سپهرغرب، گروه - پیام زمانی :

در سال 1393 نیز همین روال با جدیت بیشتری ادامه پیدا کرد تا جایی که در پایان سال آمار جلسات به 50 عدد افزایش یافت و طی همین سال بود که پویندگان و مربیان مکتب در سوگ از دست دادن استاد مسکین نشستند؛ البته ایده و افکار ایشان مانند قبل سرلوحه کار قرار داشت. از سال 1393 تاکنون تعداد جلسات قرآنی به بیش از 180 جلسه افزایش پیدا کرده که هریک در گوشه‌ای از شهر و روستاها بیرق قرآن را برافراشته‌اند و پذیرای پویندگان قرآنی هستند و این مسیر ادامه خواهد داشت تا روزی که سربازان تربیت‌یافته این جلسات پرچم مکتب امام زمان (عج) را به دست صاحب اصلی آن حضرت بقیه‌الله‌الاعظم برسانند.

حال در راستای آشنایی بیشتر با فعالیت‌های مکتب امام زمان (عج) در شهر همدان گفت‌وگویی با آقای حجت‌الله کریم‌پور، معاون اجرایی مکتب داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

* لطفاً بفرمایید رویکرد مکتب امام زمان (عج) چیست؟

مجموعه جلسات مکتب امام زمان (عج) تربیت‌محور است و هر فعالیتی که در این جلسات انجام می‌شود، دارای اهداف تربیتی قرآن‌محور است. با توجه به فعالیت چهره به چهره در این جلسات، کار از ظرافت و حساسیت خاصی برخوردار بوده و تک‌تک اعمال و رفتار مربی و کمک‌مربی در پویندگان تأثیر می‌گذارد؛ پویندگان مربی را الگوی رفتاری و عملکردی خود دانسته و در بیشتر موارد از او پیروی می‌کنند. با درنظر گرفتن این شرایط و حساسیت‌ها، نیاز به تشکیل مستمر و منظم جلسات برای رسیدن به اهداف عالی تربیتی است و به این صورت جلسه‌های مکتب امام زمان (عج) چیزی به‌نام تعطیلی ندارد و می‌شود گفت تعطیلی ممنوع است. یعنی جلسه یا با حضور مربی ثابت برگزار می‌شود، یا با حضور کمک‌مربی (درصورت عدم حضور مربی) و یا با حضور یکی دیگر از مربیان مجموعه.

* جلسات قرآنی مکتب امام زمان (عج) چه دست‌اندرکارانی دارد؟

جلسات قرآنی مکتب امام زمان (عج) مربی، کمک‌مربی، پشتیبان و پوینده قرآنی دارد؛ مربی فردی است که به قرائت صحیح قرآن و احکام فردی آشنا بوده و مسئولیت امور آموزشی جلسه را به‌منظور ارتقای سطح علوم و معارف قرآنی، تهذیب و تزکیه پویندگان برعهده می‌گیرد.

کمک‌مربی فردی است با خصوصیات مربی که جانشین او بوده و مربی را در اجرای جلسات کمک می‌کند.

پشتیبان فرد معتبری است که از اعتبار خود جهت تأمین منابع مالی استفاده می‌کند و بحث تدارکات و حمایت‌های آموزشی و معنوی در راه‌اندازی و تداوم جلسات برعهده او است؛ پوینده نیز به اعضای تحت آموزش در جلسه گفته می‌شود.

* زمان و مکان برگزاری جلسات قرآنی مکتب امام زمان (عج) چه مواقعی و در چه آدرسی است؟

مکتب امام زمان (عج) در هفته یک‌بار و در قالب چهار مرحله اصلی فراگیر شامل نمازی، آخر قرآنی، درسی، دوره‌ای و یک مرحله مخصوص پویندگان خردسال فعالیت می‌کند؛ پایان و یا ابتدای جلسه نیز می‌تواند به یک دعا یا برنامه دیگر متصل شود.

مکان برگزاری نیز در اکثر موارد ثابت در مساجد و حسینیه‌ها و یا به‌صورت چرخشی و ثابت در منازل اعضا و یا بانیان است. ترجیحاً توصیه می‌شود به‌منظور ایجاد ارتباط بین پویندگان با فضای مسجد، جلسات در این مکان برگزار شود، اما درصورت نبود چنین فرصتی، جلسات خانگی چرخشی نیز به شرط برقراری و حفظ ارتباط با نزدیک‌ترین مسجد، محاسن خاص خود از قبیل جذب دائمی پویندگان و ارتباط با خانواده‌ها را دارا است.

* سرفصل‌های آموزشی خردسالان در جلسات قرآنی مکتب امام زمان (عج) را هم بیان بفرمایید.

