سومین دور گفت‌وگوی دینی مرکز گفت‌وگوی ادیان و فرهنگ‌های سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با اندیشمندان دینی کرواسی با حضور حجت‌الاسلام محمدمهدی ایمانی‌پور، رئیس شورای سیاست‌گذاری و هماهنگی گفت‌وگوی ادیان ایران و رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، 14 و 15 آبان‌ماه در شهر زاگرب، پایتخت این کشور برگزار شد.
موضوع اصلی این دور از گفت‌وگوها که میزبانی آن را شورای ادیان کرواسی با محوریت جمعیت اسلامی کرواسی عهده‌دار است، «تجارب در زمینه گفت‌وگوی ادیان» است.
بنا بر اعلام روابط عمومی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، خاخام یونس حمامی لاله‌زار در این نشست با بیان اینکه هم‌زیستی بین ادیان توحیدی می‌تواند عامل مهمی در صلح و آرامش جهانی باشد، اظهار کرد: این امر می‌تواند زمینه پیشرفت فرهنگی و اجتماعی جوامع را هموار کند.
وی افزود: تاریخ گواه هم‌زیستی مسلمانان و یهودیان طی ادوار طولانی زندگی مشترک آن‌ها است؛ زمینه این هم‌زیستی از قبل شکل‌گیری اسلام به دنبال زندگی یهودیان در عربستان وجود داشت.
حمامی لاله‌زار پیشینه حضور یهودیان در سرزمین عربستان را تا زمان حضرت سلیمان نبی عنوان کرد و گفت: به‌خصوص پس از خرابی معبد بیت‌المقدس دوم توسط رومیان (68 میلادی) تعداد بیشتری از یهودیان در عربستان ساکن شدند. این تعداد به دنبال تثبیت حکومت‌های مسیحی در کشورهای اروپایی و فشار آن‌ها علیه یهودیان افزایش بیشتری یافت.
رهبر دینی کلیمیان ایران در ادامه با اشاره به اینکه اعراب و یهودیان ازلحاظ نژاد و زبان به یکدیگر نزدیک بودند، بیان کرد: هر دو قوم خود را منتسب به حضرت ابراهیم می‌دانستند و زبان هر دو از زبان‌های سامی بود؛ به‌خاطر این وجوه تشابه و وابستگی‌ها و احترام به حضرت ابراهیم، اعراب خود را به یهودیان نزدیک می‌دیدند و با آن‌ها با آرامش و صلح زندگی می‌کردند. حتی گروهی از اعراب تحت تأثیر یهودیان از بت‌پرستی دست کشیده و به عبادت خدای یگانه می‌پرداختند.
* اشتراکات فراوان مسلمانان و یهودیان
وی همچنین ابراز کرد: پس از اسلام و اهل کتاب قلمداد شدن یهودیان و با توجه به اشتراکات فراوان در ایدئولوژی و اعتقادات ازجمله توحید، نبوت، معاد، اعتقاد به منجی موعود، وجود فقه و مشترکات فقهی و شرعی گوناگون (نماز، روزه، ذبح شرعی، حلال‌وحرام خوراکی‌ها، پاکی و نجاست، غسل شرعی) و ارزش‌های اخلاقی مشترک، زمینه این هم‌زیستی تحکیم یافت.
حمامی لاله‌زار به نحوه برخورد رهبران اسلامی با رهبران یهود به‌عنوان یک رفتار مؤثر دینی اشاره کرد و توضیح داد: ملاقات پیامبر اسلام با «بوستنای» رهبر یهودیان ایران یکی از این رفتارها بود. بوستنای از بازماندگان حضرت داود بود که در ایران به رهبری یهودیان رسید و خسرو پرویز به‌علت ترس از قدرت او، بوستنای را به زندان انداخت، اما وی موفق به فرار از زندان شد و به عربستان آمد که در پناه و امان پیامبر اسلام قرار گرفت.
وی ادامه داد: از سوی دیگر پیمان پیغمبر اسلام با یهودیان مدینه در سال اول هجرت صورت گرفت. بندهایی از این پیمان که به‌عنوان نخستین سند سیاسی اسلام به «پیمان عمومی با مردم مدینه» موسوم بود، یهودیان را نیز شامل می‌شد.
