وطن و آینده آن دغدغه‌ای است که در نهاد همه ما ایرانیان وجود دارد و می‌خواهیم در ساخت ایرانی سربلند و سرافراز سهیم باشیم. در این بین چیزی که مورد اتفاق نظر همه ماست استفاده از ظرفیت نخبگانی در این راستا و بها دادن به مغز متفکرهای جامعه در علوم گوناگون در حکمرانی کشور است. اینکه نخبگان راهبردی برای مدیریت‌های آینده کشور داشته باشند و برای رفع دغدغه‌های عمومی و اجتماعی ایفای نقش کنند.

مسئله‌ای که باید به آن توجه داشت اینکه حکمرانی علمی و نخبگانی با متغیر‌های درونی و بیرونی بسیاری مرتبط بوده و مستلزم این است که افراد نخبه با توانمندی‌های ذهنی بالا وارد میدان شده و بتوانند تحلیل درستی از شرایط داخلی و خارجی کشور داشته و در پی آن تصمیمات درست را در مقاطع مختلف، با قوانین متکی به روش‌های علمی و تخصصی انجام دهند.

 

بر این اساس با توجه به اینکه در آستانه انتخابات مجلس دوازدهم قرار گرفته‌ایم و فضای کشور و استان انتخاباتی شده، باید به این امر توجه ویژه داشت که حضور نخبگان در مجلس اثرگذار است؛ اثر مستقیم آن نقش‌‌‌آفرینی در تصمیم‌گیری و قانون‌گذاری و اثر غیرمستقیم آن تصمیم‌گیری‌ با رویکرد‌های تخصصی است که فضای عمومی جامعه و فضای کسب و کار اقتصادی و اجتماعی کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد، خود این امیدآفرینی گسترده‌ای را در عرصه عمومی ایجاد می‌کند و موجب می‌شود نخبگان در حوزه‌های دیگر نیز مشارکت کرده و منزوی نباشند.

 

با ذکر این مقدمه کوتاه و برای پرهیز از اطاله کلام آنچه می‌خوانید گفت‌وگوی اختصاصی خبرنگار گروه خبری سپهرغرب با دکتر علی مهدوی‌نژاد متخصص پزشکی مولکولی، عضو هیئت علمی و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی همدان، معاون آموزش علوم پایه و تحصیلات تکمیلی دانشکده پزشکی و صاحب‌نظر در حوزه مسائل سیاسی در خصوص «چرخۀ درست نخبه‌پروری در سیستم انتخابات مجلس» است.

 

  انتخاب قوی منجر به شکل‌گیری یک مجلس قوی خواهد شد

 

علی مهدوی‌نژاد در ابتدای سخنان خود با بیان اینکه نقش اصحاب رسانه و صاحبان قلم، نقش بی‌بدیلی در حضور پرشور مردم و افزایش آگاهی‌ و شناخت آن‌ها از نحوه انتخاب نمایندگان خواهد بود، عنوان کرد: انتخاب قوی منجر به شکل‌گیری یک مجلس قوی خواهد شد که قدرت حل مشکلات مردم را با ریل‌گذاری صحیح از طریق تبیین قوانین و نظارت بر حوزه اجرا خواهد داشت.

 

وی سپس با اشاره به فرآیند انتخابات در شکل‌گیری چرخه نخبگانی، تصریح کرد: به‌صورت مبنایی این مسئله مبتنی بر نوع نظام انتخاباتی حاکم بر کشورهاست که در ایران مبتنی بر حضور افراد به‌صورت انفرادی در انتخابات، ثبت‌نام آن‌ها و کسب اکثریت نسبی و مطلق آرا بوده که مدل اکثریتی است، بنابراین چون افراد به‌صورت منفرد و مستقل در این انتخابات شرکت می‌کنند ممکن است توانایی رقابت با افرادی که از نظر مسائل مالی و قدرت‌های پشت صحنه قوی‌تر هستند، نداشته باشند، اما راه‌هایی وجود دارد که ما می‌توانیم با معرفی نخبگان جدید فضایی فراهم کنیم که خود را عرضه کرده، دیدگاه‌های خود را بیان کنند و مورد اقبال عمومی هم قرار بگیرند.

