خانههای جوان همدان در انتظار تحقق وعدهها
استان همدان در سالهای اخیر با هدف توانمندسازی نسل جوان، مجموعهای از برنامهها را در حوزه خانههای جوان، سازمانهای مردمنهاد، آموزش مهارتهای فنی و اشتغالزایی اجرا کرده، اگرچه آمار و برنامهها امیدوارکنندهاند، اما هنوز بسیاری از ظرفیتها بهصورت عملی و ملموس در زندگی روزمره جوانان دیده نمیشوند و موفقیت واقعی این طرحها در انتظار تحقق وعدههاست.
در سالهای اخیر، موضوع «خانههای جوان»، تقویت سمنهای مردمی و ایجاد فرصتهای اشتغال و نشاط اجتماعی برای جوانان، به یکی از محورهای اصلی سیاستگذاری در حوزه امور جوانان تبدیل شده است. هرچند طرح خانههای جوان از چند سال پیش کلید خورده، اما بهدلیل چالشهای بودجهای، مدیریتی و ساختاری، هنوز در بسیاری از استانها به نقطه مطلوب نرسیده. با این حال، وزارت ورزش و جوانان در دوره جدید با تدوین دستورالعملهای تازه و گشودن مسیر برای ورود بخش خصوصی، تلاش دارد تا این طرح را از رکود خارج کرده و آن را به پایگاهی واقعی برای گفتوگو، خلاقیت و توانمندسازی جوانان بدل کند.
استان همدان نیز، در سالهای اخیر شاهد شکلگیری مجموعهای از برنامهها و ابتکارات در حوزه جوانان بوده؛ از احیای خانههای جوان و افزایش تعداد سازمانهای مردمنهاد فعال گرفته تا برگزاری کارگاههای مهارتی، اردوهای دانشجویی و تسهیلات خوداشتغالی ویژه نسل جوان.
برای بررسی روند اجرای این برنامهها، اهداف و چالشهای پیشرو، گفتوگویی انجام دادیم با معاون جوانان ادارهکل ورزش و جوانان استان همدان. او در این گفتوگو، به تشریح آخرین وضعیت خانههای جوان در استان، از برنامههای تازهای در حوزه آموزش تا اشتغال، ازدواج و نشاط اجتماعی پرداخت.
آنچه در ادامه میخوانید ماحصل گفتوگو با وی است:
خانههای جوان؛ پاتوقی برای خلاقیت، گفتوگو و نشاط اجتماعی جوانان
حمدالله چاروسایی در ابتدای سخنان خود با اشاره به فلسفه شکلگیری خانههای جوان گفت: خانههای جوان در سطح کشور و استانها بیشتر با هدف همافزایی میان جوانان، بهویژه فعالان حوزههای اجتماعی، ایجاد شدهاند؛ فضایی برای تبادل نظر، گفتوگو، حل مسائل اجتماعی، رشد خلاقیتها و گذران مفید اوقات فراغت. در این خانهها برنامههایی مانند برگزاری کلاسهای آموزشی، فرهنگی و تفریحی دنبال میشود. تمرکز ما نیز در نیمه دوم سال، بیشتر بر حوزه آموزش و ارتقای سطح علمی و مهارتی جوانان است.
وی افزود: یکی از بخشهای مهم این خانهها فراهم کردن فضایی برای حضور سازمانهای مردمنهاد جوانان (سمنها) و همچنین برگزاری نشستها و گفتوگوهای جوانان با مسئولان است. تلاش کردهایم فضا به گونهای باشد که جوانان بتوانند بدون دغدغه برنامههای خود را پیگیری کنند. هدف ما این است که خانههای جوان استان همدان، هم از لحاظ زیرساخت و تجهیزات و هم از نظر محتوا و کیفیت، تقویت شوند.
