برابر گزارش‌های سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی ملل متحد(فائو)، ایرانی‌ها جزو پرمصرف‌ترین‌های گندم در جهان هستند؛ به طوری که سرانه مصرف گندم در ایران ۲.۵ برابر کشورهای در حال توسعه و بیشتر از کشورهای توسعه یافته جهان است.
از سوی دیگر وزارت کشاورزی آمریکا در گزارشی از وضعیت تولید غلات جهان اعلام کرد ایران در سال زراعی ۲۰۲۳ بالغ بر ۱۴ میلیون تن گندم تولید داشته است.
تولید گندم ایران در سال زارعی گذشته با افزایش ۸۰۰ هزار تنی معادل ۶ درصد نسبت به سال قبل از آن مواجه بود رشد تولید گندم در ایران در حالی رقم خورد که کل گندم تولیدی جهان در این سال حدود ۷ میلیون تن کاهش داشت.
افزایش تولید و ارتقای کیفیت گندم در سه سال گذشته را باید یکی از دستاوردهای مهم دولت شهید رئیسی در حوزه امنیت غذایی و تأمین کالاهای استراتژیک قلمداد کرد که منجر به کاهش قابل توجه واردات گندم و خودکفایی در تأمین آرد نانوایی‌ها شد.
خرید تضمینی گندم نیز به عنوان بستری برای حذف دست دلالان از این محصول استراتژیک از سال 1368در کشور آغاز شد و تاکنون 35 سال از زمان آغاز خرید تضمینی گندم می‌گذرد اما تنها طی 8 سال تولید گندم به بیش از 10 میلیون تن رسید در حالیکه سال زراعی گذشته خرید تضمینی گندم از مرز 10 میلیون تن عبور کرد.
ایران در سال گذشته رتبه سیزدهم را در تولید گندم کسب کرد و از حدود ۱۴ میلیون تن گندم تولید شده ۱۰ میلیون و ۳۵۷ هزار تن از سوی دولت خریداری شد و یکی از دلایل این مسأله نیز تعیین مناسب نرخ خرید تضمینی گندم بود.
کردستان در پازل خودکفایی تولید گندم
تولید گندم در کردستان سبقه‌ای به درازای تاریخ دارد اگرچه سطح زیرکشت در این استان بیشتر دیم بود و سهم کمی از اراضی آبی را به خود اختصاص داده است، اما اراضی مرغوب و بارندگی‌های مطلوب موجب شده این استان در سطح کشور در تولید گندم همواره پیشتاز باشد.
کردستان طی چند سال اخیر همواره جز استان‌های برتر کشور در تولید این محصول استراتژیک بوده و در جایگاه اول تا سوم کشور قرار گرفته است تا جایکه اسماعیل زارعی‌کوشا، استاندار کردستان، هم از رشدی ۴ برابری خرید گندم در این استان طی سه سال اخیر خبر داده است.
وی گفت: در سال ۱۴۰۱ بالغ بر ۶۲۰ هزار تن و در سال گذشته یک میلیون و 320 هزار گندم در کردستان تولید شد که یک میلیون و 170 هزار تن از این میزان گندم مازاد بر نیاز کشاورزان در استان به طور تضمینی خریداری شد که یک رشد سه برابری در سه سال گذشته بوده است.
استاندار کردستان تصریح کرد: این میزان رشد تولید و خرید گندم تضمیمنی در استان تنها به واسطه بارش‌های خوب نبوده چراکه در گذشته نیز سال‌های پربارشی داشته‌ایم ولی این میزان گندم تولید نشده است.
وی با تاکید براینکه تبدیل اراضی دیم به آبی از اقدامات موثر در افزایش تولید گندم در استان بوده است، گفت: هر مقدار این اراضی دیم تبدیل به آبی شود قطعا راندمان تولید در استان افزایش بیشتری پیدا می‌کند.
استاندار کردستان گفت: افزایش قیمت خرید تضمینی گندم، پرداخت به موقع مطالبات کشاورزان و ارائه یارانه برای نهاده‌های کشاورزی در راستای حمایت از کشاورزان ضروری است.
کشاورزی موتور محرکه اقتصاد کردستان
روزی که دانه‌های طلایی گندم را به دل خاک می‌سپرد شاید، فکرش را هم نمی‌کردند که در فصل چینش خوشه‌ها، برکتی را درو کنند.
