در شرایط کنونی اقتصادی کشور، اهمیت توجه به صادرات غیرنفتی ازجمله صادرات محصولات کشاورزی از ضروریات است زیرا این بخش از صادرات محصولات زراعی و باغی در تحقق درآمد ارزی مورد نیاز و افرایش درآمد تولیدکنندگان و پایداری اقتصاد کشور نقش بسیار کلیدی را بر عهده دارد.

اما در این بین توجه به چند نکته حائز اهمیت است؛ نخست اینکه می‌بایست با سیاست‌‌گذاری‌های مناسب، تنظیم سند و نقشه راه مناسب و هدف‌گذاری راهبردی، گام برداشته و در گام‌هایی بعدی نسبت به استانداردسازی، تولید محصولات سالم و با کیفیت، برندینگ، هویت‌بخشی به تولیدات و در ادامه به موضوعاتی همچون توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی، توجه لازم را داشته باشیم.

البته آنچه مسلم است اینکه به‌منظور ارزآوری از طریق صادرات محصولات کشاورزی باید به تقویت دیپلماسی اقتصادی، فناوری کشاورزی و اصلاح الگوی کشت با لحاظ کردن مزیت‌های صادراتی توجه کرد که در این بین نقش و فعالیت کمیسیون کشاورزی مجلس و وزارت خارجه و در مقام نخست وزارت جهاد کشاورزی کمک‌کننده و تقویت‌کننده صادرات محصولات کشاورزی در آینده است.

با این تفاسیر دی‌ماه سال جاری بود که سید روح‌اله لطیفی؛ سخنگوی کمیسیون توسعه تجارت خانه صنعت، معدن و تجارت، از صادرات 4.3 میلیارد دلاری محصولات غذایی و کشاورزی ایران در 9 ماهه امسال به 130 کشور جهان خبر داد که این میزان نسبت به مدت مشابه سال گذشته با رشد 22 درصدی همراه بوده است.

وی گفت: در 9 ماهه سال جاری بیش از 6 میلیون تن محصولات شیلاتی، دامی، زراعی، باغی و غذایی به ارزش چهار میلیارد و 312 میلیون و 948 هزار دلار به 130 کشور صادر شده که این میزان نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد 7.2 درصدی در وزن داشته است.

در این بین استان همدان به سبب تولید 4.8 میلیون تن محصول کشاورزی از مهم‌ترین قطب‌های کشاورزی کشور محسوب می‌شود و به همین علت این بخش 16 درصد از صادرات این استان را دربرمی‌گیرد.

حال آنکه در کنار ویژگی‌های زیرساختی کشاورزی، شرایط ژئوپلتیکی هم این استان را مستعد در بخش اقتصاد کشاورزی کرده که با برنامه‌ریزی صحیح و به فعل رساندن ظرفیت‌های موجود، می‌توان بخشی از چالش‌های کلان اقتصادی را به وسیله آن برطرف کرد.

بر این اساس با توجه به این جایگاه برآن شدیم تا در خصوص آخرین وضعیت صادرات محصولات کشاورزی با مدیر توسعه بازرگانی جهاد کشاورزی استان همدان گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

مصطفی ترکمان با بیان اینکه خوشبختانه صادرات حوزه کشاورزی طی 9 ماه نخست سال جاری نسبت به سال قبل، افزایش داشته، گفت: میزان رشد در این عرصه به لحاظ وزنی 4.9 بوده است.

وی با تأکید بر اینکه طی این 9 ماه ارزش صادرات انجام‌شده در حوزه محصولات کشاورزی استان همدان 334.5 میلیون دلار بوده که این عدد در سال گذشته 277.8 دلار بوده است، افزود: با این تفاسیر در این بخش نیز به لحاظ دلاری شاهد افزایش تقریباً 16 درصدی هستیم.

وی با تأکید بر اینکه وزن محصولات صادرشده از استان طی مدت عنوان‌شده بالغ بر 234 هزار و 920 تن بوده، ابراز کرد: عمده محصولات صادرشده از استان شامل محصولاتی همچون سیب زمینی، کشمش، خشکبار، لبنیات، گیاهان دارویی، سیر و محصولات صنایع کشاورزی و غیره بوده است.

مدیر توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان درواکنش به این مسئله که عده‌ای از صادرکنندگان معتقدند کشمش ایران به‌دلیل سموم باقی‌مانده در آن از سوی بازارهای صادراتی همچون اروپا مورد پذیرش قرار نمی‌گیرد، اذعان کرد: اینگونه نیست و به تعبیری می‌توان گفت بیان این مباحث بیشتر شایعه است زیرا در حال حاضر بیشترین صادرات این محصول به کشورهایی همچون روسیه، اوکراین، ارمنستان و دیگر همسایگان شمالی کشور است.