در جلسات قرآنی مکتب امام زمان (عج) خردسال به کلیه کودکانی گفته می‌شود که حداقل چهار سال سن داشته و حداکثر در پایان سال اول ابتدایی باشند. برای خردسالان در مکتب چهار فصل کلی در قالب 42 عنوان درس جلسه برگزار می‌شود که هر درس شامل یک موضوع بوده و حداقل از یک جلسه یا بیشتر ادامه دارد که به‌طور کامل موضوعات این چهار فصل به قراری است که توضیح می‌دهم؛ فصل اول شامل 12 درس با موضوعات اعتقادی و اخلاقی در سطح پایه که مناسب یادگیری خردسالان و در حد آن‌ها است. فصل دوم شامل هفت درس درباره آموزش نماز بوده که به‌صورت بسیار پایه‌ای و ابتدایی، کلیت نماز، اهمیت آن و دلپذیر بودنش را به خردسالان نشان می‌دهد.

فصل سوم شامل 9 درس با موضوعات قرآنی است که به آشنایی مقدماتی با برخی از سوره‌های کوتاه، آموزش پایه‌ای درباره اهمیت احترام گذاشتن به قرآن و موضوعات مختلف قرآنی در سطح خردسالان می‌پردازد.

فصل چهارم نیز شامل 14 درس با موضوعات چهارده معصوم (ع) است که هر درس خردسالان را با یکی از معصومین به اختصار آشنا می‌کند.

تقدم یا تأخر آموزش هرکدام از این چهار فصل و حتی ترتیب ارائه درس‌های موجود در هر فصل، به اختیار مربی بوده و بسته به وضعیت پویندگان و گاهی متأثر از زمان، نظیر ایام ولادت یا شهادت ائمه (ع) است.

* سرفصل آموزشی مرحله نمازی در جلسات قرآنی مکتب امام زمان (عج) را توضیح بفرمایید.

این سرفصل در چهار بخش طراحی شده که حداکثر مدت لازم برای طی کردن این مرحله‌ها برای هر پوینده، به داشته‌های قبلی، استعداد و ظرفیت شخصی او بستگی دارد؛ اما حداقل مدت مرحله نمازی در حالت عادی چهار هفته است.

سرفصل‌های آموزشی مرحله نمازی شامل نماز دو، سه و چهاررکعتی، وضو، اذان و اقامه، تسبیحات حضرت زهرا (س)، اصول دین، فروع دین و اسامی 14 معصوم (ع) است.

این سرفصل برای همه پویندگان ورودی به مکتب امام زمان (عج) به‌جز خردسالان طراحی شده و جهت گروه‌های خاص مانند پویندگان نزدیک به سن بلوغ، مواردی اضافه می‌شود؛ خردسالان نیز پس از طی کردن مرحله خردسالی و با رسیدن به پایان کلاس اول ابتدایی، وارد مرحله نمازی می‌شوند.

* سرفصل آموزشی مرحله آخر قرآنی در جلسات مکتب امام زمان (عج) را نیز بیان بفرمایید.

بنا بر سنت جلسات مکتب امام زمان (عج)، با هدف آشنایی اولیه پوینده با روخوانی مصحف شریف، هر پوینده طی چند جلسه از انتهای قرآن به‌صورت معکوس از سوره ناس تا بینه تحت آموزش قرار می‌گیرد؛ به‌طوری که محفوظات احتمالی پویندگان باعث شوق یادگیری و احساس پیشرفت در آن‌ها شده و به‌لحاظ روحی انس ویژه‌ای با روخوانی قرآن خواهند گرفت.

در این مرحله مربی در ابتدای هر جلسه برای همه پویندگان آخر قرآنی، مطالب یکسان ارائه می‌کند، اما هر پوینده بسته به اینکه چندمین جلسه ورود او به مرحله آخر قرآنی باشد، از بین سوره‌های ناس تا بینه تکلیف مخصوص به خود را دارد که در طول هفته آن را تمرین کرده و در طول جلسه ضمن ارائه آن به مربی، مطالب ارائه‌شده توسط مربی در آن جلسه را در قرائت همان سوره‌ای که تکلیف او است، تمرین می‌کند. در کنار این موضوع یک‌سری موارد نیز در این مرحله از قبیل آموزش صدای فتحه، کسره و ضمه، ساکن و تشدید، تنوین، حروف ناخوانا یا والی و وقف نیز به پوینده ارائه می‌شود.

