سالانه 2226 میلیون متر مکعب آب از طریق صادرات محصولات آب‌بر نظیر صیفی‌جات، هندوانه، خربزه و غیره؛ معروف به «آب مجازی» از مرزهای کشور خارج می‌شود.

با این میزان آب می‌توان 556 هزار هکتار گندم آبی کاشت و 1.5 میلیون تن به تولید گندم اضافه کرد که برای واردات آن دولت 25 هزار میلیارد تومان هزینه می‌کند. دولت تلاش می‌کند تولید محصولاتی که آب زیادی استفاده می‌کنند را محدود و به جای آنها محصولات اساسی که در امنیت غذایی کشور مؤثر است توسعه دهد. در راستای این سیاست، دفتر صادرات گمرک ایران به گمرکات اجرایی ابلاغ کرده تا برای محصولات آب‌بر عوارض نیم درصد گرفته شود.

سال گذشته (1402) 63.4 درصد واردات کشور، کالاهای اساسی به وزن 24.7 میلیون تن و به ارزش 19.5 میلیارد دلار بوده و ذرت دامی، دانه سویا، برنج، روغن دانه‌آفتابگردان، کنجاله‌سویا و گندم 10 قلم اول کالاهای وارداتی بودند.

طبق اعلام وزارت جهاد کشاورزی سالانه 25.5 میلیون تن سبزی و صیفی در ایران تولید می‌شود که مصرف آب آن‌ها دو تا سه برابر گندم است. طبق اعلام سازمان خوار و بار جهانی (فائو) ایران در تولید محصولات آب‌بر مانند گوجه فرنگی جایگاه هفتم و هندوانه و خربزه دوم و سوم دنیا را دارد اما بیش از 90 درصد نیاز دانه روغنی و 70 درصد نهاده دامی را وارد می‌کند، سالانه بیش از یک میلیون تن برنج، 100 هزار تن گوشت، یک میلیون تن برنج واردات دارد. طی چند دهه برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی برای افزایش تولید دانه‌های روغنی نتوانسته ضریب وابستگی به دانه‌های روغنی را از 90 درصد پایین‌تر بیاورد.

کشورهای سریلانکا، ژاپن،کره، چین، اندونزی در منطقه خاورمیانه در سال‌های اخیر گوی سبقت را از دیگر کشورها در واردات آب مجازی ربوده‌اند، آن‌ها محصولاتی که نیاز به آب بیشتر دارند را وارد می‌کنند و به جای آن محصولات اساسی کشت می‌کنند. ایران با میانگین بارش 233 میلی متر جزو مناطق خشک دنیا تقسیم‌بندی شده است.