سپهرغرب، گروه شهر - طاهره ترابی مهوش : یکی از نیازهای امروز در همه شهرها مدیریت آمد وشد شهروندان است که این امر دارای جوانب مختلف بوده و به طور خاص بر مدیریت تردد وسائل نقلیه اعم از وسائط نقلیه عمومی و خودروهای شخصی تمرکز دارد و انتظار می‌رود مدیران شهری طرح جامعی برای این امر نوشته و شهر را بر اساس آن مدیریت نمایند.

 

از آنجائیکه هر روز بر حجم خودروهای شخصی اضافه می‌شود و خودروهای تک‌سرنشین فضای قابل توجهی از معابر را به خود اختصاص داده و باعث کندی تردد در شهر می‌شوند به نظر می‌رسد یکی از مهمترین‌راه‌های کاهش حجم ترافیک تقویت ناوگان حمل و نقل عمومی و تشویق مردم برای استفاده از آن، جهت جابه‌جایی در شهر است کارشناسان این حوزه نیز بر این امر تاکید دارند ترافیک در شهر همدان نیز با توجه به ساختار دایره‌ای آن و عدم وجود طرح جامع ترافیک طی این سال‌ها به یک معضل تبدیل شده است که هر از چندگاهی مسئولان برای تخفیف شدت آن طرحی اجرا می‌کنند اما چیزی که از این برنامه‌های رنگارنگ حاصل نمی‌شود حل یا کاهش مشکل ترافیک است.

 

از سوی دیگر ناوگان فرسوده حمل و نقل عمومی همدان هم درد مضاعفی است که مردم را آزار می‌دهد از تاکسی‌ها و ون‌های قدیمی گرفته که باید الان از رده خارج شوند تا اتوبوس‌هایی که هر روز یک‌جایشان خراب است البته اخیرا تعدادی اتوبوس تازه خریده و یا تعمیر کرده‌اند اما کلیت ناوگان حمل و نقل عمومی همدان به لحاظ فیزیکی حال و روز خوشی ندارد به این وضعیت بیفزایید بی‌برنامگی تردد تاکسی‌ها و اتوبوس‌های شهری و عدم رعایت قواعد اخلاقی در تعامل با شهروندان را که باعث شده مردم فقط از سرناچاری تن به استفاده از آن‌ها بدهند و شهر همدان بماند با گره‌های ترافیکی که شهروندان این شهر 700هزار نفری را به ستوه آورده‌است

 

براین اساس با توجه به اهمیت موضوع، با مهرداد تقی‌زاده دانش‌آموخته دکترای حمل و نقل و ترافیک از آمریکا و درعین حال معاون پیشین وزرت راه و شهرسازی در حوزره حمل و نقل گفت‌گویی را انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید:

 

دانش آموخته دکترای حمل و نقل و ترافیک با بیان اینکه همواره نخستین واکنشی که نسبت به ترافیک و چرایی ایجاد آن مطرح می‌شود افزایش تعداد خودرو‌ها است،گفت: درحالی که این تفکر کاملا اشتباه بوده و می‌بایست از اذهان مردم و به ویژه مدیران مرتبط با این موضوع پاک کرد زیرا ضریب مالکیت در کشورهای پیشرفته دنیا از ما چندین برابر بیشتر است.

 

مهرداد تقی‌زاده بیان اینکه دومین واکنشی که ممکن است افرادی که از ترافیک موجود درشهرها کلافه شده‌اند و حتی در‌مواقعی که به لحاظ حجم ترافیک مسیریاب‌ها نیز پاسخگوی نیازشان نیست این باشد که شاید این عرض معابر و تنگنای موجوداست که منجربه این حجم از ترافیک شده پس اگر عرض معابر بیشتر بوده و یا اینکه چند روگذر و زیرگذر به شهر اضافه کنند این مشکل حل خواهد شد افزود: این نگرش نیز غلط است زیرا طول بزرگراه‌های شهری همچون تهران از طول بزرگراه‌های لندن بیشتر است و حتی در بسیاری از شهرهای دیگر، معابر ما از حد متعارف کلانشهرهای دنیا بیشتر است.

 

وی در ادامه با بیان اینکه یافته‌های کارشناسی حاکی از آن است که ایجاد معابر جدید منجربه افزایش ترافیک می‌شود، عنوان کرد: درواقع با افزودن بر تعداد معابر تقاضا برای استفاده خودروی شخصی در شهرها بیشتر شده و وضعیت ترافیک شهر و حجم آن بیش از پیش افزایش می‌یابد.

 

تقی‌زاده با بیان اینکه وقتی چنین شرایطی در شهرهای دنیا با افزودن معابر حکمفرما شد پیشنهاد و نظریه کارشناسی دراین زمینه تغییر یافت،تصریح کرد: درواقع تجربه نشان داد علیرغم هزینه‌کرد بالا برای افزایش ظرفیت معابر درحال حاضر ابر بحران ترافیک در تهران و برخی دیگر از کلانشهرها حاصل ساخت‌وساز معابری است که ما درسال‌های گذشته درشهر ایجاد کردیم.

