آنچه مسلم است اینکه یکی از عرصه‌های مهم خدمات‌رسانی مدیریت شهری، حمل‌ونقل عمومی است؛ ناوگان جابه‌جایی مسافر روزانه، بسته به جمعیت شهری، ده‌ها نفر از شهروندان را از محلی به محل دیگر منتقل می‌کند. قاعدتاً حجم بالای مراودات انسانی در این حوزه، متضمن وضع و اجرای قوانین و مقرراتی جهت صیانت از حقوق افراد است. حال در این بین محله خضر یا همان کوی وحدت، ازجمله محلات شهر همدان، از فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل عمومی رنج می‌برد و چالش‌های بسیاری را برای شهر و شهروندان به‌وجود آورده است.
بی‌شک حمل‌ونقل باکیفیت از شاکله‌های حقوق شهروندی و بی‌تردید یکی از حقوق اصلی شهروندان برخورداری از حق جابه‌جایی و حمل‌ونقل مطلوب است و در این راستا، ساماندهی وضعیت حمل‌ونقل عمومی در شهر اهمیت فراوانی دارد اما متأسفانه برنامه‌ریزی برای افزایش کیفیت حمل‌ونقل شهری به حاشیه رانده شده است.
بر این اساس با توجه به گلایه‌مندی شماری از شهروندان این محله، با حضور در پایانه اتوبوسرانی در محله سرگذر در این گزارش به بررسی هرچه بیشتر وضعیت ناوگان اتوبوس‌رانی محله خضر پرداختیم که در ادامه می‌خوانید:
روز یکشنبه است ساعت 11:30 صبح را نشان می‌دهد، به اواسط آذرماه نزدیک شده‌ام هوای پاییزی رو به سرمای زمستان رفته؛ به پایانه اتوبوسرانیِ سرگذر می‌روم. به ایستگاه اتوبوس که می‌رسم با جمعیت بسیاری مواجه می‌شوم. نزدیک به 15 دقیقه کنار آن‌ها منتظر اتوبوس روی صندلی فلزی یخ‌زده بدون حفاظ می‌نشینم ساعت 11:45 دقیقه است اتوبوسی کهنه که روی سردر آن نام محله اسلامشهر– میدان امام درج شده، در ایستگاه توقف می‌کند!
به چشم برهم زدنی اتوبوس پر می‌شود. چشم می‌چرخانم تا در بین صندلی‌های خالی، جایی برای نشستن پیدا کنم، تمام صندلی‌ها پر است، به میله تکیه می‌دهم، کثیف و سیاه بودن صندلی‌هایی که رنگ اصلی‌اش گویا طوسی بوده توجهم را جلب می‌کند.
در همین حین به صحبت با خانمی که کنارم ایستاده می‌پردازم، زهرا مرادی که یک بانوی شاغل است در پاسخ سؤالم در خصوص وضعیت خدمات‌دهی اتوبوس‌های این مسیر می‌گوید: برای رفتن به محل کار هر روز از اتوبوس‌های درون‌شهری استفاده می‌کنم اما متأسفانه گویی سال‌ها است که صندلی‌های اتوبوس مسیر خضر به میدان را نشسته‌اند. بسیار کثیف است و هیچ ساماندهی در این خصوص وجود ندارد.
وی ادامه می‌دهد: توجه به حقوق شهروندی موضوع مهمی است و باید ساماندهی اتوبوس‌ها که از ابتدایی‌ترین حقوق شهروندی و خدمات شهری محسوب می‌شود، مورد توجه مسئولان حمل‌ونقل درون‌شهری قرار گیرد.
  صیانت از حقوق شهروندی حلقه‌ای مفقوده در امور شهری
هنوز صحبتم با خانم مرادی تمام نشده بود که متوجه گفت‌وگوی چند خانم در ته اتوبوس شدم، گویی در حال تأیید کردن حرف‌های خانم مرادی هستند، به سراغ این ‌خانم‌ها که سنشان از 60 سال گذشته می‌روم. خانم حسنی بیان می‌کند: کرایه‌ها که افزایش یافت انتظار داشتیم اتوبوس‌ها حداقل به تعداد صندلی‌ها مسافر سوار کنند اما گویی روی سقف خودرو هم برای رانندگان محله خضر فضا محسوب می‌شود، باور کنید اگر امکان داشته باشد نه‌تنها روی صندلی و محوطه تردد داخل اتوبوس بلکه روی سقف هم مسافر سوار می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه صندلی‌ها بسیار کثیف است و رغبتی برای نشستن روی آن‌ها وجود ندارد، عنوان می‌کند: با افزایش کرایه‌ها حداقل انتظار می‌رود که وضعیت اتوبوس‌ها ساماندهی شود و خدمات بهتری را شاهد باشیم.