 

  افزایش زمان تبلیغات رسمی انتخابات به معرفی چهره‌های جدید کمک می‌کند

 

عضو هیئت علمی و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی همدان در ادامه توضیح داد: وقتی یک فرد مستقل و نخبه‌ که ناشناخته و کمتر شناخته‌شده است وارد فضای انتخاباتی می‌‎شود مدت یک هفته‌ای که برای تبلیغات در نظر می‌گیرند زمان کوتاهی بوده و نمی‌تواند از آن در جهت معرفی خود و برنامه‌هایش استفاده کند، بنابراین افزایش زمان تبلیغات رسمی انتخابات شاید بتواند کمک شایسته‌ای به این چرخه باشد.

 

مهدوی‌نژاد افزود: مسئله دوم هزینه تبلیغات است و در مدل انتخابات اکثریتی که فرد خودش وارد میدان شده هزینه‌های سرسام‌آور تبلیغات ورود او را با محدودیت مواجه می‌کند مگر اینکه از امکانات عمومی مانند صدا و سیما استفاده شود که قدم اولیه آن برداشته شده و اگر به شکل صحیح از آن استفاده شود می‌توان امیدوار بود که انتخابات در ورود افراد شایسته قدم مثبتی داشته باشد. خوشبختانه صدور اطلاعیه شماره دو صدا و سیما در جهت عدالت رسانه‌ای در این راستا بوده و منجر می‌‌‌‌‌شود که نخبگان بتوانند برای معرفی خود و برنامه‌هایشان استفاده کنند.

 

وی در جمع‌بندی این بخش از سخنان خود گفت: به‌صورت کلی نمی‌توان گفت انتخابات در شکل‌گیری این چرخه (نخبگانی) تأثیر بسزایی دارد مگر اینکه شرایط این تأثیرگذاری را فراهم کنیم.

 

  مبنا در انتخاب نمایندگان، رأی مردم است

 

وی سپس خاطرنشان کرد: مسئله مهم دیگر اینکه مبنا در انتخاب نمایندگان رأی مردم است اگر مردم انتخاب کنند چهره جدیدی وارد مجلس شود نظرشان مبنا بوده و اگر تمایل به حضور افراد با سابقه داشته باشند بازهم ملاک و مبنا رأی آنان است. بنابراین چیزی که بر انتخاب افراد تأثیرگذار است میزان شناخت و آگاهی مردم از نقش قوه تقنینی در کشور و جایگاه نمایندگان است. هر چقدر این شناخت عمیق‌تر باشد، در کنار بررسی عملکرد اجرایی افرادی که در مجلس حضور داشته‌اند، بررسی دیدگاه‌های ملی آن‌ها و نقشی که در حل مشکلات موجود داشته‌اند می‌تواند به‌عنوان یک شاخص در انتخاب مردم تأثیرگذار باشد.

 

معاون آموزش علوم پایه و تحصیلات تکمیلی دانشکده پزشکی تأکید کرد: چیزی که در انتخاب نمایندگان با سابقه یا معرفی چهره‌های نو مطرح است می‌تواند مبتنی بر این باشد که شناخت توده‌های مردم و نخبگان از نقش این افراد در تغییرات مثبت به نفع مردم و عاملیت وضع موجود چقدر بوده است.

 

مهدوی‌نژاد در خصوص باور ذهنی برخی از فعالان اجتماعی مبنی بر مادام‌العمر بودن برخی کرسی‌ها برای بعضی از نمایندگان، نیز اظهار کرد: وقتی باوری چه صحیح و چه غلط در ذهن افراد شکل بگیرد طبیعتاً از شناخت یا عدم شناخت نسبت به عملکرد چندین ساله یک شخص است؛ بنابراین راه حل و تغییر این باور مطالبه‌گری مردم است؛ چون حرف اول و آخر در انتخاب کرسی‌های مجلس را مردم می‌زنند. مطالبه‌گری از این جهت که افراد را مسئولیت‌پذیر فرض کنند؛ پس میزان مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی اجتماعی این افراد در برابر تصمیمات و وعده‌های خود، پیگیری رسانه‌ها در تحقق آن‌ها و نقشی که در طرح‌ها و لوایح تأثیرگذار کشور مطرح بوده، نقشی که در شفافیت آرا در رأی‌گیری و میزان مشارکت در جلسات داشته‌اند مهم است.

