با شروع فصل تابستان و گرم شدن هوا، تغییرات قابل ملاحظه‌ای در بدن انسان نیز رخ می‌دهد. پوست یکی از اعضای بدن است که گرمای فصل تابستان نخستین و بیشترین تأثیر را بر آن می‌گذارد.
گرمای هوا باعث می‌شود غدد عرق فعال‌تر شوند و پوست بیشتر عرق کند. تعریق منجر به چرب شدن پوست و مسدود شدن منافذ می‌شود. مسدود شدن منافذ توسط چربی و عرق باعث ایجاد جوش و آکنه به‌خصوص در افراد مستعد می‌شود. باوجود اینکه گرما باعث چرب شدن پوست می‌شود، با تبخیر آب از سطح پوست باعث کم‌آبی آن می‌گردد.
اشعه ماوراء بنفش خورشید در هوای گرم می‌تواند به پوست آسیب برساند و باعث آفتاب سوختگی شود. همچنین باعث تحریک و التهاب پوست و تشدید علائم برخی از بیماری‌های پوستی مانند اگزما و پسوریازیس می‌شود.
مراقبت از پوست یک سرمایه‌گذاری برای حفظ سلامتی و زیبایی در طولانی‌مدت است و نباید به آن بی‌توجهی کرد. بنابر اهمیت سلامتی پوست بدن انسان در آستانه فصل تابستان و ضرورت مراقبت از آن با استاد طب سنتی به گفت‌وگو پرداختیم.
دکتر مامک هاشمی در گفت‌وگو با خبرنگار سپهرغرب با اشاره به اینکه مزاج تابستان گرم و خشک است، گفت: در این فصل، بیماری‌های مرتبط با گرمی و خشکی بیشتر دیده می‌شود. به‌ویژه بیماری‌های پوستی ناشی از افزایش گرما، در افرادی با مزاج گرم و خشک شیوع بیشتری دارد.
وی با تأکید بر اهمیت محافظت پوست در برابر نور مستقیم آفتاب به‌دلیل خطر سرطان، ایجاد چین‌وچروک، آفتاب‌سوختگی و تغییر رنگ پوست گفت: کرم‌های ضد آفتاب با ایجاد یک سد فیزیکی، شیمیایی یا ترکیبی از هر دو، از پوست در برابر آفتاب محافظت می‌کنند. این کرم‌ها باید در کارخانه‌های داروسازی تولید شوند، چراکه مواد طبیعی و خانگی نمی‌توانند چنین محافظتی را برای پوست فراهم کنند.
وی افزود: بنابراین بهترین راه، استفاده از کرم‌های ضد آفتاب معمولی است. البته در ترکیب بعضی از این کرم‌ها، از عصاره‌های گیاهی هم استفاده می‌شود و افرادی که علاقه دارند می‌توانند از این نوع کرم ضد آفتاب استفاده کنند.
این متخصص طب سنتی درباره نکاتی که باید در سبک زندگی و تغذیه برای تعدیل گرما و خشکی تابستان و پیشگیری از بیماری‌ها رعایت شود، گفت: یکی از اشتباهات رایج، مصرف بیش از حد مواد غذایی با طبع گرم و افزودن ادویه‌های بسیار گرم مانند زنجبیل و فلفل به غذا به طور روزانه و مداوم است.
هاشمی همچنین با اشاره به مشکلاتی که مصرف دمنوش‌هایی با طبع بسیار گرم و خشک ایجاد می‌کنند افزود: دمنوش چای ماسالا که این روزها در جامعه رایج شده، ترکیبی از ادویه‌های بسیار گرم و خشک است و برای مصرف در تابستان مناسب نیست؛ به‌ویژه برای افرادی با مزاج گرم، جوانان یا کسانی که هر روز از آن استفاده می‌کنند.
وی توصیه کرد در مصرف برخی خوراکی‌ها زیاده‌روی نشود و گفت: موادی مانند سیر، گردو، شکلات، خرما، مغزیجات، ارده و شیره، خوراکی‌های مقوی هستند اما نباید در تابستان به طور روزانه و در حجم زیاد مصرف شوند. همچنین، مصرف همزمان مقدار زیادی از خوراکی‌های گرم، می‌تواند اثر این مواد را تشدید کند.
او ادامه داد: برای مثال، اگر فرد صبحانه ارده و شیره بخورد، در طول روز چای را با خرما میل کند، سیر را در ناهار استفاده کند و از تنقلاتی مانند چیپس فلفلی یا دمنوش‌هایی مثل ماسالا و زنجبیل استفاده کند، مجموع مصرف خوراکی‌های گرم و خشک در یک روز بیش از حد خواهد بود.