معاون جوانان ادارهکل ورزش و جوانان همدان با اشاره به وضعیت موجود خانههای جوان استان توضیح داد: برخی از خانههای جوان در شهرستانهای استان متأسفانه فعال نیستند و بهصورت محدود فعالیت میکنند اما پیگیر هستیم که تا پایان سال، با اعتباری که اختصاص دادهایم، شاهد رونق دوباره آنها باشیم. برای تعمیر و تجهیز خانههای جوان نیز حدود یک میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفتهایم تا بتوانیم از نظر کمی و کیفی این مجموعهها را تقویت کنیم.
چاروسایی ادامه داد: مدیریت خانههای جوانان را نیز سعی میکنیم به خودِ سازمانهای مردمنهاد واگذار کنیم تا جوانان مدیریت را در دست داشته باشند. هدف ما همین است که خانههای جوان توسط خود جوانان اداره شوند.
وی درباره دستورالعمل جدید وزارت ورزش و جوانان برای تأسیس خانههای جوان نیز توضیح داد: در دستورالعمل جدید، برای نخستینبار این اختیار به استانها داده شده که بخش خصوصی نیز بتواند با دریافت مجوز رسمی از وزارت ورزش و جوانان نسبت به راهاندازی خانههای جوان اقدام کند. این خانهها میتوانند بهعنوان پاتوقی واقعی برای جوانان عمل کنند؛ جایی برای ایدهپردازی، تعامل، نشاط و خلاقیت. سرمایهگذاران هم از حمایت ویژه وزارت ورزش و جوانان برخوردار خواهند شد.
معاون جوانان ادارهکل ورزش و جوانان همدان افزود: اگر این روند بهخوبی پیش برود، هر فرد یا مجموعهای میتواند در سطح استان، با دریافت مجوز، اقدام به تأسیس خانه جوان کند و دیگر محدود به یک خانه در هر شهرستان نخواهیم بود. طبق این بخشنامه جدید، هر شخص حقیقی یا حقوقی قادر است با نظارت ادارهکل، خانهای ویژه فعالیتهای جوانان ایجاد و اداره کند.
چاروسایی در ادامه گفت: در حال حاضر، در سطح استان همدان 6 خانه جوان فعال داریم و امیدواریم تا پایان سال خانه جوان جدیدی نیز به این مجموعه اضافه شود.
وی خاطرنشان کرد: در مسیر ساماندهی وضعیت خانههای جوان و تحقق توسعه پایدار در این حوزه، دستورالعمل جدید وزارتخانه، راه را برای ورود بخش خصوصی و جلب مشارکتهای مردمی باز کرده است. امیدواریم این خانهها بتوانند بهمعنای واقعی، پاسخی به نیازهای فرهنگی، اجتماعی و نشاطآفرین جوانان باشند.
خانههای جوان، سمنها و برنامههای مهارتافزایی برای نسل تازه
معاون جوانان ادارهکل ورزش و جوانان همدان، سپس با اشاره به ظرفیت گسترده تشکلهای جوانان در استان گفت: استان همدان تاکنون حدود 223 سازمان مردمنهاد در حوزه جوانان ثبت کرده؛ البته طبق قانون، اعضای سمنها باید در رده سنی 18 تا 35 سال باشند به همین دلیل برخی از سازمانها که اعضایشان از این محدوده سنی عبور کردهاند، مجوزشان تمدید نشده است. در حال حاضر حدود 60 تا 70 سمن فعال داریم و برنامهریزی کردهایم که تا پایان سال این تعداد را افزایش دهیم.
چاروسایی با اشاره به عملکرد استان همدان در ثبت سمنها افزود: سال گذشته خوشبختانه همدان بیشترین تعداد ثبت سازمانهای مردمنهاد جوانان را در کشور داشت و امسال نیز رشد بیش از 50 درصدی نسبت به تکلیف ابلاغی داشتهایم. سهمیه ما در سال جاری هشت سازمان بود، اما تا این لحظه بیش از 15 سازمان مردمنهاد جدید ثبت کردهایم و امیدواریم تا پایان سال این عدد افزایش یابد.