چرخش پررونق چرخ‌های اقتصادی کردستان با دستان پینه بسته و صورت آفتاب سوخته کشاورزانی به حرکت در می‌آید که هر ساله در فصل پاییز دانه‌های گندم را زیر خاک می‌کارند و با شروع گرمای تابستانآن را درو می‌کنند.
کشت گندم در کردستان به صورت مکانیزه انجام می‌شود و کشاورزان حتی زمین‌های شیب‌دار را نیز با استفاده از ردیف‌کار کشت می‌کنند تا علاوه بر جلوگیری از فرسایش زمین، آبررسانی به بوته‌های گندم در فصل بارش‌ها نیز بهتر انجام شود.
آقا منصور از گندم‌کاران سنندج می‌گوید: امسال خوشبختانه بارش‌های خوب محصول پربرکتی را برای کشاورزان رقم زده است.
15 هکتار زمین داریم هر سال بین پدر و برادران به صورت چرخشی تقسیم می‌شود، محصول امسال برای من و پدرم بود امروز برداشت را تمام کردیم و محصول را تحویل سیلو دادیم در مجموع وضعیت برداشت در هر هکتار بسیار خوب بود.
زمین‌های دیم و آبی در تولید بسیار متفاوت است اما با توجه به بارش‌های بسیار خوبی که داشتیم وضعیت دیم‌زارها خیلی رضایت بخش بود چند سالی است خرید تضمینی گندم موجب شده دست دلالان بریده شود اما مسئله مهم پرداخت به موقع از سوی دولت است که امیدواریم هرچه زودتر انجام شود.
با توجه به اینکه کردستان از استان‌های آخر کشور به لحاظ زمان برداشت است در پرداخت ها نیز در ردیف‌های اخر قرار می‌گیریم این موضوع مشکلاتی را برای کشاورزان ایجاد می‌کند.
کامحمد کشاورز دهگلانی هم می‌گوید: تقریبا 450 هکتار اراضی زیر کشت دارم خدا را شکر محصول امسال به برکت بارش‌های خوب و اقدامات ترویجی جهاد کشاورزی قابل توجه بوده است.
با توجه به اینکه منطقه ما سرد است از رقم گندم سردآبی استفاده می‌کنیم رقم گندم سردابی رقمی مقاوم در برابر سرما است بعد از تولید مثال سال‌های گذشته گندم را برداشت و به سیلو تحویل می‌دهیم.
در مرحله داشت مبارزه با علف هرز، سمپاشی و غیره را انجام داده‌ایم این اقدامات با حمایت جهاد کشاورزی انجام می‌شود مشکل اصلی ما کشاورزان کم بودن سم است انتظار داریم که مسئولان در زمینه اختصاص سم و کودهای بهاره و پاییزه حمایت کنند این اقدامات در مرحله داشت به تولید هرچه بیشتر و کیفی‌تر محصول کمک می‌کند.
اقدامات ترویجی که طی سال‌های اخیر از سوی جهاد کشاورزی انجام گرفته موجب شده کشاورزان به صورت علمی‌تر اقدام به کاشت محصول در اراضی زراعی بکنند در فصل بهار کشت نخود به صورت دیم در این اراضی انجام می شود تناوب زراعی شوری زمین را می گیرد و نیترات خاک را تثبیت می‌کند این اقدام موجب می‌شود در سال بعد محصول بهتری داشته باشیم.
تلفیق علم عمل در اراضی کشاورزی
حسن میرزایی دیگر کشاورز گندم‌کار هم می‌گوید: کار برداشت گندم در دهگلان چند روز اخیر آغاز شده است.
شرکت در دوره‌های ترویجی موجب شده بر اساس الگوی کشت و استفاده از رقم‌های مناسب اقدام کنیم این کار مسیر را برای ارتقای تولید به لحاظ کیفی و کمی افزایش می‌دهد.
محصول امسال خیلی خوب بوده با توجه به اینکه گندم تولید شده در مزارع ما مرغوب است جهاد کشاورزی اغلبا از آن را برای بذر خریداری می‌کند.
وی توجه به رعایت مسائل و موارد فنی از سوی کشاورزان را ضروری دانست و گفت: قطعا اگر می‌خواهیم عملکرد قابل قبول در تولید محصول داشته باشیم باید در انتخاب بذر دقت و رقم مناسب را انتخاب کنیم رعایت اقلیم کشت، خاکورزی مناسب و تهیه مناسب بستر بذر از نکات مهمی است که باید مورد توجه قرار دهیم.