این استاد طب سنتی با بیان اینکه اثرات گرمی بیش از حد به‌وضوح خود را روی پوست نشان می‌دهد، گفت: اگر فردی دچار گرمای زیاد شود، ممکن است با آکنه، جوش، کهیر یا دانه‌های خارش‌دار روی پوست مواجه شود.
وی افزود: افرادی که به بیماری‌های خاص پوستی مانند اگزما، پسوریازیس، کهیر یا لیکن پلان مبتلا هستند، اگر در تابستان در مصرف خوراکی‌های گرم زیاده‌روی کنند، احتمال شدت گرفتن علائم بیماری‌شان وجود دارد.
بعضی از گیاهان و دانه‌های لعاب دار مثل لعاب ختمی پنیرک یا دانه‌هایی مثل اسفرزه همچنین ژل داخل برگ آلوورا برای ترمیم ضایعات پوستی بعد از آفتاب سوختگی‌ها مناسب هستند.
هاشمی همچنین گفت: برای کاهش حرارت و خارش پوست می‌توان به‌صورت موضعی از برخی گیاهان دارویی استفاده کرد. حنا یکی از گیاهان مشهور است که اگر به‌صورت یک لایه نازک روی ناحیه دچار خارش یا آفتاب‌سوختگی قرار گیرد، می‌تواند مفید باشد. همچنین لعاب ختمی، پنیرک، دانه اسفرزه و ژل داخل برگ آلوئه‌ورا برای ترمیم ضایعات پوستی پس از آفتاب‌سوختگی مناسب هستند.
وی با اشاره به اهمیت استفاده از روغن‌های لطیف و ریزمولکول برای رفع خشکی پوست گفت: بهترین گزینه، روغن بادام شیرین یا روغن‌هایی هستند با پایه بادام شیرین، همچنین روغن آرگان برای برطرف کردن خشکی پوست بسیار مناسب است. افرادی که به‌دلیل آفتاب‌سوختگی یا هوای گرم و خشک دچار خشکی پوست می‌شوند، می‌توانند از این روغن‌ها استفاده کنند.
او در پایان تأکید کرد: مصرف آب به اندازه تشنگی بهترین نوشیدنی برای بدن است، اما بهتر است در کنار آب، از خوراکی‌ها و نوشیدنی‌هایی استفاده شود که آب را به‌تدریج در بدن آزاد می‌کنند. میوه‌ها و سبزیجات به‌دلیل داشتن آب در بافت خود، رطوبت را به‌تدریج آزاد می‌کنند. همچنین نوشیدنی‌هایی که با دانه‌های لعاب‌دار مانند خاکشیر، قدومه، اسفرزه، تخم شربتی و بالنگو تهیه می‌شوند، باعث می‌شوند رطوبت مدت بیشتری در بدن باقی بماند و به‌تدریج جذب شود.
سلامت پوست بدون شک بر ابعاد مختلف زندگی انسان‌ها ازجمله روابط اجتماعی، میزان فعالیت و نشاط و... تأثیرگذار است. به همین دلیل حفظ سلامت آن بسیار حائز اهمیت است.
یکی از عوامل مهم در مراقبت از بدن به‌ویژه پوست در برابر آسیب‌های گرما، رعایت رژیم غذایی است. بر اساس ساختار آفرینش خداوند بیشتر خوراکی‌های فصل تابستان علاوه بر تنوع فراوان، دارای طبع خنک هستند. بی‌تردید نکته ظریفی در این روند نهفته است. یکی از دلایل آن کاستن از شدت گرما و گرم شدن بدن می‌باشد.
پس بهتر است ما نیز به پیروی از رفتار طبیعت در انتخاب مواد غذایی بیشتر دقت کنیم تا با کمترین آسیب، بیشترین بهره را از فصل تابستان ببریم. برای برنامه‌ریزی صحیح جهت انتخاب تغذیه مشاوره با کارشناسان امر ضرورت دارد.
از عوامل مؤثر در کاهش آسیب‌های تغییرات اقلیمی در فصل تابستان رعایت مراقبت‌های بهداشتی است که در کنار رژیم غذایی بر بهبود عملکرد و سلامتی بدن تأثیر می‌گذارد. البته دقت در این مسئله نیز اهمیت ویژه‌ای دارد.