طی سال‌های اخیر به دلیل عدم نظارت کافی بر حوزه زیبایی شاهد تخلفات گوناگونی هستیم؛ از دخالت افراد غیر متخصص در این حوزه تا ورود پزشکان با رشته‌های غیرمرتبط به حوزه زیبایی. اقداماتی که نه تنها رضایت بیماران را در پی نداشته است بلکه آمار پرونده‌های شکایت در پزشکی قانونی را نیز بالا برده است. در همین راستا با بابک نیکومرام رئیس انجمن جراحان پلاستیک و زیبایی ایران و نماینده ایران در انجمن بین‌المللی جراحان پلاستیک زیبایی گفت‌وگو کردیم که در ادامه آن را می‌خوانید:

 آقای دکتر در چند سال گذشته با موجی از انجام جراحی‌های زیبایی و دخالت افراد غیرمتخصص به ویژه در صنف آرایشگرها در امور زیبایی مواجه شده‌ایم، دخالت این افراد قانونی است؟

بله متاسفانه اخیرا این موارد مشاهده می‌شود که برخی از افراد متقاضی اعمال جراحی زیبایی در آرایشگاه‌ها و سایر مراکز غیر مجاز اقدام به این کار می‌کنند که با آسیب‌های جسمی و روانی مختلفی نیز مواجه می‌شوند. فعالیت این مراکز قانونی نیست. افرادی که معمولاً به واسطه تبلیغات گسترده در شبکه‌های مجازی و اینستاگرام و بدون تحقیق درباره سابقه فعالیت این مراکز مراجعه کرده‌اند اطلاعات دقیقی از نحوه انجام عمل جراحی خود ندارند و فرد ارائه دهنده خدمت نیز با نشان دادن چند عکس در اینستاگرام یا آلبوم‌های موجود در آرایشگاه بیمار را ترغیب به انجام عمل زیبایی می‌کند.

معمولاً مراکزی که این اقدامات را انجام می‌دهند مجوز فعالیت حتی آرایشگاهی را هم ندارند و از آنجا که در لیست صنف قرار ندارند، بازدید و نظارتی از آن‌ها صورت نمی‌گیرد و در این مراکز اگر مشکلی ایجاد شود بیمار نمی‌تواند اثبات کند که جراحی را در این مرکز انجام داده است و ممکن است فرد متخلف تغییر مکان داده یا زیر بار تخلف خود نرود.

 میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی در این مراکز را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

این مراکز معمولاً خدمات را با قیمت نازل ارائه می‌دهند و از همین رو بیماران برای انجام خدمات زیبایی در این مکان‌ها تشویق می‌شوند. اما باید در نظر داشت که قیمت کمی که این مرکز پیشنهاد می‌دهند ممکن است به دلیل بی‌کیفیت بودن یا تقلبی بودن مواد مورد استفاده باشد و منشاء تهیه این مواد نیز مشخص نیست. و همچنین تجهیز مراکزی که داری اصول علمی و پایش از نظر رعایت مسایل بهداشتی وکنترل عفونت باشند هزینه بر هستند. و نمی توانند با هزینه پایین ارایه خدمت کنند. طبق گزارش‌های میدانی در این زمینه بسیاری از این افراد در زمینه نگهداری این دارو‌ها سهل انگاری‌هایی دارند که ممکن است موجب دردسر‌های زیادی برای مراجعه کننده و سلامت او شود. لطفا در این زمینه نیز توضیحاتی بفرمایید؟

شرایط نگهداری بعضی مواد که در تزریقات زیبایی استفاده میشود بسیار مهم است به طور مثال بوتاکس باید در دمای یخچالی 4 تا 8 درجه نگهداری شود و مشخص نیست که این مراکز این نکات را رعایت می‌کنند یا خیر و بعضا دیده شده که این موادی که تزریق کرده‌اند موجب آسیب‌های زیادی به بیماران شده است. این مراکز از نظر بهداشتی آموزش‌های لازم را ندیده‌اند، نگهداری و استریل کردن تجهیزات پزشکی نیز آداب خاص خود را دارد و از آنجا که این افراد آگاهی کافی از آن را ندارند ممکن است فرد متقاضی دریافت خدمت به انواع اقسام بیماری‌های عفونی در این مراکز مبتلا شوند.

