مرحوم دکتر توکلی در مبارزه با فساد، هیچ خط قرمزی نمیشناخت
در روز اول مردادماه 1404، ایران یکی از برجستهترین چهرههای مبارزه با فساد، مدافع عدالت و نماد شفافیت را از دست داد؛ دکتر احمد توکلی، سیاستمدار، روزنامهنگار، استاد دانشگاه و فعال مدنی که سالها با صداقتی بیبدیل، خود را وقف ریشهکنی فساد، دفاع از حقوق مردم و تقویت حاکمیت قانون کرده بود.
او بهعنوان بنیانگذار «دیدهبان شفافیت و عدالت»، نهادی مردمنهاد، مستقل و جسور در پیگیری فساد در ساختارهای حکومتی، نقشی بینظیر در گفتمان مبارزه با فساد، شفافیت مالی و مسئولیتپذیری مدیران ایفا کرد. نهاد تحت رهبری او بهویژه در سالهای اخیر، گامهای مؤثری در ایجاد مطالبهگری اجتماعی، تقویت سازوکارهای نظارتی و مقابله با سوء استفاده از قدرت برداشته است.
در پی این ضایعه ملی، فرصتی فراهم شد تا با ناصر صفایی، دبیر دیدهبان شفافیت و عدالت استان همدان درباره شخصیت اخلاقی و رویکرد عملی دکتر توکلی، جایگاه و تأثیر او در نهادینه کردن تفکر شفافیتمحور در استانها، بهویژه همدان و همچنین چشمانداز آینده این نهاد مردمی گفتوگویی داشته باشیم.
آنچه در ادامه میخوانید، مشروح این گفتوگو است؛ روایتی از استمرار یک راه، پس از خاموشی صدای مؤسس آن.
چهرهای ماندگار در عرصه اخلاق و مبارزه با فساد
دبیر دیدهبان شفافیت و عدالت همدان در ابتدا به ویژگیهای اخلاقی و رفتاری مرحوم توکلی اشاره کرد و گفت: دکتر احمد توکلی نمونهای بارز از انسانهای بااخلاق و عدالتمحور بود؛ در کنار سالها فعالیت سیاسی و نمایندگی مجلس، همواره فردی سادهزیست، دلسوز و متعهد به اصول شفافیت و عدالت بود. ارتباط و تعامل او بهگونهای بود که همه کسانی که با آن مرحوم در تماس بودند، از صداقت و صراحت کلامش به نیکی یاد میکنند. مرحوم توکلی هیچگاه از پیگیری حق و عدالت دست نکشید و در مبارزه با فساد بین جناحها تبعیض قائل نبود.
ناصر صفایی سپس افزود: این ویژگیها باعث شد که دکتر توکلی نهفقط در میان سیاستمداران، بلکه در میان فعالان اجتماعی و مردم عادی نیز به نمادی از صداقت و شجاعت تبدیل شود.
دبیر دیدهبان شفافیت و عدالت همدان به نقش محوری دکتر توکلی در تأسیس این سازمان مردمنهاد اشاره کرد و یادآور شد: دیدهبان شفافیت و عدالت نهادی مستقل است که برای مقابله با فساد، سوء استفاده از اختیارات و تقویت شفافیت در نهادهای دولتی شکل گرفته است. دکتر توکلی که عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، رئیس پیشین مرکز پژوهشهای مجلس و نماینده سابق مجلس بود، از بنیانگذاران اصلی و مدیرعامل این سازمان بهشمار میرفت.
صفایی با تأکید بر خدمات بیوقفه مرحوم توکلی، گفت: او سالها بهطور مستمر با روحیه انقلابی، خستگیناپذیر و با اتکا به اصل عدالت اجتماعی، این سازمان را رهبری کرد؛ درواقع دیدهبان شفافیت و عدالت میراث گرانبهایی است که از آن فقید برای جامعه عدالتخواه ایران برجای مانده است.
ادامه راه در استان همدان، تحت تأثیر خط فکری مرحوم توکلی
وی درباره فعالیتهای دیدهبان شفافیت و عدالت در استان همدان بیان کرد: فعالیتهای دیدهبان در استان کاملاً متأثر از خط فکری مرحوم توکلی است و ما نیز بهجد به حفظ و پیگیری اهداف ایشان متعهدیم؛ درحال حاضر با وجود از دست دادن آن مرحوم، مسیر این نهاد در استان بدون هیچگونه چالش جدی ادامه دارد. تمام فعالیتها براساس اساسنامه و دستورالعملهای تعریفشده، در هماهنگی با مرکز دیدهبان در تهران انجام میشود و تلاش داریم این حرکت مردمی و عدالتمحور را با قوت بیشتر دنبال کنیم.