 

  معنی ندارد کسی در صحن مجلس حضور داشته باشد اما رأی ندهد!

 

وی اضافه کرد: وقتی افراد در صحن جلسات رسمی حضور دارند اما رأی نمی‌دهند می‌تواند یک شاخص برای سنجش عملکرد آنان باشد، معنی ندارد کسی حضور داشته باشد اما رأی ندهد! مؤلفه‌های دیگری هم وجود دارد؛ مثلاً توصیه‌های مختلفی که آن‌ها داشته‌اند و آگاهی مردم از این توصیه‌ها در باور عمومی نقش دارد. بنابراین بهترین کار مطالبه‌گری و پاسخگویی آنان است که چنانچه پاسخ قانع‌کننده‌ای وجود داشته باشد این فرض که کرسی‌ها مادام‌العمر هستند رد می‌شود اما اگر پاسخ قانع‌کننده‌ای وجود نداشته باشد‌ طبیعتاً باعث دامن‌گیر شدن این باور عمومی خواهد شد و زمینه را برای ورود افراد جدید به صحنه فراهم خواهد کرد.

 

این صاحب‌نظر در حوزه مسائل سیاسی سپس اذعان کرد: حضور چهره‌های تکراری در ادوار مختلف با در نظر گرفتن این نکته که از یک‌سو برخی از آنان قدرت چانه‌زنی بالایی دارند و از دیگر سو راه را برای دیگران مسدود می‌کنند، باید با این فرض سنجیده شود که مردم علاقه‌مندند افرادی که در مجلس حضور پیدا می‌کنند نوآور، خلاق، پاکدست و مردم‌دار باشند و قانون‌گذاری آن‌ها به نفع مردم و در جهت اصلاح قوانین گذشته و حل مشکلات باشد. پس این مسئله کاملاً به انتخاب مردم بستگی دارد که افراد جدید در عرصه حضور پیدا کنند یا افراد باسابقه. چنانچه نماینده‌ای با این ویژگی‌ها مجدد مورد اقبال قرار گیرد، طبیعتاً باز هم قدرت ایجاد تحول به نفع مردم را دارد و بنابراین مشکلی وجود ندارد.

 

  حضور نخبگان همیشه اثرگذار و منشأ تحول است

 

مهدوی‌نژاد یادآوری کرد: این نکته حائز اهمیت را نباید از یاد برد که ما هرجا از حضور نخبگان استفاده کردیم طعم شیرین تحول را چشیدیم؛ پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای که در صنایع مختلف هوافضا، موشکی، سلول‌های بنیادی و پزشکی، تولید رادیوداروها، انرژی هسته‌ای و نانوفناوری و زیست‌فناوری داشته‌ایم نشان می‌دهد حضور نخبگان چقدر اثرگذار و منشأ تحول است، یکی از عرصه‌هایی که می‌تواند با حضور نخبگان در خروجی مصوبات آن خود را نشان داده و قانون علمی با در نظر گرفتن همه جوانب آن تصویب شود مجلس شورای اسلامی است.

 

  افرادی که برآمده از دل مردم هستند منجر به افزایش مشارکت می‌شوند

 

وی متذکر شد: به‌طور ذاتی نخبگان ویژگی‌هایی دارند که حضور آن‌ها را در میدان‌های مختلف کشور ضروری می‌کند؛ نخبگان علمی، سیاسی و اجتماعی به‌عنوان گروه‌های مرجع در جامعه بوده و حضور آن‌ها موجب افزایش اعتماد مردم خواهد شد؛ افرادی که برآمده از دل مردم هستند منجر به افزایش مشارکت و شور انتخاباتی می‌شوند.