 درخصوص عوارض انجام اعمال زیبایی با مواد نامرغوب بیشتر توضیح دهید.آیا این افراد توانایی شناخت موادی که تاریخ مصرف آن به اتمام رسیده را دارند؟

ممکن است درآرایشگاه از اجناس نامرغوب استفاده کنند و بعضی از این مواد و ژل‌ها در بدن باقی بماند. شاید تزریق مواد در همان بار اول مشکلی ایجاد نکند اما در مراجعات بعدی برای فرد مشکلات جدی ایجاد خواهد کرد که عواقب آن پس از گذشت یک سال بروز داده می‌شود. در خصوص اعمال جراحی اگر حادثه مرگ آوری برای بیمار ایجاد نشود ممکن است بعضی از عوارض این جراحی‌ها سالها بعد خود را نشان می‌دهند، زمانی که شاید دسترسی به فرد ارائه دهنده خدمت یا آن مرکز ممکن نیست و از آنجا که پزشک معالج شناسنامه ماده تزریقی را در دسترس ندارد درمان فرد به دلیل اطلاع نداشتن از نوع ماده تزریقی به تعویق می‌افتد.

بعضا دیده شده که در برخی از این محیط‌ها عمل‌های جراحی در سطح وسیع‌تر نیز انجام می‌شود. انجام عمل جراحی باید در محیط‌های خاص اتاق عمل باشد و شرایط لازم از لحاظ ایمنی و رعایت مسائل عفونی را داشته باشد. همچنین فردی که اقدام به این کار می‌کند باید دانش آموخته پزشکی باشد و توانایی انجام کار را داشته باشد و بعضی اعمال جراحی منوط به آموزش در رشته‌های خاص میباشد. در موارد مشاهده می‌کنیم افراد تصور می‌کنند برخی اقدامات زیبایی مانند لیفت ابرو یا برداشتن پف چشم کار ساده‌ای است و از همین رو اقدام به انجام آن در مراکز غیرتخصصی می‌کنند اما عدم مهارت فرد میتواند عوارض جبران ناپذیری را برای فرد ایجاد کند درمان آن ممکن است ساده و یا حتی مقدور نباشد.

نکته مهم دیگر این است که این مراکز غیر مجاز وقتی عارضه ای پیش بیاید از ترس مجازاتهای قانونی سعی در لاپوشانی و یا درمان عارضه توسط خود می‌نمایند که همین تاخیر در ارجاع به مراکز درمانی میتواند صدمات را شدیدتر کند.

 با وجود خطرات اینچنینی برای مراجعه کنندگان چرا در این زمینه قوانین به روز نمی شوند تا برخورد جدی تری با این متخلفان صورت بگیرد؟

اگرچه انجام اینگونه اعمال مصداق دخالت در امور پزشکی است و در قانون منع شده است اما آنطور که به نظر می‌رسد قوانین حوزه بروز نیستند و اثر بازدارندگی مناسبی که متناسب با حال باشد را ندارند. اخیرا شاهدیم، آموزش‌های زیبایی توسط برخی از مراکز به صورت آزادانه ارائه می‌شود و آنها انجام اعمال جراحی و زیبایی را آموزش می‌دهند و به راحتی و با دریافت مبالغی به متقاضیان آموزش می‌دهند. اگر آرایشگاهی تخلف انجام دهند قاعدتاً صنف آرایشگران باید با آن برخورد کند ولی عمده این مراکز حتی مجوز از صنف مربوط به خود را نیز ندارند.

نهادهایی مانند معاونت درمان و بازرسان وزارت بهداشت می‌توانند بر این مراکز نظارت کنند اما حجم تبلیغات اینستاگرام و فضای مجازی بسیار زیاد است و تعداد بازرسین معاونت درمان کم است به همین دلیل برخورد با تخلفات پیچیده شده و به نظر می‌رسد باید قوانین به روز شده در خصوص این گونه تبلیغات داشته باشیم و جرایم و مجازات‌ها مشخص باشد، در مواقعی مجازات‌ها به قدری کم است که برای فرد اثر بازدارندگی ندارد.

