در روزهایی که آسمان ایران عزیزمان با غرش موشک‌ها و پهپادهای مهاجم لرزید و غرور ملی با پاسخ‌های قاطع و بازدارنده‌ فرزندان این سرزمین جان گرفته و می‌گیرد، نوبت آن است که روایت این حماسه نه‌تنها در رسانه‌های رسمی که در لایه‌های عمیق‌تر فرهنگ و هنر نیز انعکاس یابد. هنرمندان، نویسندگان و شاعران، این پیام‌آوران انسانیت و وجدان جمعی، در بزنگاه‌های تاریخی، همیشه نقشی فراتر از خلق زیبایی داشته‌اند؛ آنان در جبهه‌ای خاموش اما اثرگذار، حافظان حافظه‌ ملت و پیام‌بران مقاومت بوده‌اند.

حمله‌ اخیر رژیم سفاک صهیونیستی به خاک ملکوتی جمهوری اسلامی ایران، نه‌تنها اقدامی نظامی، بلکه تلاشی برای شکستن غرور و استقلال یک ملت بود؛ ملتی که سال‌هاست در برابر ائتلاف رسانه‌ای، اقتصادی، سیاسی و نظامی قدرت‌های جهانی، ایستاده و قامت خم نکرده است. در این میان، جامعه هنری استان نیز با درک درست از شرایط، در کنار سایر اهالی فرهنگ و هنر سکوت را جایز ندانسته و هر یک به سهم خود تلاش کرده‌اند تا با زبان هنر، بازتاب‌دهنده صدای مردم، حماسه‌سازان و مدافعان این مرز و بوم باشند.

از تئاتر گرفته تا هنرهای تجسمی، از شعر و داستان تا کاریکاتور و پوستر، هنرمندان ایرانی با ابزارهای متنوع خود کوشیده‌اند همدلی ملی را تقویت کرده، پیام ایستادگی را به مخاطبان داخلی و جهانی منتقل کنند. در این گزارش، با چند تن از چهره‌های شناخته‌شده فرهنگ و هنر استان گفت‌وگو کرده‌ایم تا نظرات، دغدغه‌ها و اقدامات آنان را در این شرایط خاص جویا شویم.

آنچه می‌خوانید حاصل گفت‌وگو با چهار هنرمند برجسته از حوزه‌های مختلف هنری است؛ گفت‌وگوهایی که فراتر از اظهار نظر شخصی، تصویری روشن از نقش‌آفرینی فرهنگ در روزگار بحران و امید ارائه می‌دهد.

غیرت ایرانی بر همه چیره شده

کارگردان شناخته‌شده تئاتر با محکوم کردن حمله اخیر به خاک مقدس ایران‌زمین، بر اتحاد ملی و نقش هنرمندان در ثبت حماسه تأکید کرد و گفت: تئاتر می‌تواند سندی زنده برای آیندگان باشد و امروز هنرمندان فراتر از سیاست باید در کنار مردم و نیروهای مسلح بایستند.

جواد کبودرآهنگی درباره وضعیت فعلی کشور پس از حمله ناجوانمردانه صهیونیست‌ها به خاک ایران، ضمن ابراز تأسف عمیق خود، اظهار کرد: این روزها جبهه‌ای جدید و حساس از نبرد شکل گرفته است.

به گفته وی دشمنان ایران با حمایت‌های گسترده‌ای از سوی آمریکا، به‌دنبال تضعیف کشوری مستقل و مقاوم هستند که در طول تاریخ همواره بر فرهنگ و تمدن غنی خود تکیه داشته است.

این کارگردان شناخته‌شده تئاتر، با اشاره به نقش حیاتی هنرمندان و اصحاب فرهنگ در این شرایط، گفت: امروز دیگر فراتر از جناح‌بندی‌های سیاسی و اختلافات داخلی، باید غیرت ایرانی بر همه ما چیره شود و دست در دست هم، حمایت از نیروهای مسلح و دولت را در دستور کار قرار دهیم که همین اتفاق هم خواهد افتاد.