 

  مجلسی که با حضور حداکثری نخبگان شکل بگیرد مصوباتی قوی‌ خواهد داشت

 

عضو هیئت علمی و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی همدان در ادامه اعلام کرد: دیگر ویژگی برجسته نخبگان نگاه تخصصی آنان است و بر این اساس حضور آنان با نگاه تخصصی در کمیسیون‌های مجلس باعث می‌شود نگاه سیاسی و قبیله‌ای کنار رود. در واقع افراد برجسته و اندیشمند چون غالباً کلان‌نگر بوده و دید ملی دارند، در بررسی و حل مشکلات مردم در کنار نظارت قانون‌مند و هدفمند نسبت به موضوع توجه ویژه‌ای دارند. نخبگان معمولاً از نظر فکری دائماً در صدد اصلاح و تغییر و به‌دنبال شکوفایی در جهت حل مشکلات مردم و ریل‌گذاری برای اجرا هستند. مجلسی که با حضور حداکثری نخبگان شکل بگیرد مصوباتی قوی‌ خواهد داشت و موجب حل مشکلات کشور خواهد شد.

   

احزاب اگر برآمده از مردم باشند توان اثرگذاری خواهند داشت

 

مهدوی‌نژاد در ادامه سخنان خود به نقش احزاب و توان معرفی چهره‌های جدید به جامعه نیز پرداخت و ابراز کرد: زمانی احزاب تأثیر قابل توجهی در مشارکت مردم و معرفی نخبگان به مردم خواهند داشت که برآمده از نیازهای جامعه بوده و از دل اقشار مختلف مردم بیرون آمده باشند. چنانچه نخبگان در ایجاد حزب‌‌ها و تدوین برنامه‌های آنان برای حل مشکلات کشور در زمینه‌های گوناگون مشارکت داشته باشند این احزاب تأثیر قابل توجهی در معرفی نخبگان و افزایش مشارکت مردم خواهند داشت.

 

وی افزود: بنابراین اگر حزب‌ها شناخته‌شده و شناسنامه‌دار باشند نه مثل احزاب مقطعی که در ایام و موقعیت‌های خاصی مثل انتخابات شکل می‌گیرند، برنامه‌های جامعی داشته و از توان فکری نخبگان استفاده کرده و در بدنه آن حزب حضور نخبگان قطعی و در تدوین برنامه‌هایشان نقش داشته باشند، آن حزب تأثیر قابل توجهی در معرفی چهره‌های نخبگان به جامعه خواهد داشت.

 

وی اضافه کرد: نه گفتن مردم به افراد و چهره‌هایی که با شعارهای عوام‌فریبانه و خارج از حیطه یک نماینده در صدد گرفتن رأی صرف آن‌ها هستند، می‌تواند به شکل‌گیری یک مجلس قوی با حضور چهره‌های متعهد کمک کند.

 

  در نظامی که مبتنی بر مردم‌سالاری دینی است، همه‌کاره مردم هستند

 

معاون آموزش علوم پایه و تحصیلات تکمیلی دانشکده پزشکی با اشاره به نقش‌آفرینی مردم در انتخابات نیز تشریح کرد: در نظامی که مبتنی بر مردم‌سالاری دینی است، همه‌کاره مردم هستند؛ در نظامی که حتی رهبر آن با رأی غیر مستقیم مردم انتخاب می‌شود، حرف اول و آخر را مردم می‌زنند؛ بنابراین نقش مردم بسیار پررنگ است. حضور پرشور مردم می‌تواند کمک بسیار قابل توجهی به معرفی چهره‌های شاخص و تأثیرگذار خصوصاً نخبگان عرصه‌های مختلف داشته باشد و مطالبه‌گری آن‌ها نیز می‌تواند افراد را در برابر تحقق وعده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های داده‌شده، کمک کند.

 

  رسانه‌ها و آگاهی‌بخشی به مردم در این مقطع

 

مهدوی‌نژاد در پایان سخنان خود آگاه‌سازی جامعه و اقشار مختلف مردم را موجب انتخاب صحیح دانست و بیان کرد: نقش رسانه و اصحاب قلم در این بخش یعنی آگاهی‌بخشی به مردم مشخص خواهد شد. چون مردم ضمن اینکه انتخابی آزادانه دارند می‌خواهند این انتخاب آگاهانه و مبتنی بر شناخت باشد که شاید با توجه به مشغله‌های موجود نتوانند شناخت جامعی داشته باشند بنابراین رسانه‌ها می‌توانند نقش عمده‌ای در این راستا ایفا کنند.