امروز کشاورزی جهان در راستای تأمین امنیت غذایی و تضمین سلامت جامعه انسانی و غیرانسانی از تولید محصولات ارگانیک عبور کرده و تولیدات بر اساس استانداردهای گلوبال گپ انجام می‌شود.

استاندارد گلوبال گپ یک برنامه تضمین مزرعه است که نیازهای مصرف‌کننده را به شیوه‌های کشاورزی خوب تبدیل می‌کند. G.A.P مخفف کلمه Good Agricultural Practices (شیوه خوب کشاورزی) است که در سال 1990 میلادی از سوی برخی سوپر مارکت‌های زنجیره‌ای در اروپا به نام استاندارد Eurep GAP نامیده شد.

امنیت غذایی محدود به تولید محصولات نشده و تولید کالاهایی سالم در کنار حفظ محیط زیست مدنظر مدیران کشاورزی در کشورهای پیشرفته است. در دوره‌ای صحبت از محصولات ارگانیک می‌شد اما امروز شیوه تولید از این امر عبور کرده و استانداردها سخت‌گیرانه‌تر شده است.

در تولید محصولات ارگانیک هیچ مواد شیمیایی استفاده نمی‌شود. کود و سمی که استفاده می‌شود کاملاً ارگانیک و پایه گیاهی داشته و بیولوژیک محسوب می‌شوند. بنابراین کودها و سمومی که مورد استفاده قرار می‌گیرند نیز باید دارای گواهی ارگانیک باشند.

در استانداردهای گلوبال گپ زمین مورد استفاده باید تغییر کاربری نداشته و بیش از سه سال در آن از محصولات شیمیایی استفاده نشده باشد. اگر کود حیوانی استفاده می‌شود نخست باید با استانداردهای جهانی منطبق بوده و بر اساس شاخص‌های استاندارد آمریکا 6 ماه پیش از برداشت محصول استفاده شود. استفاده از کود حیوانی در زمین‌های کشاورزی اروپا باید به شکل کمپوست باشد و چهار تا پنج ماه قبل از برداشت محصولات انجام شود. این کودها نباید از دامداری‌های صنعتی باشد و حیوانات نباید از علوفه تراریخته استفاده کرده باشند.

در گلوبال گپ یک محصول برای اینکه در رسته سالم قرار گیرد، باید 210 آیتم را پاس کند؛ در محصولات ارگانیک این عدد بیش از 100 مؤلفه است.

*ایران در هرم سلامت غذا کجا ایستاده است؟

رئیس هیئت‌مدیره انجمن صنفی تولیدکنندگان فرآورده‌های آلی و زیستی کشاورزی درباره غذاهای ارگانیک و تأمین امنیت غذایی گفت: هنگامی که در کشور صحبت از محصولات ارگانیک شد تولیدکنندگان نهاده‌های کشاورزی به‌دنبال این بودند که برای برخی محصولات گواهی bcs آلمان دریافت کنند. چند سالی از این موضوع گذشته و مشخص شد تولیدکنندگان داخلی خیلی دنبال نهاده‌های ارگانیک نیستند. در واقع خیلی از مجوزهای ارگانیک صوری صادر شده و واقعی نیستند.

محمدحسین محمدی، با بیان اینکه تولیدکنندگان خیلی به‌دنبال استفاده از مواد عاری از مواد شیمیایی نیستند، افزود: هنگامی که گواهی‌های ارگانیک در کشور صادر می‌شود بر اساس روالی که در سایر کشورها برای تولید محصولات ارگانیک طی می‌شود صورت نمی‌گیرد. این در حالی است که نهاده‌های بیولوژیک عامل اصلی حاصلخیزی خاک‌ها بوده و مواد شیمیایی مصرفی طیف تکنوفلور خاک را از بین می‌برند. با از بین رفتن مواد آلی حاصلخیزی خاک نیز از دست می‌رود و نهایتاً کشاورزی ما به یک کشاورزی ناسالم تبدیل می‌شود.

وی ادامه داد: امروز در کشور کشاورزانی هستند که با اجاره زمین و مصرف بی‌رویه کودهای شیمیایی مثل اوره اراضی کشاورزی را از بین می‌برند و متأسفانه هیچ مرجعی برای رسیدگی به این مسئله وجود ندارد. به‌عنوان مثال کشاورز برای یک هکتار زمین تولید پیاز یک تن اوره مصرف کرده در حالی که باید 150 تا 300 کیلو گرم در هر هکتار کود اوره مصرف شود.

این کارشناس حوزه کشاورزی عنوان کرد: انجمن صنفی تولیدکنندگان فرآورده‌های آلی و زیستی کشاورزی تلاش کرد که کشاورزی تلفیقی را ترویج کند و شیمیایی و بیولوژیک با هم مصرف شود علاوه بر تولید محصولات سالم، سلامت خاک هم مورد توجه قرار گیرد. متأسفانه در وزارت جهاد کشاورزی مرجعی که سلامت محصول کشاورزی را ترویج کند که کشاورز راغب شود محصول مناسب تولید کند دارای اشکال بوده و این یک چرخه معیوب است.

محمدی اظهار کرد: کشاورز پایش نمی‌شود و به‌دلیل عدم آگاهی، هر نوع مدل رفتار را در حوزه خاک که سرمایه ملی و امانتی در دست ما است را در بخش کشاورزی شاهد هستیم.

وی با بیان اینکه خلأ آموزش، ترویج و عدم پایش سبب وضعیت فعلی کشاورزی شده است، گفت: وزارتخانه به دنبال تولید محصول است و تفاوتی نمی‌کند، این محصول به هر شکلی تولید شود.

عضو هیئت‌مدیره انجمن صنفی تولیدکنندگان فرآورده‌های آلی و زیستی کشاورزی اظهار کرد: مهم نیست محصولات با چه کیفیتی تولید می‌شود. پرسش این است که پیاز و سیب زمینی و محصولات گلخانه‌ای چگونه تولید می‌شود که فقط مصرف داخلی دارند؟

*محصولات کشاورزی زیر ذره‌بین

محمدی با بیان اینکه این موضوع بارها مطرح شده است، در ادامه سخنان خود عنوان کرد: در مقطعی سازمان میادین میوه و تره بار تهران، پایشی روی محصولات ورودی تهران گذاشت. نتایج حاکی از این بود که بخش زیادی از محصولاتی که وارد میادین تهران می‌شوند آلوده به باقی مانده سموم و عناصر سنگین هستند. به‌عنوان مثال هندوانه سموم باقی مانده نداشت اما فلزات سنگین بالایی داشت.

وی با بیان اینکه متأسفانه آماری درباره امنیت غذایی در جایی درج نمی‌شود، ادامه داد: اگر واحدی ایجاد شود که بتواند محصولات کشاورزی را پایش و ردگیری کند مثل بقیه کشورها، حتی مانند کشورهای عربی در حاشیه خلیج فارس، اینکه کشاورز در مزرعه ملزم شود محصولی که تولید می‌کند و به مصرف مردم می‌رساند محصول سالم باشد رسالت را در حوزه امنیت غذایی به سرانجام رسانیده‌ایم.

گفتنی است؛ در حال حاضر ایران برای بازار اتحادیه اروپا، کانادا و آمریکا خرما، کیوی، زعفران، گیاهان دارویی، عسل و.... بر پایه استانداردهای گلوبال گپ تولید و صادر می‌کند. این محصولات مصرف داخل نداشته و فقط برای صادرات تولید می‌شوند.