ترکمان، افزود: البته در چرایی مطرح شدن این بحث‌ها باید بگویم بخشی از مسئله به سمپاشی رقبای خارجی و بخش دیگر آن به این مسئله بازمی‌گردد که ما عادت کرده‌ایم که جایگاه محصولات صادراتی کشور و استان خودمان را ضعیف قلمداد کنیم وگرنه چگونه ممکن است که صادرات یک محصول به کشورهایی همچون روسیه، اوکراین و ترکیه مورد تأیید قرار گرفته اما برای اروپا این محصول دارای سم باقی مانده باشد؟

وی در چرایی عدم صادرات محصول همچون کشمش گفت: اصلی‌ترین موضوع به مراودات سیاسی بازمی‌گردد که تأثیر آن را در مباحث اقتصادی شاهد هستیم البته سخت‌گیری‌های صادراتی کشورهای اروپایی را نیز نمی‌توان نادیده گرفت.

مدیر توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با تأکید بر اینکه برای کشمش در بین محصولات کشاورزی کمترین میزان سم و کود استفاده می‌شود، ادامه داد: موضوع این است که اگر محصول کشاورزی ما به لحاظ استفاده از سموم و کود شیمیایی و سموم باقی‌مانده مسئله داشت، چگونه کشورهایی همچون روسیه، اوکراین و ترکیه امکان صادرات همین محصول به اروپا را نداشتند؟

  دولت و مجلس به‌دنبال رفع مشکلات تعهدات ارزی

ترکمان با اشاره به اینکه گرچه موضوعاتی همچون تعهد ارزی برای صادرات مسئله‌ساز است اما نمی‌توان بدین بهانه اجرای این ضرورت حوزه صادرات را نفی کرد زیرا به اعتقاد من اجرای این قانون برای حوزه صادرات لازم است افزود: خوشبختانه اخیراً مجلس شورای اسلامی به‌ویژه کمیسیون کشاورزی در جلساتی که با بازرگانان و اتاق بازرگانی داشته، به‌دنبال ارائه راهکار‌های کاربردی برای به حداقل رساندن این موانع هستند.

   همراهی اتاق بازرگانی برای توسعه صادرات کشاورزی

وی ادامه داد: البته اتاق بازرگانی نیز به‌صورت فعال در این زمینه ورود کرده به نحوی که حتی با یکسری از رایزنان اقتصادی کشورمان در برخی از سفارتخانه‌ها جلساتی را برای بهبود شرایط صادراتی ترتیب داده‌اند زیرا به‌نظر بنده یقیناً میزان ارزآوری صادرات حوزه کشاورزی برای استانی همچون همدان بی‌تردید باید بیش از ارقام عنوان‌شده باشد.

   سفر هیئت‌های تجاری و وجود رایزنان اقتصادی در سفارتخانه دو روزنه ورود به بازارهای جدید

مدیر توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با تأکید بر اینکه خوشبختانه وزارت جهاد کشاورزی و وزارت امور خارجه همراهی بسیار خوبی در فراهم کردن بسترهای صادراتی دارند، ابراز کرد: کارهایی همچون فرستادن هیئت‌های تجاری مرتبط با بخش کشاورزی به کشورهایی همچون روسیه و ازبکستان با همراهی و همکاری اتاق بازرگانی طی سال جاری می‌تواند در شناسایی بازارهای جدید صادراتی و پررنگ‌تر شدن نقش ما در بازارهای جهانی نقش‌آفرین باشد.

ترکمان افزود: در حال حاضر کشورهایی چون ایتالیا، امارات، عراق، افغانستان، ارمنستان و پاکستان شماری از مقاصد صادراتی محصولات کشاورزی استان همدان به‌شمار می‌روند.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد گرچه آمارها از رشد صادرات محصولات کشاورزی خبر می‌دهند اما آنچه مسلم است اینکه همدان بنا به ظرفیت‌های بالقوه کشاورزی مستتر در خود، می‌تواند به لحاظ تصاحب‌ بازارهای جهانی بسیار قوی‌تر از شرایط فعلی ظاهر شده و محصولات کشاورزی این استان بنا به تنوع بی‌نظیر خود در ارقام و کیفیت به محصولات صادرات‌محور پای ثابت گمرکات کشور بدل شود؛ البته در این بین توجه بیشتر به موضوع صادرات باکیفیت محصولات، برنامه‌ریزی هدفمند برای بازاریابی حرفه‌ای در بازارهای هدف بیشتر، حفظ و تثبیت بازارهای فعلی، توجه به حمل‌و‌نقل مناسب و بسته‌بندی مطلوب می‌تواند رونق صادرات محصولات کشاورزی را برای همدان به ارمغان آورد.