را به این خدام می‌دهد اما در سطح شهرستان بقاعی داریم که متأسفانه عایدی لازم را نداشته و حتی در برخی موارد بنا به درآمد اندک تنها برای ساماندهی امور از خدمت خادمان افتخاری استفاده می‌کنیم.

وی ادامه داد: با این وجود در بقاعی که خادم از گذشته در بقعه خدمت می‌کرده ما هم شرعاً و هم اخلاقاً می‌بایست این خادمان را به‌عنوان خانواده حفظ کنیم بر این اساس طی سال جاری حقوق خادمان نسبت به دو سال پیش 40 تا 50 درصد افزایش را نشان می‌دهد.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد گرچه شاید تفاسیر ارائه‌شده از سوی مدیر شهرستان همدان توجیهی باشد برای عدم کم‌کاری آن‌ها بر مبنای وجود مصوبه قانونی اما این امر همچنان غیر قابل توجیه است که خادمی عمر، زندگی و جوانیش را صرف خدمت به زائران امامزاده به‌صورت تمام‌وقت کند و در نهایت پرداختی آن‌ها وابسته به درآمد امامزاده باشد و به این بهانه کمترین پرداختی را بپذیرد؛ بنابراین انتظار می‌رود همان‌طور که این مدیران خادمان را خانواده امامزاده تلقی می‌کنند حرمت این خانواده را نیز حفظ کرده و برای حفظ آن‌ها با پیگیری از طریق مدیران بالادستی فرصت و مجالی را در بین اعتبارات برای این مهم تأمین و تخصیص دهند زیرا در شأن خانواده امامزاده نیست که برای تأمین معاش چشمش به دست مردم باشد.