ضرورت نوآوری برای تغذیه جمعیت جهان که در 100 سال گذشته رشد هفت میلیارد نفری را تجربه کرده، همواره وجود داشته است. به‌منظور تأمین پایدار غذای ایمن و مغذی در سیاره‌ای که منابع آن در حال کاهش است و برای جمعیتی که تا سال 2050 به بیش از 9 میلیارد نفر خواهد رسید، این نوآوری باید ادامه یابد. در واقع، برای تغذیه این جمعیت در حال رشد، تولید مواد غذایی باید از سطح فعلی خود افزایش یابد. بخش عمده‌ای از این افزایش باید توسط کشاورزانی تأمین شود که به پیشرفت دانش در فعالیت‌های کشاورزی متکی هستند و الگوهای آب و هوایی و فصل‌های محل زندگی آنان به‌دلیل تغییرات جوی، روز به‌روز به شکل سخت تری غیرقابل پیش‌بینی می‌شود.

به گفته محققان، با توجه به کمبود آب و محدودیت‌های موجود در مصرف انرژی و زمین‌های قابل کشت، افزایش بهره‌وری عملکرد در هر هکتار از زمینی که به تولید مواد غذایی اختصاص داده شده، بسیار ضروری است. کشاورزان با مسائل و چالش‌های بسیاری مواجه هستند و کشاورزی سنتی دیگر پاسخگوی نیاز جهانی برای افزایش تولید مواد غذایی نیست. به‌منظور غلبه بر مشکلات کشاورزی و افزایش بهره‌وری، در برخی مناطق جهان از تکنیک‌های مختلف مبتنی بر اینترنت اشیاء (IoT) در زمین‌های زراعی بهره گرفته شده و انتظار می‌رود بخش کشاورزی تا حد زیادی تحت تأثیر پیشرفت‌های حوزه فناوری اینترنت اشیاء قرار گیرد.

در همین زمینه، پژوهشگرانی از دانشگاه رازی کرمانشاه و دانشگاه ولایت ایرانشهر، تحقیقی را انجام داده اند که در آن، پذیرش فناوری اینترنت اشیاء در بخش کشاورزی ایران مورد بررسی قرار گرفته و الگویی برای آن پیشنهاد شده است.

در این پژوهش، محققان طی دو مرحله، شاخص‌ها و عوامل مؤثر بر به‌کارگیری فناوری اینترنت اشیاء در بخش کشاورزی را استخراج نمودند. آن‌ها در مرحله نخست و با استفاده از تحلیل محتوا، تحقیقات صورت گرفته در حوزه فناوری اینترنت اشیاء در بخش کشاورزی را مورد بررسی قرار دادند و در مرحله بعد، با نظرسنجی از 15 نفر از خبرگان حوزه فوق، شاخص‌های مؤثر بر پذیرش فناوری اینترنت اشیاء در بخش کشاورزی را مشخص نمودند.

بر اساس نتایج این تحقیق، چهار مفهوم اصلی شامل عوامل محیطی، فناوری، اقتصادی و اجتماعی- فرهنگی و همچنین مقوله‌های فرعی شامل عوامل هزینه ای، مشوق‌های مالی، عوامل درآمدی، عوامل سازمانی، قوانین و سیاست ها، عوامل زراعتی- بوم‌شناختی، زیرساخت فناوری، عوامل امنیتی، قابلیت‌ها و ویژگی‌های IoT، عوامل انسانی و فرهنگ‌سازی در خصوص پذیرش اینترنت اشیا در کشاورزی ایران دارای اهمیت هستند.

به گفته مهدی حسین‌پور، محقق گروه مدیریت و کارآفرینی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه رازی کرمانشاه و دو همکار دیگرش، با توجه به نتایج پژوهش ما، برای تسهیل ورود و راه‌اندازی فناوری اینترنت اشیا در بخش کشاورزی لازم است بسترسازی صورت گیرد که این بسترسازی و انجام تغییرات و اصلاحات در هر چهار عامل اصلی محیطی، فناوری، اقتصادی و اجتماعی- فرهنگی ضروری به‌نظر می‌رسد.

آن‌ها می‌گویند: پیشنهاد می‌شود در این راستا دولت، به ایجاد قوانین حامی حریم خصوصی و مالکیت داده و اصلاح قانون بهره‌وری بخش کشاورزی با تأکید بر استفاده از فناوری اینترنت اشیاء اقدام نماید. علاوه بر این همکاری بین متخصصین آکادمیک کشاورزی و فناوری اطلاعات، توسعه شرکت‌های دانش بنیان در حوزه اینترنت اشیاء در بخش کشاورزی و ایجاد رشته دانشگاهی IoT پیشنهاد می‌گردد.

طبق اشارات این تحقیق، در صورتی که کشاورزان و کاربران، شرایط مالی مساعد و قدرت خرید بالایی داشته باشند و سود ناشی از به‌کارگیری این فناوری برای آن‌ها چشمگیر باشد، احتمال بیشتری وجود دارد که این فناوری را به کار گیرند.

حسین‌پور و همکارانش معتقدند: مزایا، قابلیت‌ها و کاربردهای گسترده اینترنت اشیاء زمانی درک می‌شود که در جامعه مقصد برای آن، فرهنگ سازی صورت گرفته باشد. در راستای فرهنگ‌سازی می‌توان به تدوین برنامه‌های آموزشی در صدا و سیما برای آشناسازی کشاورزان با فناوری اینترنت اشیا، آموزش افراد در زمینه چگونگی استفاده از فناوری اینترنت اشیاء در بخش کشاوزی، ارائه خدمات مشاوره‌ای در زمینه نصب و استقرار تجهیزات اینترنت اشیاء توسط سازمان‌های دولتی مربوطه، آگاه‌سازی کشاورزان از نمونه‌های موفق و ناموفق کاربران فناوری اینترنت اشیاء در بخش کشاورزی، ارائه نتایج طرح‌های مطالعاتی در حوزه فناوری اینترنت اشیاء نظیر طرح حاضر برای کشاورزان، الگوبرداری از کشورهای موفق در استفاده از فناوری اینترنت اشیاء در بخش کشاورزی، آگاه کردن کاربران از تأثیر فناوری اینترنت اشیاء بر کاهش هزینه‌ها و افزایش کارایی در بلندمدت، همکاری بین متخصصین آکادمیک کشاورزی و فناوری اطلاعات (کامپیوتر)، توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه اینترنت اشیاء در بخش کشاورزی، تدوین و اجرای پودمان‌های آموزشی و پرورش دانش آموخته‌هایی در زمینه فناوری اینترنت اشیاء از طریق ایجاد رشته دانشگاهی IoT اشاره کرد.

قابل ذکر است، این یافته‌های علمی پژوهشی در دو فصل‌نامه «راهبردهای کارآفرینی در کشاورزی» متعلق به معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری منتشر شده‌اند.