کبودرآهنگی افزود: هنرمندان، به‌ویژه در حوزه تئاتر، در حال مستندسازی و ثبت این رویدادها برای آیندگان هستند تا نسل‌های آینده از فداکاری‌ها و حماسه‌های امروز مطلع شوند.

وی تصریح کرد: با توجه به ویژگی‌های جنگ فعلی که بیشتر هوایی و موشکی است، نیروی زمینی دشمن توان ورود به خاک ایران را ندارد و این نشانه قدرت و آمادگی بالای مردم و نیروهای نظامی ایران است.

این کارگردان برجسته در ادامه از ضرورت اتحاد تمامی اقشار جامعه، از کارگران تا هنرمندان، سخن گفت و هشدار داد که نباید اجازه داد بحران‌ها تشدید شود یا مشکلاتی مانند احتکار به‌وجود آید.

کبودرآهنگی همچنین خبر داد: هنرمندان تئاتر گردهمایی برگزار خواهند کرد تا ضمن محکومیت این حملات وحشیانه، نقش خود را در حمایت از کشور و انتقال پیام مقاومت به نمایش بگذارند. بدون تردید این رخدادها سوژه‌هایی ارزشمند برای تولید آثار هنری آینده خواهند داشت و به روایت تاریخ این روزهای حساس کمک خواهد کرد.

وی در پایان ضمن ابراز امیدواری برای بهبود شرایط و خارج شدن کشور از بحران، با تقدیر از تلاش‌های همگان، برای همه اهالی فرهنگ و هنر آرزوی موفقیت کرد.

ایران تنها نیست، ما ایستاده‌ایم

هنرمند تجسمی استان نیز با اشاره به مظلومیت ایران در برابر استکبار جهانی، تأکید کرد: هنرمندان باید صدای مظلومیت باشند. او فرهنگ عاشورا را پایه‌گذار روحیه مقاومت دانست و گفت: هنرمندان در تمام شاخه‌های تجسمی آماده انتقال این پیام جهانی هستند: «ما ایستاده‌ایم.»

حجت صفی‌منش، با ابراز تأسف و نگرانی از حمله‌ اخیر به خاک کشورمان، بر مسئولیت سنگین هنرمندان در انعکاس این رویداد تأکید کرد و با اشاره به مظلومیت ایران در برابر محوریت قدرت‌های جهانی گفت: ما مظلوم واقع شده‌ایم. آمریکا و اسرائیل در جهان حکم‌فرمایی می‌کنند و حالا انتظار دارند ایران هم زیر بار زور برود. اما ایران کشوری نیست که تن به سلطه دهد.

وی افزود: ما به‌عنوان هنرمند، وظیفه داریم این مظلومیت را در آثارمان فریاد بزنیم. جهانیان باید بدانند نیت آمریکا از حضور در خاورمیانه چیزی نیست جز کشورگشایی و گسترش نفوذ، اما ایران سد محکمی‌ست در برابر این طمع‌ورزی‌ها و برای همین ما را هدف قرار داده‌اند.

این هنرمند شناخته‌شده که دغدغه‌ تولید آثار متعهدانه دارد، الگوبرداری از فرهنگ عاشورا را بخش جدایی‌ناپذیر از مقاومت ملت ایران دانست و ادامه داد: الگوی ما امام حسین (ع) است؛ «ایستادگی در برابر ظلم، حتی اگر به قیمت جان باشد». این روحیه را باید در نقاشی، گرافیک، پوستر، حتی در کاریکاتور و هنر خیابانی زنده نگه داریم.»

صفی‌منش با تحسین پاسخ صریح و بازدارنده‌ نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، عملکرد آن‌ها را «قاطع، دقیق و غرورآفرین» توصیف و تأکید کرد: ما جنگ‌طلب نیستیم، ولی وقتی مورد حمله قرار می‌گیریم، باید سیلی محکمی بزنیم. این‌که امروز سپاه و ارتش با اقتدار پاسخ داده‌اند، مایه دلگرمی همه‌ مردم است. حالا نوبت ماست که در جبهه‌ رسانه، هنر و فرهنگ بایستیم.