 

دانش‌آموخته دکترای حمل و نقل و ترافیک با بیان اینکه برخی‌ها هم فکر می‌کنند در شهرهای پیشرفته دنیا ترافیک وجود ندارد این درحالی است که بسیاری از شهرهای دنیا ترافیکی به مراتب بیشتر از کلانشهرهای ما را تجربه می‌کنند، اظهارکرد: بنده شخصا در شهری مثل مسکو و ژنو در ترافیک سنگین گرفتار شده‌ام این درحالی است که این شهرهابه لحاظ درآمدی از وضعیت خوبی برخوردار بوده پس به راحتی امکان تعریض معابر، ساخت تونل، روگذر و زیر گذر را دارند اما این کار را نکرده و از راهبردهای دیگر برای ساماندهی وضعیتشان استفاده می‌کنند.

 

وی با اشاره به اینکه این بدان معنا نیست که ما درشهرهای ایران داشتن ترافیک را یک امر بدیهی قلمداد کرده و سوء مدیریت فعلی را نادیده انگاشته و به تبع آن خواهان رفع این مشکل نباشیم، ابرازکرد: مسئله اینجاست که اگربخواهیم تفاوت کشور خودمان را با کشورها درگیر در این مسئله بیان کنیم این است که آن‌ها مردم را دراین بحث در بن‌بست قرار نداده‌اند بلکه در قبال این ترافیک یک سیستم حمل و نقل عمومی بسیار کامل با شبکه گسترده و اجزایی مختلف که به نقاط مختلف شهر دسترسی دارد ایجاد کرده‌اند تا شهروندان بتوانند ازاین زیرساخت‌ها استفاده کنند.

 

معاون پیشین حمل و نقل وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اینکه درواقع راهکار حل مشکل ترافیک درشهرها و درعین حال جابه جایی شهروندان ایجاد شبکه و سیستم حمل و نقل عمومی مناسب است،اظهارکرد: این تنها منوط به ارتقای شبکه نیست بلکه افزایش ناوگان، کاهش سرفاصله بین اتوبوس‌ها و در صورت وجود متروها و تراموا‌ها کاهش سرفاصله آن‌ها و یکپارچگی، نظم و حتی وضعیت پیاده‌روهایی که قرار است از آن مردم تردد کرده به این شبکه متصل شوند را نیز در شهرها شامل می‌شود.

 

تقی‌زاده با بیان اینکه درواقع باید شبکه و سیستم حمل و نقل عمومی به گونه‌ای باشد که مردم بتوانند روی زمان‌بندی این شبکه در شهر حساب باز کرده و بتوانند به راحتی به آن دسترسی داشته باشند، تشریح کرد: در پاسخ به این سوال که شهرهای ما چه مقدار با این شبکه حمل و نقل ایده‌آل عمومی فاصله دارند باید بگویم جواب این سوال بسیار عجیب و درعین حال تاسف‌آوراست برای مثال شهری همچون تهران که بیشترین بودجه را در حوزه حمل و نقل عمومی صرف کرده و درعین حال بیشترین خطوط را احداث و حتی بیش از 8 خط مترو و درعین حال بیش از 10 خط بی‌آرتی داشته و تعداد زیاد خطوط اتوبوس عادی دارد تنها از چیزی حدود 5 درصد از شرایط ایده‌آل حمل و نقل عمومی برخوردار است لذا با این تفاسیر شرایط سایر شهرها نگفته پیدا است.

 

این دانش‌آموخته دکتری حمل و نقل با بیان اینکه متاسفانه برخی از مدیران و رسانه‌ها نیز درواکنش به معضل ترافیک عنوان می‌کنند مردم ما فرهنگ استفاده حمل و نقل عمومی را ندارند،تشریح کرد: این درحالی است که بنده مطمئنم مردم ما از بالاترین سطح فرهنگی دراستفاده از حمل و نقل برخوردار هستند به‌طوریکه استقبال از این نوع حمل و نقل بسیار بالاست برای مثال یک خط متر و یا خط اتوبوس به هر مسیر اضافه می‌شود تعداد استفاده‌کنندگان است به قدری بالاست که حتی جای سوزن انداختن درآن وجود ندارد پس به این عزیزان باید گفت شما خط و شبکه حمل و نقل عمومی خوب ایجاد کنید تا ببیند مردم ما چقدر از آن استقبال خواهند کرد و فرهنگشان دراین زمینه تا چه حدی است.

 

تقی‌زاده با اشاره به اینکه امروزه شهرهای دنیا حل مشکل ترافیک را از دستورکار خود خارج کرده‌اند به طوریکه دیگر شهرداری‌ها با این موضوع کار ندارند،اظهارکرد: آن‌ها عنوان می‌کنند که ما موظف به جابه‌جای خودروها نیستیم بلکه ما موظف به جابه جایی شهروندان هستیم که راهکار پیش‌رو ایجاد شبکه حمل و نقل عمومی مناسب و در دسترس است.

