سپهرغرب، گروه شهر: با تعطیلی و تخریب گرمابه‌های عمومی سنتی شیراز، نمونه‌های ترکی یا اصطلاحا مغربی در حال رونق هستند تا خاطره جمعی مردم از حمام‌های سنتی به فراموشی سپرده شود.

ساخت گرمابه، آب‌انبار و حفر قنات از جمله سنت‌های خیرین در گذشته‌های نه چندان دور در استان فارس بوده که نتیجه آن نیز امروز به طور کامل قابل مشاهده است.

توصیه‌های مؤکد دینی به رعایت پاکیزگی شاید اصلی‌ترین دلیل خیرین برای تأسیس حمام‌های حمومی در استان فارس و شهر شیراز بوده و همچنان شغل گرمابه‌داری علاوه بر یک فعالیت اقتصادی، ریشه‌های عمیق سنتی و مذهبی دارد.

حمام‌های عمومی خاطره جمعی اکثر قدیمی‌های شیراز است. گرمابه‌های قدیمی با استفاده از خزینه مشاغل بسیاری را هم در دل خود جای داده بود، دلاکان، کیسه‌کش‌ها، مشت و مال چیان و… که در زمان‌های بعدی حمام‌ها با اصول بهداشتی مجهز به کابین شستشوی فردی با عنوان حمام نمره شناخته شدند.

با تغییر معماری در خانه‌ها و لوله کشی آب شهری اکثر خانه‌ها دارای حمام مستقل خانگی شدند اما همچنان گرمابه‌های قدیمی میزبان بسیاری از اهالی خانه‌ها، مسافران، کارگران و… در طول حیات خود بودند.

محمود جهاندیده، رئیس اتحادیه آسیابداران و علاف شیراز با اشاره به اینکه گرمابه داران باقی مانده خود را وقف این شغل کردند، افزود: گرمابه‌داری در شیراز از قدیم جزو شغل‌های مورد توجه بوده، شیراز به عنوان شهری دیدنی مقصد مسافران بسیاری بوده است و از همین رو گرمابه‌ها در طول سال فعال بودند.

وی با اشاره به فعالیت گرمابه‌ها در شیراز در سال‌های اخیر افزود: حمام‌های عمومی و قدیمی بسیاری در شیراز فعالیت می‌کردند از جمله گرمابه گودی، گرمابه منظری، گرمابه جلال رهجوی، گرمابه رسولی، گرمابه سید محسن جهان افروز، گرمابه حکیم (صمد گل تاجی)، گرمابه قورخانه (عبدالرحمن پران)، گرمابه لطافت صالحی نژاد حقیقی (اخلاق پور)، گرمابه یوسف علی زارع (محتسب)، گرمابه حسین بنیانی (پودنک)، گرمابه سهل‌اباد، گرمابه سیدحسن جهان‌افروز (قهرمانی نو)،گرمابه منصور صفری (میز هادی)،گرمابه صمد پران (توحید) گرمابه حسن جوانمردی (شکوفه).

 گرمابه‌ها در حال فراموشی و تخریب

رئیس اتحادیه آسیاب‌داران و علاف شیراز با اشاره به اینکه بسیاری از این حمام‌ها در گذر سال‌ها یا تعطیل و یا به واسطه تعریض خیابان‌ها تخریب شدند، افزود: شیراز پیش از این بیش از 160 حمام عمومی داشت که در طی سالیان به تنها 8 گرمابه رسیده است.

جهاندیده در خصوص تخریب حمام‌های قدیمی با اشاره به حمام شکوفه افزود: متأسفانه این حمام در طرح تعریض خیابان در دوره قبل شهرداری تخریب شد، که یکی از حمام‌های قدیمی بود که می‌توانست به عنوان یک میراث تاریخی مورد توجه قرار بگیرد.

رئیس اتحادیه آسیاب‌داران و علاف شیراز افزود: علاوه بر مشتریان بومی، حمام‌های عمومی میزبان مسافران، کارگران و افراد مختلف شاغل در شهر شیراز بوده و تعطیلی‌های اسفند و عید نوروز عملاً بیشترین ضربه را به فعالیت این صنف وارد کرده است.

جهاندیده با یادآوری اینکه گرمابه‌داران به واسطه تعلق خاطری که به این حرفه دارند حتی در سال جدید از افزایش قیمت خدمات خودداری کردند افزود: دستمزد خدمات دریافتی با در نظر گرفتن هزینه‌های جاری کار بسیار ناچیز و اندک است.

وی با یادآوری اینکه رسته ماساژ هم به زیر مجموعه فعالیت این اتحادیه افزوده شده است گفت: متأسفانه شاهد حضور برخی از افراد بدون تخصص و دانش کافی در این زمینه هستیم، چرا که متخصصین این رسته بسیار اندک هستند.

 رونق حمام‌های ترکی

جهاندیده با اشاره به تغییر فضای برخی از حمام‌ها به حمام‌های موسوم به مغربی و ترکی در شیراز افزود: حمام‌هایی در هتل‌های مختلف شیراز مورد بهره برداری قرار گرفته که تحت نظارت اتحادیه نیست، هرچند آنچه به عنوان حمام مغربی مطرح می‌شود برگرفته از همان شکل حمام‌های سنتی ایرانی و ماساژ است.

گفتنی است؛ حمام‌های قدیمی بسیاری در شیراز که می‌توانست به عنوان یک میراث معنوی به عنوان میراثی کهن در صنعت گردشگری به مدد اقتصاد شیراز بیاید، در طی سال‌های گذشته تخریب و به دست فراموشی سپرده شدند.