وی همچنین با اشاره به فضای همدلی موجود میان هنرمندان، از آمادگی گسترده‌ فعالان هنرهای تجسمی برای خلق آثاری در ستایش مقاومت خبر داد و گفت: همکاران من در شاخه‌های مختلف هنری، همه پای کار هستند. کاریکاتوریست‌ها، گرافیست‌ها، نقاشان و تصویرسازان، همه آماده‌اند تا با زبان هنر، این پیام را به جهان منتقل کنند؛ ایران تنها نیست، ما ایستاده‌ایم.

نویسندگان در خط مقدم همدلی و حماسه‌سازی برای ایران

نویسنده، داور و برگزیده جایزه ادبی جلال آل‌احمد و قلم زرین نیز با تمجید از همدلی مردم ایران، از مسئولیت نویسندگان برای تقویت روحیه مقاومت گفت و از تولیدات فرهنگی ویژه کودکان، فعالیت مجلات و داستان‌هایی با محور ایثار و امنیت خبر داد و خواستار هم‌افزایی بیشتر اهالی قلم شد.

سید میثم موسویان درباره وضعیت فعلی کشور و نقش هنرمندان در حمایت از نیروهای مسلح و همدلی مردم، اظهار کرد: شکر خدا مردم ایران در سال‌های اخیر همدلی و فداکاری بی‌نظیری از خود نشان داده‌اند که نمونه آن را کمتر در تاریخ دیده‌ایم.

وی گفت: لطف و عنایت الهی باعث شده که همه اقشار جامعه با یکدیگر همدل و همراه باشند و ازخودگذشتگی را به نمایش بگذارند.

این نویسنده برجسته نقش هنرمندان و صاحبان قلم را در انعکاس این شور و حماسه مهم دانست و افزود: هنرمندان و فعالان فرهنگی می‌توانند با منعکس کردن همدلی و روحیه فداکاری مردم، نقشی اساسی در تقویت این حرکت ملی ایفا کنند.

موسویان با اشاره به فعالیت‌های صورت‌گرفته در بین نویسندگان کودک و نوجوان گفت: کانون نویسندگان کودک و نوجوان بیانیه‌ای صادر کرده و مجلات اینترنتی مانند «طوفان» و «نشر کمیکا» اقدام به تولید محتواهای تصویری و صوتی کرده‌اند که به‌نوعی فرهنگ مقاومت و همدلی را به نسل جوان منتقل می‌کند. ضمن اینکه تلاش‌های شبانه‌روزی هنرمندان برای حمایت از نیروهای مسلح و مردم با همراهی بی‌نظیری در این روزها ادامه دارد.

وی تأکید کرد: فرهنگ مردم ایران در مواقع اضطرار پشتوانه‌ای قوی است و هنرمندان باید با زبان هنر خود از زحمات نیروهای مسلح قدردانی کنند. به بیان دقیق‌تر تصویرگر و هر هنرمندی باید در این زمینه فعال باشد تا پیام همبستگی به شکل گسترده منتقل شود.

نویسنده برگزیده جایزه جلال، در پاسخ به پرسشی درباره آثار در دست تولید، اعلام کرد که با حوزه هنری مشهد همکاری دارد و در حال آماده‌سازی داستان کوتاهی بر اساس تجربیات شخصی‌اش است. ضمن اینکه برای مجله کودک و نوجوان محتوا تولید می‌کند تا این پیام به مخاطبان جوان نیز برسد.

موسویان در پایان خطاب به نویسندگان جوان گفت: همه در این مسیر همدل و متحد هستند و نیازی به توصیه و تذکر نیست، از تلاش همه هنرمندانی که در این راه زحمت می‌کشند قدردانی می‌کنم و دست آن‌ها را که برای اعتلای وطن می‌کوشند، می‌بوسم.

ما فرزندان فردوسیِ وطن‌پرست هستیم

شاعر و پژوهشگر ادبیات حماسی، با نگاهی تاریخی به توطئه‌های دشمن، حمله اخیر را نماد دشمنی آشکار غرب دانست و گفت: شاعران وارثان فردوسی هستند و باید با زبان شعر و فرهنگ، در خط مقدم جهاد تبیین و مقاومت فرهنگی بایستند؛ تسلیم، واژه‌ای بیگانه با ماست.