اغلب کشورها قوانین حوزه زیبایی را مجزا از قوانین حوزه درمانی تدوین کرده اند و مجازات انها نیز متفاوت از حوزه درمانی است که کشور ما نیز با پتانسیلهای که دارد اگر عزم و اراده ای برای آن باشد بخوبی میتواند با بروزرسانی قوانین این حوزه از گسترش بی رویه اینگونه اعمال و صدماتی که به مردم وارد میشود جلوگیری نماید.

یکی دیگر از کارهایی که می‌شود کرد تهیه رجیستری اجباری برای کلیه مراکزی است که مبادرت به اقدامات زیبایی مینمایند است وبازرسی دقیق و مداوم از اینگونه مراکز است.

بیشتر مردم انجام عمل‌های زیبایی را کاری غیر ضروری می‌دانند از طرفی می‌خواهند برخی از این عمل‌ها را تجربه کنند و نمی توانند هزینه‌های انجام آن در کلیلنیک‌ها را بپردازند.یکی از شایع ترین دلایل مشتری داشتن این افراد غیر متخصص نرخ خدمات آن هاست که بسیار پایین تر است.در این زمینه چه توصیه ای برای مراجعه کنندگان به این افراد دارید؟

توصیه اکید این است که مردم به تبلیغات اینستاگرامی اکتفا نکنند، از مجوز داشتن مرکز و پزشک بودن فرد اطمینان حاصل کنند و با مراجعه به سایت نظام پزشکی از صلاحیت فرد مطمئن شوند و پروانه فعالیت مرکز را نیز درخواست کنند، هرچند در برخی مراکز نیز پروانه فعالیت تقلبی استفاده شده است اما فرد متقاضی با مراجعه به سایت نظام پزشکی و جست‌وجو پزشک می‌توانند آگاهی کافی به دست آورند.

وزارت بهداشت می‌تواند با اطلاع رسانی دقیق به مردم آگاهی دهد که به مراکز غیرمجاز مراجعه نکنند و همچنین با بازبینی سریع قوانین موجود و رفع کاستی‌ها و تهیه دستورالعمل‌های جامع حوزه زیبایی این خدمات را مدیریت کند. نظام پزشکی میتواند با اطلاع رسانی به مردم و هدایت آنها به سایت نظام پزشکی، پزشک یابی بیماران را تسهیل کند واز طرف دیگر با بازبینی قوانین تبلیغات وبروز رسانی اخلاق پزشکی بخصوص در حوزه زیبایی میتواند نقش بسزایی در این مورد داشته باشد و در پایان رسانه‌ها و صدا و سیما نیز می‌تواند نقش بسزایی در زمینه اطلاع رسانی و آگاهی مردم داشته باشد و رسالت خود را بالا بردن سطح آگاهی مردم دراین خصوص ایفا کنند تا مردم خیلی بدنبال تغییر قیافه و دستکاری روی خود نروند و اگر هم متقاضی اینگونه اعمال هستند بدانند چگونه و از چه طریقی پزشک خود را انتخاب بکنند و یا خدمات مورد نیاز خود را از مراکز معتبر دریافت کنند.این مسائل با سلامت این افراد گره خورده است.به دلیل هزینه‌های کمتر نباید این نعمتی که دارند را به خطر بیندازند.با یک جستجوی ساده می‌توان از میزان پرونده‌های شکایت در این زمینه خبر دار شد.افرادی که به این روز افتاده اند دیگر نمی توانند سلامت خود را به دست بیاورند و تا آخر عمر باید با یک یا چند عارضه روزگار بگذارنند.