رهبر دینی کلیمیان ایران به روند شکل‌گیری فضای گفت‌وگو میان مسلمانان و یهودیان در اوایل تاریخ اسلام اشاره کرد و گفت: در دوران اولیه، بیشتر گفت‌وگوها جنبه جدلی جهت اثبات حقانیت یک دین را داشت. هرچند اجباری برای طرف مقابل ایجاد نمی‌کرد؛ مجالس بحث و گفت‌وگو در مورد مسائل مختلف دینی و به‌خصوص تاریخچه زندگی انبیای پیشین که در کتب مقدس یهود به‌صورت مفصل بیان شده است، عاملی برای تبادل فرهنگی بین مسلمانان و یهودیان بود.
حمامی‌لاله زار در ادامه اظهار کرد: برای یهودیانی که در قلمرو حکومت اعراب می‌زیستند، با شروع اسلام دوره جدیدی از آزادی شروع شد. حکام مسلمان به‌مراتب روشن‌فکرتر و آزادمنش‌تر از رهبران مسیحی آن زمان بودند. یهودیان تحت حکومت مسلمانان در صلح و صفا زندگی می‌کردند؛ یهودیان تحت تأثیر علاقه و عشق اعراب به شعر و فسلفه قرار گرفتند، درحالی که قبل از آن یهودیان بسیار کم به شعر و شاعری علاقه‌مند بودند، اما اکنون شعر عبری شکوفا می‌شد و پابه‌پای آن آثار جدیدی در فلسفه و منطق به قلم دانشمندان یهودی انتشار می‌یافت.
* سابقه طولانی حضور یهودیان در ایران
وی با بیان اینکه سابقه تاریخی حضور یهودیان در ایران باستان به بیش از دو هزار و 700 سال پیش برمی‌گردد، گفت: با توجه به این سابقه طولانی و احترام خاصی که یهودیان برای ایرانیان به‌خصوص کوروش کبیر قائل هستند، این جامعه با ایجاد پیوندهای بسیار مستحکم فرهنگی و اجتماعی با مردم ایران، به جزئی از فرهنگ و تاریخ ایران‌زمین تبدیل و تمام وقایع و حوادث این کشور را در کنار دیگر هم‌وطنان خود متحمل شده است.
رهبر دینی کلیمیان ایران همچنین ابراز کرد: درمجموع پیوند قوی فرهنگی میان کلیمیان ایران با هم‌وطنانشان طی تاریخ طولانی هم‌زیستی در این کشور و نیز اجرای تدابیر و سیاست‌های صحیح از سوی روحانیان و مسئولان هر دو جامعه یهودی و مسلمان، مانع از تکرار وضعیت یهودیان در اکثر کشورهای اسلامی، یعنی ریشه‌کن شدن و مهاجرت کامل جوامع یهودی طی دهه‌های اخیر در ایران شده است.
وی با تأکید بر اینکه طی این قرون طولانی گفت‌وگوهای زیادی بین علمای مسلمان و یهودی برقرار بوده است، بیان کرد: پس از انقلاب اسلامی مردم ایران که دین به‌عنوان محور اصلی جامعه و حکومت قرار گرفت، زمینه این تبادل نظر افزایش یافت و به‌خصوص از سال1380 شمسی به بعد شکل منسجم و منظم‌تری به خود گرفت که سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی از پیشگامان این زمینه بوده است.
حمامی‌لاله‌زار ضمن ابراز امیدواری از همدلی میان پیروان ادیان، گفت: آن‌ها همانند افراد یک خانواده برخلاف تفاوت‌های موجود بینشان، بر پایه اشتراکات بسیار مستحکم نه‌تنها همدیگر را تحمل کرده و با تسامح رفتار می‌کنند، بلکه با همفکری و همدلی براساس منافع مشترک، سعی بر بقا و استحکام این خانواده دارند.
وی در پایان ابراز کرد: ما نیز در جهان امروز که متأسفانه با سودجویی و سوء استفاده از نام ادیان توحیدی، جنگ و خونریزی و ظلم و ستم موردی روزمره شده، می‌توانیم زمینه آشتی، صلح، مودت و هم‌زیستی با حفظ احترام و حقوق دیگران را پایه‌ریزی کنیم تا زندگی برادرانه بین همه انسان‌ها برقرار شود.