مسعود طاهری‌عضد، در این گفت‌وگو با نگاهی ریشه‌ای به وضعیت فعلی کشور، تأکید کرد: دشمنان ایران از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون در چهار جبهه مختلف علیه کشورمان جنگیده‌اند؛ جبهه سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و نظامی.

وی ادامه داد: مشکلات سیاسی و تهاجمات فرهنگی دشمن که همواره مورد توجه رهبر معظم انقلاب و اندیشمندان کشور بوده، بخشی از این جنگ همه‌جانبه است. جنگ اقتصادی در دهه‌های اخیر نیز یکی از حربه‌های دشمن بوده اما هیچ‌کدام از این‌ها نتوانسته‌اند اهداف خود را محقق کنند.

این شاعر جوان با اشاره به حمله اخیر و حمله نظامی جدید علیه ایران، این تجاوز را مصداق عینی «دشمنیِ آشکار جهان غرب، به‌ویژه آمریکا و رژیم صهیونیستی» خواند و افزود: این تجاوز بی‌شرمانه به خاک و آسمان مقدس ایران، نمایانگر وجه پلید دشمنان است که مطمئن هستیم به هیچ دستاوردی نخواهند رسید.

طاهری‌عضد معتقد است که فرهنگ و تمدن ایران همواره در برابر هجمه‌ها ایستاده و ملت ایران، به‌ویژه پس از پیروزی انقلاب 57، در مسیر پیشرفت و استقلال گام برداشته است.

وی گفت: غرب نمی‌خواهد کشوری مستقل و قدرتمند در منطقه باشد، چراکه فلسفه حاکم بر تفکرات آن‌ها مبتنی بر سلطه و سرکوب ملت‌هاست.

این شاعر همدانی، ضمن تأکید بر جایگاه ویژه هنرمندان و شاعران، بیان کرد: ما شاعران و هنرمندان، به‌واسطه ارتباط عمیق با انسانیت و فلسفه، وظیفه داریم صدای مردم و فرهنگ ایران را به گوش جهانیان برسانیم. شعر ما همواره مقاومت و ایستادگی را نمایندگی کرده است. ما بچه‌های فردوسی، حافظ و سعدی هستیم و هرگز تسلیم نمی‌شویم.

طاهری‌عضد با بیان اینکه امروز بیش از هر زمان دیگری هنرمندان باید در صف نخست مقاومت فرهنگی و ملی باشند، اظهار کرد: امروز همه شاعران ایرانی، در داخل و خارج کشور، اگر واقعاً به ایران و زبان فارسی عشق می‌ورزند، باید از هر فرصتی برای ابراز انزجار از این حملات استفاده کنند.

وی در ادامه گفت: اکنون زمان طرح انتقادها نیست. وقتی دشمن به خانه‌ات حمله کرده، اولویت حفظ و دفاع است. هیچ‌کس حق ندارد در این شرایط دم از تسلیم بزند یا ترس را به مردم تزریق کند.

این هنرمند همدانی اذعان کرد: ما ایرانیان از هیچ چیز نمی‌ترسیم و تا آخرین قطره خون از وطن و خانه خود دفاع می‌کنیم. وظیفه ماست که با زبان هنر و شعر، این پیام را به همه برسانیم.

طاهری‌عضد با اشاره به اهمیت مقاومت و ایستادگی ملت ایران، تصریح کرد: به هیچ عنوان نباید در برابر دشمن سازش کنیم. سرنوشت کشورهایی که تسلیم زورگویی شدند را ببینیم؛ عراق، افغانستان و دیگران. ما باید قوی بایستیم و فریب غرب را نخوریم.

وی در خاتمه از همه هنرمندان و اهالی فرهنگ خواست تا با تمام توان، در راه حفظ عزت و استقلال کشور تلاش کنند و گفت: قبل از این اقدام وحشیانه نیز ما تمام‌قد در جبهه ایران بودیم، اکنون با زبان شعر پرقوت‌تر از قبل خواهیم ایستاد.