برداشت گندم از 600 هزار هکتار اراضی کردستان
پیمان اسکندری رئیس سازمان جهاد کشاورزی کردستان هم با اشاره به برداشت گندم از سطح بیش از ۶۰۰ هزار هکتار از مزارع استان، می‌گوید: در سال زراعی امسال ۴۱ هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان به کشت گندم آبی و ۵۸۵ هزار هکتار هم به کشت گندم دیم اختصاص پیدا کرده است و کار برداشت گندم از این میزان سطح زیرکشت از چهارم تیرماه آغاز شده و تا پایان شهریور ماه ادامه دارد.
بنا به گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی کردستان، میزان خرید روزانه گندم در سطح استان 30 هزار و 592 تن است و تا این لحظه 286 هزار و 255 تن خرید واقعی و 243 هزار و 705 تن خرید تجمیعی در استان ثبت شده است.
بیشترین خرید گندم مربوط به شهرستان‌های سقز با 82 هزار و 51 تن و شهرستان بیجار با 58 هزار و 35 تن بوده است.
کردستان سال گذشته در تولید گندم دیم رتبه اول و در مجموع رتبه دوم کشوری را کشب کرد و پیش‌بینی می‌شود امسال رکورد تولید و خرید تضمینی سال گذشته گندم در کردستان شکسته شود.
فعالیت 87 مرکز خرید تضمینی گندم در کردستان
جمال صالحی نماینده شرکت بازرگانی دولتی کردستان هم در این باره می‌گوید: خرید تضمینی گندم در استان از چهارم تیر آغاز شده است.
به گفته وی، ۸۷ مرکز برای خرید تضمینی گندم در سال زراعی جاری در استان فعال است، نرخ پایه خرید تضمینی هر کیلوگرم گندم در سال زراعی جاری با احتساب چهار درصد افت مفید و یک درصد غیر مفید، ۱۷۵ هزار ریال است که این میزان نسبت به سال زراعی گذشته ۱۷ درصد رشد یافت.
نماینده شرکت بازرگانی دولتی کردستان اضافه کرد: براساس پیش‌بینی‌های صورت گرفته امسال یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن گندم از مزارع استان برداشت و از این میزان هم یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن آن تحویل مراکز خرید تضمینی گندم داده شود.
و اما...
گندم یكی از محصولات استراتژیك در بسیاری از كشورهای دنیا از جمله ایران است و در كشور ما به دلیل اهمیت آن به عنوان محصولی مقدس شناخته می‌شود.
خودکفایی در محصول راهبردی گندم بیش از گذشته اهمیت دارد. طبیعی است در چنین شرایطی هر کشوری که امکان کشت گندم را دارد، از تمام ظرفیت‌هایش بهره گیرد تا بی‌نیاز از واردات بتواند قوت غالب مردم کشورش را تأمین کند براساس آمار بیش از 10 درصد از کل گندم کشور در کردستان تولید می‌شود.
یک میلیون و ۲۱۷ هزار و ۳۸ هکتار از مساحت کردستان به اراضی کشاورزی اختصاص دارد که این میزان حدود پنج درصد اراضی کشاورزی کشور را تشکیل داده است.
از مجموع ۱۱۲ هزار بهره‌بردار بخش کشاورزی کردستان بیش از ۹۲ هزار نفر گندمکار هستند و با توجه به اینکه در کردستان هر بهره‌بردار در واقع یک خانواده است، این افزایش قیمت و تولید گندم می تواند بر اقتصاد مردم استان تاثیر خوبی داشته باشد.
۹۶ درصد سطح اراضی کشاورزی استان به کشت سالانه محصولات زراعی و سطح آیش (بدون کشت) و چهار درصد به عبارتی ۵۲ هزار و ۶۷۰ هکتار آن هم به اراضی باغی اختصاص پیدا کرده است.
از ۷۹۱ هزار و ۹۷۰ هکتار اراضی زیر کشت محصولات زراعی استان ۸۷ درصد دیم و فقط ۱۳ درصد آن آبی است. سالانه حدود ۲۱۱ هزار و ۲۶۸ هکتار از اراضی دیم به ویژه در شرق، شمال شرق و شمال استان به طور آیش در تناوب زراعی قرار می‌گیرد.
۷۹ درصد از سطح زیرکشت محصولات زراعی استان سالانه به غلات، ۱۳ درصد حبوبات، پنج درصد به علوفه و سه درصد دیگر به سایر محصولات زراعی اختصاص پیدا می‌کند.