وی درباره حوزههای فعالیت این سمنها گفت: سازمانهای مردمنهاد ما در حوزههای مختلفی ازجمله فرهنگی، اجتماعی، کارآفرینی، کسبوکار و مذهبی فعالیت میکنند. ما در تلاشیم تا خانههای جوانان را به محلی تبدیل کنیم که سمنها بتوانند در آن حضور داشته باشند و فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی خود را دنبال کنند. هدف ما فقط افزایش تعداد سمنها نیست، بلکه ارتقای کیفیت فعالیتهای آنها نیز از اولویتهاست. میخواهیم مراکزی فعال، پویا و اثرگذار داشته باشیم که زیرمجموعههای قوی ایجاد کنند.
برنامههای جدید؛ از «راهیان پیشرفت» تا جذب دانشجویان
معاون جوانان ادارهکل ورزش و جوانان همدان در ادامه از طرحهای تازهای برای گسترش فعالیتهای جوانان خبر داد و بیان کرد: یکی از طرحهای جدید ما، اردوی راهیان پیشرفت است که ویژه زوجهای جوان برگزار میشود و تا پایان سال ادامه خواهد داشت. همچنین از هفته آینده طرحی با عنوان اردوهای دانشجویی ترم اولیها را آغاز میکنیم تا دانشجویان تازهوارد استان را به سمت سازمانهای مردمنهاد و فعالیتهای اجتماعی جذب کنیم.
چاروسایی افزود: این اردوها با همکاری دانشگاههای استان اجرا میشود و همدان بهعنوان یکی از استانهای آغازگر این طرح در کشور شناخته خواهد شد. هدف این است که جوانان دانشگاهی را به سمت مشارکت اجتماعی و ثبت سمنهای دانشجویی سوق دهیم.
دغدغههای اصلی جوانان؛ اشتغال، ازدواج و مسکن
وی درباره نیازهای واقعی جوانان همدان عنوان کرد: حدود دو ماه است که در این مسئولیت حضور دارم و طی این مدت پیگیر مشکلات جوانان بودهام. واقعیت این است که بیشترین دغدغه جوانان استان، اشتغال، مسکن و ازدواج است. در حوزه ازدواج، جا دارد از حمایت مسئولان استان بهویژه در ستاد ساماندهی امور جوانان تشکر ویژه کنم. در آخرین جلسه این ستاد با حضور استاندار و نمایندگان مجلس، تصمیم گرفته شد که صف وام ازدواج تا پایان آبانماه بهروز شود و هیچ جوانی پشت صف نماند.
این مسئول ادامه داد: برای ارتقای مهارتها و تقویت بنیان خانواده نیز تا پایان سال بیش از 250 کارگاه آموزشی ازدواج ویژه جوانان برگزار خواهیم کرد. علاوه بر این، در حوزه آموزشهای مهارتی نیز برنامه گستردهای داریم.
چاروسایی در ادامه به طرح آموزش رایگان مهارتهای فنی برای جوانان اشاره کرد و گفت: تا پایان سال، بیش از دو تا سه هزار جوان همدانی بهصورت کاملاً رایگان در دورههای فنیوحرفهای آموزش خواهند دید. این دورهها در سه سطح طراحی شدهاند و شامل آموزشهایی در زمینههای هوش مصنوعی، الکترونیک، رباتیک و سایر حوزههای مورد نیاز بازار کار هستند. این کلاسها با همکاری یکی از سازمانهای مردمنهاد استان برگزار میشود و هدف ما پاسخ به نیازهای روز و ایجاد فرصتهای شغلی برای جوانان است.
وی یادآور شد: یکی دیگر از طرحهای مهم ما، طرح «صنعت و مهارت» است که در آن بیش از 800 سرباز وظیفه در پادگانها و مراکز نظامی استان در حال گذراندن دورههای آموزشی رایگان هستند. تاکنون بیش از 70 نفر از سربازان این آموزشها را به پایان رساندهاند و تا پایان سال این عدد افزایش خواهد یافت.