 

وی ادامه داد: با این تفاسیر من از مردم می‌خواهم به جای مطالبه حل مشکل ترافیک در شهرها خواهان ایجاد یک شبکه و سیستم حمل و نقل عمومی مناسب باشند و حتی این مطالبه می‌توانداز طریق صدا و سیما به عنوان یک رسانه ملی مطرح شود.

 

تقی‌زاده با اشاره به اینکه تا چند دهه پیش ساخت پارکینگ‌ها به عنوان یکی از راهکاری مدیریت ترافیک درشهرها مطرح بود اما تجربه ثابت کرد که این موضوع نیز منجربه افزایش تعداد تقاضا برای سفراست تشریح کرد: بازهم تاکید می‌کنم چاره کار حل معضل ترافیک ارتقای شبکه حمل و نقل عمومی است البته وقتی صحبت از حمل و نقل عمومی می‌شود نباید اذهان تنها معطوف به استفاده مترو و یا ایجاد بی‌آرتی شود بلکه زیرساخت تردد شهروندان متناسب با وسعت شهر و نیز جمعیت و تعداد ترددها از انواع مختلفی برخورداراست و حتی ممکن است بنا به محل تقاضا دریک شهر مینی‌بوس‌هاو حتی ون‌ها بتوانند شبکه حمل و نقل عمومی را به شکلی شکیل و منظم ایجاد و حتی آن ارتقا دهند.

 

تقی‌زاده با تاکید براینکه عدم رعایت تناسب در نوع زیرساخت‌های حمل و نقل عمومی می‌تواند بی‌انگیزگی در شهروندان برای استفاده از حمل و نقل عمومی درپی داشته باشد تشریح کرد: تعیین نوع حمل و نقل عمومی درهر شهر از طریق اخذ مشاور بر پایه داشته‌های آن شهر باید انجام شود.

 

این مدیر پیشین حوزه ترافیک و حمل و نقل کشور ایجاد خط ویژه اتوبوس، ایجاد خط ویژه دوچرخه، ساخت خط ویژه HOV (خودروهای شخصی چند سرنشین)، اخذ عوارض از خودروهای کم‌سرنشین، ایجاد پارک ماشین در حاشیه خیابان (چرا که ایجاد پارکینگ طبقاتی محرکی برای استفاده از خودرو محسوب می‌شود)، افزایش هزینه پارک خودروها و محاسبه آن‌ها به روش تصاعدی، ایجاد لاین وسط برای عابرین پیاده، کاهش عرض خطوط، کاهش بزرگراه‌ها در سطح شهرها و ایجاد پیاده‌روها را روش‌های گوناگون اجرایی در سطح دنیا جهت کاهش ظرفیت معابر و ترافیک اعلام کرد

 

وی در ادامه افزود: امروزه عابر محوری، ایده‌ مدنظر در حوزه حمل و نقل و ترافیک به شمار رفته و شهرداری‌ها به جای اینکه خود را متعهد به ایجاد شرایطی برای جابه‌جایی خودروها بدانند خود را موظف به جابه‌جایی شهروندان در کوتاهترین زمان ممکن می‌دانند.

 

آنچه از گفتگو با کارشناس حوزه ترافیک برمی‌آید همدان مانند همه شهرها نیازمند تدوین هرچه سریعتر طرح جامع ترافیکی است که با نگاهی کارشناسانه و بر پایه دانش تدوین شود دانشی که تصویر درستی از نیازها و داشته‌های شهر و شهروندان را احصا و براساس آن برنامه بلندمدت ترافیکی شهر را با رویکرد انسان‌محور ارائه دهداما کمتر چنین عزمی در مدیریت شهر دیده می‌شود و خلاء وجود چنین سندی باعث شده همدان به عنوان یک کلانشهر گردشگرپذیر که در بعضی ایام حجم بالایی از تردد مسافران را نیز تجربه کند از هیچ برنامه مدون درستی در این زمینه برخوردار نبوده همچنان با گره‌های ترافیکی دست و پنجه نرم می‌نماید عدم نظم در تردد و فرسودگی بسیاری از تاکسی‌ها و اتوبوس‌ها به عنوان مرکز ثقل ناوگان حمل و نقل عمومی شهر نیز بر بغرنج‌تر شدن وضعیت سفرهای شهری افزوده است لذا به نظر می‌رسد معاون عمرانی استانداری، مدیرکل راه و شهرسازی استان، شورای شهر و شهرداری همدان باید دست از سهل‌انگاری برداشته و ضمن تعیین راهبرد اصلی حمل و نقل شهر همدان، تعیین تکلیف تراموای شهر و ساماندهی درست ناوگان حمل و نقل عمومی اندکی سرگیجه شهر حاصل از مدیریت شهری همدان را در حوزه ترافیک التیام دهند