در جلسات علاوه‌بر آموزش مباحث قرآنی به پویندگان، سرفصل 10 موردی احکام نیز شامل شرایط لباس و مکان نمازگزار و مفهوم قبله، تیمم، غسل ترتیبی و ارتماسی، وضوی جبیره، نماز آیات، نماز میت، نماز جمعه، نماز مسافر، کلیات نوافل، مفاهیم طهارت، نجاست، حلال و حرام، توضیح مفاهیم واجب، مستحب، مکروه، مباح و احتیاط، کلیات سن تکلیف و مفهوم تقلید و گستره آن در چارچوب فروع دین و تبیین مسئله جایگاه مراجع تقلید و نحوه انتخاب مرجع توسط مکلف ارائه می‌شود.

* سرفصل آموزشی مرحله درسی در جلسات قرآنی مکتب امام زمان (عج چیست؟

در مرحله درسی تحول قابل ملاحظه‌ای در نحوه قرآن‌آموزی پوینده به‌وجود می‌آید؛ در این مرحله پوینده پس از انس‌گیری با جلسه، آموزش نماز و احکام اولیه آن در مرحله نمازی و پس از انس‌گیری با تلاوت قرآن و آموزش روان‌خوانی همراه با آموزش برخی احکام شرعی مناسب سن نوجوانی در مرحله آخر قرآنی، آماده دریافت مطالب تجویدی همراه با برخی مفاهیم قرآنی، نکات ترجمه و برخی احکام شرعی سطح بالاتر می‌شود. این مرحله از دو مرحله قبلی طولانی‌تر خواهد بود و باعث شکل‌گیری شخصیت قرآنی پوینده می‌شود.

از طرفی مربی در این مرحله تیپ‌سازی قرآنی را در پوینده تثبیت می‌کند تا لذت مأنوس بودن با قرآن در جان او نهادینه شود. شایسته است مربی در این مرحله جدی‌تر از مراحل قبلی به برخی استعداد‌های خاص پویندگان همچون صوت و لحن و استعداد حفظ قرآن توجه کند و با استعدادیابی و هدایت، مقدمات و زمینه‌های رشد این پویندگان را فراهم کند.

همچنین موارد آموزشی تجویدی در مرحله درسی که به پویندگان ارائه می‌شود شامل توضیح تجوید و مراتب سه‌گانه قرآن کریم، توضیح رسم‌الخط و تفاوت‌های عثمان طه با سایر رسم‌الخط‌ها، سجده‌های واجب قرآن، حروف مقطعه، اشباع و عدم اشباع ضمیرها، حروف ناخوانا با توضیحات مبسوط‌تر از مرحله آخر قرآنی، رفع التقای ساکنین، علائم وقف، مباحث وقف و ابتدا، ابتدا به همزه وصل، تلفظ صحیح سه حرف از حروف دهگانه، تلفظ صحیح سه حرف بعدی از حروف دهگانه، تلفظ صحیح چهار حرف باقی‌مانده از حروف دهگانه، احکام مد و قصر، موارد سکت در قرآن، صفات حروف استعلا و استفال، صفات حروف قلقله و لین، احکام نون ساکن ادغام، اظهار، اقلاب و اخفا، احکام میم ساکن، تغلیظ و ترقیق لام و تفخیم و ترقیق است.

* سرفصل آموزشی مرحله دوره‌ای در جلسات قرآنی مکتب امام زمان (عج) شامل چه مواردی است؟

این مرحله از آموزش را در جلسات مکتب امام زمان (عج) به‌نوعی می‌توان مرحله شکوفایی پویندگان دانست، چراکه پوینده برای گذراندن مراحل قبلی به‌طور متوسط یکسال عضو جلسه قرآن بوده و شاید بتوان گفت دیگر یک پوینده جلسه‌ای شده و حالا نوبت مربی است که با هنرمندی خود بتواند این نهال نورس را به شجره طیبه برای ثمردهی به جامعه آماده کند.

در مرحله دوره‌ای هم تلاوت قرآن هست، هم تدبر در آیات، هم مفاهیم، هم توجه به تفاسیر (از روی تفاسیر معتبر موجود)، هم توجه ویژه به احکام از روی مستدل به شبهات مطروحه بر پیکره اعتقادات، هم توجه به بحث بصیرت‌افزایی و به سبک زندگی اسلامی و قرآنی و بسیاری از مطالبی که شاید در مراحل قبلی نیز بوده است، اما در این مرحله بسیار جدی‌تر مورد توجه قرار می‌گیرد و از مهم‌ترین ملاحظات این مرحله می‌توان به مسئولیت مربیان در موضوع استعدادیابی پویندگان اشاره کرد.