یکی دیگر از این مسافران نیز می‌گوید: اتوبوس‌ها در تابستان کولر و در زمستان بخاری ندارند، زمانی که به راننده اعتراض می‌کنیم پاسخ می‌دهد کرایه اتوبوس‌ها کم است پس انتظار روشن بودن بخاری نداشته باشید.
  تبعیض در خدمات شهری شمال و جنوب شهر
وی ادامه می‌دهد: اتوبوس‌هایی که از خیابان شریعتی به نقاط شمال شهر تعبیه‌شده، جدید و بسیار تمیزی هستند، اما اتوبوس‌های پایانه سرگذر که مقصد آن جنوب شهر است ساماندهی نشده است.
این شهروند خضری با اشاره به اینکه 20 سال است که در این محله زندگی می‌کند، می‌افزاید: طی این سال‌ها هیچ‌گاه متناسب با جمعیت این محله، اتوبوس در نظر گرفته نشده و همیشه این مردم هستند که باید تاوان نبود خدمات شهری متوازن را بدهند.
کاظمی یکی از اهالی خضر می‌گوید: یکی دیگر از مشکلات این حوزه این است که رانندگان برای پیاده شدن مسافر در ایستگاه صبر نمی‌کنند و باعجله به راه خود ادامه می‌دهند، به همین دلیل شهروندان موقع پیاده شدن از پله‌ها به زمین پرت می‌شوند گفت: تأسف‌بارتر اینکه گویا راننده‌ها به‌صورت نوبتی کار می‌کنند بنابراین به محض اینکه ساعت کاریشان تمام شود مهم نیست که مسافران را به مقصد رسانده‌اند یا خیر در لحظه اتوبوس را متوقف کرده و خواهان پیاده شدن مسافران می‌شوند به طوری که این اتفاق برای من و همسرم که سن و سالی هم از ما گذشته بارها تکرار شده، با تمام شدن ساعت کاری برای تحویل دادن نوبت ما را در سه ایستگاه پایین‌تر از محل زندگی‌مان پیاده کرد حال آنکه من پیر زن پای رفتن هم ندارم تصور کنید مسیر باقی مانده تا خانه را چطور طی کردم.
دیگر بانوی جوان که یک شانه تخم مرغ در دست خود دارد نیز با اشاره به اینکه مسیر نهایتاً 10 دقیقه‌ای با تاکسی، با اتوبوس‌های خضر حداقل دو ساعت به طول می‌انجامد، اذعان کرد: چند روز پیش قرار بود در یک کلاس ساعت 15 و 30 دقیقه شرکت کنم، از ساعت 14:30 در ایستگاه اتوبوس منتظر ایستادم اما چون اتوبوس دیر آمد نهایتاً به کلاسم نرسیدم.
مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد طراحی نامناسب ایستگاه اتوبوس، گرمای هوا در تابستان، سردی هوا در زمستان، کثیفی مفرط اتوبوس‌ها، عدم رعایت شئونات اخلاقی از سوی بخشی از رانندگان و تبدیل اتوبوس به یک تاکسی بزرگ و توقف‌های پیاپی در خارج از ایستگاه، غیر استاندارد بودن ایستگاه‌ها در پایانه اتوبوسرانی سرگذر باوجود تغییر چندین‌باره آن‌ها، کمبود اتوبوس و انتظار زیاد برای رسیدن آن ازجمله مهم‌ترین مشکلات بخش حمل‌و‌نقل عمومی محله یا همان کوی خضر است که باعث شده درخواست مسئولان شهری در استفاده شهروندان از حمل و نقل عمومی بیشتر شبیه به طنزی تلخ باشد تا رفتاری بر اساس فرهنگ والای شهروندی!
بنابراین چنانکه به‌نظر می‌رسد این مشکل با ادامه روند مدیریت فعلی و عدم وجود عزم جدی در مدیران شهری برای تغییرات اساسی در این زمینه، نه‌تنها نباید انتظار نوسازی ناوگان را داشته باشیم، بلکه آنچه در خصوص نوسازی ناوگان اتوبوس درون شهری چندسالی است توسط مسئولان وعده آن را می‌دهند، بیشتر رؤیاپردازی است تا مسئله‌ای که تبدیل به واقعیت شود، در حالی که در دیگر شهرها شاهد آن هستیم که برای خرید اتوبوس‌های جدید از کمک‌های 80 درصدی دولت بهره برده‌اند اما در همدان دریغ از پیگیری دلسوزانه.

طاهره ترابی مهوش