دبیر دیدهبان شفافیت و عدالت همدان درخصوص تفاوتهای نگاه دکتر توکلی در مبارزه با فساد تصریح کرد: نگاه آن مرحوم بسیار عمیق، مبتنی بر عدالت و بیطرفی بود؛ بهگونهای که هیچ منفعت سیاسی یا جناحی را در کار دخیل نمیکرد. او با شجاعت و بدون واهمه به دنبال شفافیت و پاسخگویی بود و هیچگاه اجازه نداد خطوط قرمز، مانع از پیگیری فساد شوند.
صفایی افزود: دیدهبان شفافیت و عدالت بهعنوان یک نهاد مردمی، کار خود را بر مبنای مطالبهگری و شنیدن صدای مردم بنا نهاده است؛ به همین دلیل، فعالیتهای این سازمان در همه حوزهها، بهویژه در پروندههای فساد اقتصادی، بسیار گسترده و اثربخش بوده است. برای بررسی دقیقتر دستاوردها میتوان به گزارشهای مرکز دیدهبان مراجعه کرد که نمونههای متعددی از پیگیریهای موفق این نهاد را ثبت کرده است.
وی با امیدواری درباره آینده، گفت: ما اعتقاد داریم راهی که دکتر توکلی آغاز کرد، ادامهدار است و سایر اعضای هیئت مدیره و فعالان دیدهبان، متعهد به حفظ و تقویت این مسیر خواهند بود؛ در استان همدان نیز تلاش میکنیم تا این میراث را با تمام توان حفظ کنیم و در جهت تحقق عدالت اجتماعی و شفافیت، بیشازپیش حرکت کنیم.
دبیر دیدهبان شفافیت و عدالت همدان در پایان سخنانش بیان کرد: با نهایت تأسف و تأثر، فقدان برادری انقلابی، عدالتخواه، متعهد و خستگیناپذیر مرحوم احمد توکلی را به خانواده محترم، دوستان، همرزمان و همه دوستداران عدالت تسلیت عرض میکنم؛ از خداوند متعال برای او رحمت و مغفرت و برای بازماندگان صبر و اجر مسئلت دارم. امیدوارم راه ضد فساد و عدالتمحور او با قدرت ادامه پیدا کند و یاد و نامش همواره گرامی باشد.
دیدهبان میراثی برای نسل آینده
در پایان باید گفت؛ درگذشت مرحوم دکتر احمد توکلی نهتنها پایان یک فصل از مبارزه صادقانه با فساد در ایران نیست، بلکه آغاز فصل جدیدی برای ادامه راه او است؛ راهی که با دلسوزی، شجاعت و استقامت بنیان نهاد. توکلی فراتر از یک سیاستمدار، نماد تمامعیار عدالتخواهی و اخلاق حرفهای در عرصه عمومی بود. کسی که با اعتقاد راسخ به شفافیت و پاسخگویی، مبارزه با فساد را نه یک وظیفه، بلکه رسالتی انسانی و انقلابی میدید.
نهاد دیدهبان شفافیت و عدالت که میراث ماندگار او است، امروز بهمثابه پُلی استوار میان مردم و حاکمیت در تحقق عدالت اجتماعی و کنترل فساد عمل میکند. آنچه موجب تمایز این نهاد و روح حاکم بر آن شده، نگاه جامع و فراتر از مصلحتجوییهای سیاسی است؛ نگرشی که مبارزه با فساد را فارغ از تعلقات جناحی و سیاسی دنبال میکند و عدالت را بهمثابه یک اصل ناب و غیر قابل مذاکره پاس میدارد.
در استان همدان نیز این مسیر با همت و اراده ناصر صفایی و سایر اعضای دیدهبان، مصمم و بیوقفه ادامه دارد. این استمرار نشان میدهد که میراث اخلاقی و فکری توکلی در قلب و ذهن فعالان عدالتخواه ایران زنده است و میتواند چراغ راهی باشد برای همه کسانی که در جستجوی ساختن جامعهای پاکتر و عادلانهتر هستند.
بهطور کلی، دکتر احمد توکلی به ما یادآوری میکند که مبارزه با فساد، تنها نباید به یک فعالیت سیاسی یا اداری محدود شود، بلکه باید روحی انقلابی و اخلاقی داشته و همواره در کنار مردم باشد و صدای عدالت و شفافیت را در همه سطوح جامعه طنینانداز کند. طی کردن این راه پُرچالش اما ضروری، تنها با همت جمعی و پایبندی به اصولی که او بنیان گذاشت، قابل تحقق است.