این شاعر همدانی آخرین سروده خود را نیز در غزلی چنین شرح داد:

شنیدی اگر قوی زیبا بمیرد

فریبنده زاد و فریبا بمیرد؟!

من آن شیر غران آذر به دوشم

که سر برده تا عرش اعلا بمیرد

نه زانو زند پیش روباه و کفتار

نه در پستیِ خوان دنیا بمیرد

رسد گر به زانو زدن، زندگانی

خوشا مرگ شیری که بر پا بمیرد

کسی حق ندارد زند دم ز سازش

که بهتر بُود او همانا بمیرد

اگر دشمنِ تیز دندان بخیزد

چو سر خم کند شیر، درجا بمیرد

ولی پنجه چون سر کند شیر غران

بلا شرط و بی قید، اعدا بمیرد

نمی‌جوید این شیر راه فراری

خروشد چو آتشفشان تا بمیرد

حقیقت چنین است بر ارگ هستی:

بعید است شیرِ نمیرا بمیرد

بسی پنجه در پنجه افکنده دارد

که یا دشمنش را کُشد یا بمیرد

شغال و کلاغ و خر و ریزه‌خوارش

در این معرکه زیر پاها بمیرد

کسی پیش سرپنجه‌هایش نباشد

بگو دور باشد مبادا بمیرد

کسی نان زانو اگر خورده باشد

بگو بازیِ بازوان است، اینجا بمیرد

اگر روبهی رفته در پوشش شیر

همینک قرار است رسوا بمیرد

اگر شیر باشی نمی‌ترسی آری

چه شیر است بی جنگ و دعوا بمیرد؟

محال است دشمن بیاید به بیشه

مگر شیر این بیشه حاشا بمیرد

به جان علی شیر مردان عالم

که دشمن به خشکی و دریا بمیرد

به جان علی شیر مردان عالم

که حق مانَد و باطل اما بمیرد

همصدا با میهن؛ هنرمندان پیشگامان مقاومت فرهنگی و اجتماعی

در خاتمه باید گفت؛ در شرایط خطیر کنونی که کشورمان با تهدیدات و هجمه‌های بی‌سابقه‌ای مواجه است، نقش هنرمندان بیش از همیشه حیاتی و تعیین‌کننده است. آن‌ها نه‌تنها بازتاب‌دهنده‌ و روایت‌گر واقعیات جامعه‌اند، بلکه ستون‌های استقامت فرهنگی و پیام‌آوران امید و همبستگی ملی هستند. همراهی هنرمندان با نیروهای مسلح و جامعه، همچون یک جبهه فرهنگی و معنوی در دفاع از تمامیت ارضی و ارزش‌های کشور است که تأثیرات آن فراتر از مرزهای ایران خواهد بود.

با تولید آثار هنری متعهدانه، از نقاشی و شعر گرفته تا تئاتر و کاریکاتور، هنرمندان توانمند، پیام مقاومت، ایستادگی و غیرت ملی را به عموم مردم و جهانیان منتقل می‌کنند؛ پیامی که نشان می‌دهد ایران، سرزمین مقاومت است و هیچ تهدیدی قادر به شکستن عزم راسخ مردم و مدافعان آن نخواهد بود. این همراهی و همدلی فرهنگی، نه‌تنها تقویت روحیه ملی را در پی دارد بلکه مانع از فروپاشی اتحاد داخلی و تضعیف جبهه دفاع می‌شود.

به همین دلیل، حمایت و حضور فعال هنرمندان در این مسیر، از الزامات حفظ عزت و استقلال کشور است و به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای مقابله با تهدیدات فرهنگی و نظامی دشمنان به‌شمار می‌آید. هر اثر هنری که در این شرایط خلق می‌شود، سندی زنده از حماسه و ایستادگی مردم ایران خواهد بود که نسل‌های آینده را نیز به مقاومت و سربلندی دعوت می‌کند؛ بنابراین، هنر و فرهنگ باید به‌عنوان پیشتازان خط مقدم جبهه مقاومت، همچنان فعال، متحد و همدل باقی بمانند تا میهن عزیزمان از هر گزندی مصون بماند و در مسیر توسعه و شکوفایی پایدار قدم بردارد.

سمیرا گمار