در مرحله دوره‌ای همان‌طور که از نامش برمی‌آید، پویندگان به همراه مربی خود هر چندوقت یک‌بار کل قرآن را دوره و پس از ختم قرآن، مجدداً از ابتدا آن را آغاز می‌کنند. ضمناً تمام کسانی که در جلسات مکتب امام زمان (عج) شروع به تلاوت می‌کنند، بنا بر سنت دیرینه و به‌خاطر احترام ویژه قرآن، تا پایان تلاوت دوزانو می‌نشینند.

* نظام تشویق پویندگان در جلسات قرآنی مکتب امام زمان (عج) به چه شکلی است؟

نظام تشویق در مکتب امام زمان (عج) در قالب کارت تفکر است که در دو سری اول و دوم ارائه می‌شود؛ کارت تفکر سری اول در گروه‌های الف، ب، ج و د بوده که هر گروه شامل 14 کارت مختلف است و دلیل گروه‌بندی کارت‌ها، تفاوت در محتوای کارت‌های هر گروه بوده که باعث شده پراکندگی بحث‌های محتوایی مختلف توحید، نبوت، امامت، معاد، عدل، اخلاق، نماز، روزه و غیره در هر گروه منطقی و دارای یک روند آموزشی باشد. ضمناً دلیل نام‌گذاری این مجموعه کارت‌ها به‌نام کارت تفکر نیز توجه دادن ویژه پویندگان به مفاهیم عبارات و مضامین قرآنی بوده که در آیه 42 سوره زمر نیز به آن اشاره شده است.

کارت‌های گروه الف مزین به اسما الحسنی و عبارات قرآنی پُرتکرار به همراه ترجمه تحت‌اللفظی است و کارت‌های گروه ب، ج و د مزین به عبارات قرآنی کوتاه به همراه ترجمه استاد حسین انصاریان و آدرس قرآنی هستند.

هر پوینده‌ای که ازنظر مربی شایسته تشویق است، یک کارت تفکر دریافت می‌کند و بعد از جمع‌آوری هر سه، هفت و 14 کارت، درصورت پاسخ دادن صحیح به سؤالاتی که مربی از محتوای کارت‌ها مطرح می‌کند، جایزه مربوطه را می‌گیرد.

البته اعداد سه، هفت و 14 کارت یک پیشنهاد کارشناسی‌شده است و در مواردی مربی می‌تواند به صلاحدید خود تعداد کارت‌ها را جهت ارائه، کمتر یا بیشتر درنظر بگیرد. از طرف مکتب نیز جایزه‌ها در سه گروه کالایی در اختیار جلسات قرار می‌گیرد تا به تناسب کارت‌های ارائه‌شده، به پوینده تقدیم شود.

کارت تفکر سری دوم هم کارت تفکر تحقیق‌محور است که بر پایه چهار کتاب شریف نهج‌البلاغه، صحیفه سجادیه، مفاتیح‌الجنان و رساله عملیه طراحی شده و برای هر کتاب، یک گروه 14 کارتی اختصاص یافته و مجموعاً 56 کارت را شامل می‌شود.

همان‌طور که گفته شد، جلسات قرآنی مکتب امام زمان (عج) از سال 1343 و قبل از پیروزی انقلاب اسلامی توسط استاد محمدرحیم مسکین در همدان راه‌اندازی شد تا بتواند کودکان، نوجوانان و جوانان را با قرآن و اهل بیت (ع) آشنا کرده و آن‌ها را در مسیر الهی قرار دهد.

پویندگان و مربیان جلسات مکتب نقش مهمی در پیروزی انقلاب اسلامی و همچنین جنگ هشت‌ساله دفاع مقدس داشته‌اند که سند این موضوع شهادت 150 نفر از این عزیزان در جنگ تحمیلی دفاع مقدس است.

هم‌اکنون 180 جلسه قرآن در زیرمجموعه این مکتب فعال بوده و پرچم مکتب را در سراسر شهر همدان برافراشته‌اند. مراحل آموزش در این جلسات در چهار سرفصل نمازی، آخر قرآنی، درسی و دوره‌ای بوده که هرکدام دارای مباحث مختلفی است. تشویق در این جلسات براساس ارائه کارت تفکر در دو سری اول و دوم بوده که پویندگان با جمع‌آوری این کارت‌ها و ارائه به مربی، هدیه خود را دریافت می‌کنند. جلسات دارای فوق‌ برنامه‌هایی نیز بوده که در تشویق افراد برای شرکت در جلسات بسیار مؤثر است؛ این فوق برنامه‌ها به‌صورت متمرکز و غیر متمرکز برگزار می‌شود.

امید است که با لطف خداوند متعال و عنایات حضرت ولی عصر (عج) شاهد استمرار این جلسات باشیم تا بتوانیم هنگام ظهور صاحب اصلی کشور، چیزی برای عرضه به آن وجود مقدس داشته باشیم.

پیام زمانی