 طبق گزارش‌های میدانی برخی از این مراکز پس از انجام جراحی‌های کوچک یا تزریق ژل و بوتاکس اقدام به تجویز پماد یا آنتی بیوتیک‌های مختلف می‌کنند.در این زمینه چه نگرانی‌هایی وجود دارد؟

وقتی فرد دچار عارضه شود و دوباره به این مرکز مراجعه می‌کند به دلیل اینکه ارائه دهنده خدمت می‌ترسد که بیمار از او شکایت کند خودسرانه مبادرت به درمان می‌کنند و فرد را به پزشک ارجاع نمی‌دهند. اقدام به تجویز خودسرانه داروها می‌کنند که همین موضوع می‌تواند منجر به بالا رفتن مقاومت بدن در برابر آنتی بیوتیک شود و درمان وی به تعویق بیفتد.

 ادامه این روند در آینده چه مشکلاتی در این حوزه ایجاد خواهد کرد؟

متاسفانه در کشور با رواج افسارگسیخته انجام جراحی‌های زیبایی مواجه هستیم. سن افرادی که بدنبال اینگونه اعمال هستند پایین آمده است و متاسفانه بعضی خانواده‌ها هم آنها را همراهی می‌کنند. تغییر قیافه‌های یکسان و تغییر چهره‌های خارج از عرف دارد رواج پیدا می‌کند، تبلیغات بی‌رویه و خارج از عرف بیداد می‌کنند که حتی کشورهای مسلمان منطقه نیزدر بعضی کنگره‌ها از ما می‌پرسند که در مملکت شما چه خبر است و چه کار می‌کنید!

در کشوری که منابع ارزی محدودی داریم بسیاری از این منابع را خرج وارد کردن پروتز و ژل و بوتاکس می‌گردد و اگرچه بسیاری از اینها مصرف درمانی نیز دارند و می‌بایستی در دسترس باشد ولی چون توزیع انها ضابطه‌مند نیست، مدیریت مصرف نیز نداریم.

اگر اعمال جراحی زیبایی مدیریت نشوند تمام منابع درمانی ما را می‌بلعد و اگر حتی در خصوص تخصیص منابع دارو و درمان مشکلی نداشته باشیم روزی تمامی نیروهای انسانی را که برای حوزه درمانی تربیت شده اند اعم از تکنسین، پرستار و پزشکان به سوی حوزه خدمات زیبایی میروند. بیشتر بخش‌های بیمارستان‌ها رو به اعمال جراحی زیبایی می‌آورند، حتی متاسفانه گزارش داده اند که در یکی از بیمارستانهای دانشگاهی که تعدادی از اتاق‌های عملش را برون سپاری کرده اند، بصورت VIP تنها به اعمال جراحی زیبایی رو آورده اند که متاسفانه هیچ نظارت دقیقی نیز روی آن نیست و این سرنوشت اکثر بیمارستان‌ها و بخش‌های ما خواهد بود اگر هرچه زودتر تدبیر نکنیم!

 در کشور‌های پیشرفته آیا قوانین ضابطه مندی در این زمینه وجود دارد؟حاکمیت در چه صورت می‌تواند ورود موثری در این زمینه داشته باشد؟

به عقیده من حاکمیت باید از همه قوا برای جلوگیری از این موضوع استفاده کند و فکری به حال این امر کند. حاکمیت می‌تواند از تجربیات موفق دیگر کشورهایی که طی 20 سال گذشته در حوزه زیبایی ورود پیدا کرده و قوانین حوزه زیبایی خوبی را تدوین کرده اند استفاده کند مانع رواج افسار گسیخته و تغییر چهره‌ها و صدمات جسمی و روانی متعاقب آنها گردند. سلامت مردم بایستی خط قرمز وزارت بهداشت و حاکمیت باشد.

تصویب قوانین و بخشنامه‌های بروز در حوزه زیبایی و استفاده از ظرفیت انجمن‌های علمی مرتبط در این خصوص میتواند چاره ساز باشد، برای مثال ما توانستیم با تشکیل قرارگاه عملیاتی ستاد ملی مبارزه با کرونا موفقیت خوبی جهت کنترل این بیماری به‌دست بیاوریم و من یقین دارم با ایجاد کمیته ملی زیبایی کشور و یا مشابه آن به دست‌آوردهای خوبی برسیم.