دیر زمانیست که کفش "کلاش" هورامان خود را مزین به تاریخ این دیار کهن کرده و برازنده ویترین کلان شهرها و جهان گشته است.
اهالی این دیار خوشنام برای گذران زندگی از هیچ کار و پیشهای در راه خودساختگی و بی نیازی ابایی ندارند و چه بسیارند مردان و زنانی که با وجود سواد دانشگاهی، دل به " کلاش" بافی بسته‌اند و در کارگاههای کوچک و نمور خود، دست به تولید منطقه‌ای زدهاند.
کارگاه و تولیدی که دیر زمانی گوشهای ازخانهای کوچک در روستاهای اورامان بوده و اکنون خانوادهای بزرگ را تشکیل دادهاست.
حال، حفظ این دست بافت جهانی برای مریوان و اورامان با چالش‌هایی مواجه شده و بخیه‌های کلاش از پشت ویترین‌های جهانی در حال باز شدن است.
اگرچه نبود تقاضا و موقعیت سخت زندگی، نمی تواند از وجود قداست و دیرینگی کلاش بکاهد و هنرمند هورامان را از بافتن منصرف کند، اما واقعیت این است که حفظ عنوان جهانی برای این محصول هنوز اندر خم کوچه بدون زیرساخت است.
  ضرورت فرهنگ سازی جهانی برای استفاده از کلاش
منصور مهرزاد، با اشاره به اینکه موضوع ثبت جهانی شدن کلاش، خبر خوشایندی برای استان کردستان است اما برای حفظ این عنوان باید همه پای کار باشند، اظهار کرد: مردم ما در وهله اول باید با استفاده مداوم از کلاش، به فرهنگ سازی جهانی استفاده از این محصول کمک کنند.
وی، آموزش را اولویت مهم بحث جهانی گردشگری عنوان کرد و افزود: آموزش به تنهایی نمی تواند عامل موفقیت در این زمینه باشد، بلکه آموزش باید توأم با فرهنگ سازی باشد، در این راستا اداره کل میراث فرهنگی استان، آموزش جوامع محلی و صاحبان کسب و کار گردشگری، نحوه برخورد آن‌ها با محیط زیست و مسافران را در اولویت قرار داده است، اما به امرفرهنگ سازی توجه نشده است.
به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کردستان، در ثبت مریوان به عنوان شهر جهانی کلاش عجله شده و اکنون مسئله حفظ این عنوان طبق دستورالعمل‌های یونسکو امر مهمی است؛ که این موضوع فقط با همکاری و پای کار آمدن تمامی ادارات متولی، به ویژه حمایت استانداری کردستان مهیا می‌شود.
وی، بخشی از امر آموزش را در شهرستان هاو روستاها ملزم به جبر دانست و گفت: در این زمینه باید ادارات نظارتی از جمله تعزیرات حکومتی پای کار باشند.
  شهر جهانی بدون دبیر
منوچهر حامدی، معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی استان کردستان، با اشاره به اینکه مریوان برای ثبت جهانی شدن ظرفیت‌های زیاد، اما امکانات کمی داشت، اظهار کرد: مردم دلسوز و متعصب مریوان همیشه برای منافع این شهر پای کار هستند و این امر جای تقدیر دارد.
وی با انتقاد از اینکه دبیر شهر جهانی کلاش هنوز بعد از گذشت 5 سال مشخص نشده است، افزود: طی مدت کوتاهی مدیریت حفظ عنوان شهر جهانی کلاش بر عهده شهرداری مریوان بوده است، که متاسفانه به دلیل تغییر مدیریتی در شهرداری و جوابگو نبودن این نهاد در رابطه با کلاش، باز هم بیشترین مسئولیت حفظ این عنوان بر روی دوش اداره کل میراث فرهنگی استان افتاده است.
به گفته حامدی، عنوان ثبت شده جهانی، معمولاً فرآیندی پیچیده و تعهدات زیادی دارد که تحقق آن در گرو برنامه ریزی درست و اجرای صحیح توسط دبیرخانه است؛ که متاسفانه با وجود تمامی کمبودها به هیچ عنوان کافی نبوده است.
وی ادامه داد: در حال حاضر اداره کل میراث فرهنگی استان بر اساس شاخص‌هایی که شورای جهانی صنایع دستی هر ساله اعلام می‌کند، توانسته است رضایت نسبی این شورا را جلب کند، اما این اقدامات برای حفظ عنوان جهانی کلاش به هیچ وجه کافی نیست.
این مقام مسئول افزود: گردشگران باید به محض ورود به مریوان، حضور مستمر این محصول را از طریق نمادها، مغازه ها، بازخوردها و شهرک کلاش مشاهده کنند، اما متاسفانه تاکنون ما نتوانسته ایم به دلیل کمبود اعتبار حتی یک بیلبورد تبلیغاتی در ورودی شهر جهانی کلاش نصب کنیم.
وی، حمایت از صنایع دستی را قانونی اعلام کرد و با بیان اینکه شورای جهانی صنایع دستی خود بودجه ای مصوب برای دفاع از ثبت میراث جهانی ندارد، خاطرنشان کرد: متاسفانه میراث فرهنگی کشور هم تاکنون نتوانسته است ما را به عنوان شهر جهانی کلاش حمایت و ردیف بودجه ای برای ما تعریف کند.
حامدی، برگزاری کارگاه‌های آموزشی و نشست‌های تخصصی در حوزه بازاریابی و بسته بندی، حضور فعال در نمایشگاه‌ها و مراسم‌های ملی، آموزش و صدور پروانه‌های تولیدی، را از جمله مهم ترین اقدامات اداره کل میراث فرهنگی استان برای حفظ عنوان شهر جهانی کلاش ذکر کرد و یادآور شد: ایجاد بازارچه صنایع دستی و جانمایی موزه کلاش، آموزش و تبلیغات بیشتر از مهم‌ترین اقدامات برای حفظ عنوان جهانی کلاش است.
به گزارش ایسنا مریوان، طی چندسال گذشته با وجود ظرفیت‌های فراوان، فقط یدک‌کش عنوان شهر جهانی بوده و تاکنون نتوانسته است به جایگاه واقعی این عنوان دست یابد، نبود زیر ساخت و فرهنگ سازی مناسب، وعده‌های تحقق نیافته برای ساخت موزه صنایع دستی در مریوان و سایر کمبودها تبری بر کمر حفظ عنوان جهانی این محصول شده است.