مشارکت جوانان در تصمیمسازی و ستادهای شهرستانی
معاون جوانان ادارهکل ورزش و جوانان همدان در ادامه درباره حضور جوانان در ساختارهای تصمیمگیری تصریح کرد: در ستاد ساماندهی امور جوانان تلاش کردهایم که حضور جوانان الزامی باشد و در همه شهرستانها حداقل یک نماینده جوان حضور یابد تا دغدغههای خود را مستقیم بیان کنند. خوشبختانه در ستاد قبلی مصوب شد که تمام دستگاههای اجرایی استان دارای مشاور جوان باشند تا مسائل مربوط به جوانان بهصورت تخصصیتر پیگیری شود.
چاروسایی با اشاره به گستردگی حوزه جوانان افزود: در حوزه جوانان بیش از 23 دستگاه متولی داریم و این هماهنگی میان دستگاهها میتواند تأثیر بسزایی در رفع مشکلات داشته باشد. تلاش ما این است که با همکاری همه نهادها، دغدغههای جوانان بهصورت واقعی بررسی و پیگیری شود.
اوقات فراغت؛ همه دستگاهها پای کارند
وی درباره وضعیت اوقات فراغت جوانان در استان اظهار کرد: خوشبختانه در حوزه اوقات فراغت ضعف جدی در استان همدان وجود ندارد. هر ساله دستگاههای مختلف ازجمله آموزشوپرورش، کانون پرورش فکری کودکان، صداوسیما، سازمان تبلیغات اسلامی، شورای هماهنگی مساجد و جمعیت هلالاحمر، برنامههای متنوعی برای جوانان دارند.
معاون جوانان ادارهکل ورزش و جوانان همدان توضیح داد: این ادارهکل هر سال از ابتدای تابستان برنامههای همه دستگاهها را دریافت کرده و بازرسیهایی را با همکاری حوزه اجتماعی استانداری انجام میدهد. پس از ارزیابی پایگاههای اوقات فراغت، در پایان فصل از دستگاههای برتر تقدیر میشود. خوشبختانه زیرساختهای خوبی در استان داریم، بهویژه در حوزه ورزش و سلامت و همه دستگاهها سال جاری پای کار آمدند و برنامههای بسیار خوبی اجرا شد.
چاروسایی خاطرنشان کرد: در حال جمعبندی برنامههای امسال هستیم و طی یک ماه آینده، نتایج ارزیابی پایگاههای اوقات فراغت، تعداد شرکتکنندگان و دستگاههای برتر اعلام و از برگزیدگان در ستاد ساماندهی جوانان تقدیر خواهد شد.
وی با اشاره به آغاز طرح اعطای وامهای خوداشتغالی ویژه جوانان گفت: در حوزه خوداشتغالی، وزارت ورزش و جوانان تسهیلات ویژهای را برای جوانان در نظر گرفته است. از زمان آغاز ثبتنام تا کنون، بیش از 31 جوان همدانی در این طرح شرکت کردهاند و در مجموع بیش از 38 میلیارد تومان وام اشتغالزایی برای جوانان استان مجوز صدور گرفته است.
معاون جوانان ادارهکل ورزش و جوانان همدان هدف از اجرای این طرح را حمایت از ایدهها و طرحهای نوآورانه جوانان عنوان کرد و افزود: این تسهیلات با هدف حمایت از ایدههای خلاق و ایجاد اشتغال پایدار اعطا میشود. شرط اصلی بهرهمندی از این وامها، ایجاد اشتغال پایدار و بیمه کردن حداقل دو جوان توسط متقاضی است. وزارت ورزش و جوانان در راستای مأموریت خود در حوزه جوانان و در جهت تحقق سیاستهای دولت برای ایجاد فرصتهای شغلی، اقدام به اعطای این تسهیلات کرده است.
چاروسایی در تشریح جزئیات طرح اظهار کرد: این وامها به جوانان 18 تا 35 سال، شرکتهای تعاونی و سازمانهایی که طرحهای دارای توجیه اقتصادی ارائه دهند، پرداخت میشود. تسهیلات مذکور با سود ترجیحی و دوره بازپرداخت حداکثر سهساله ارائه میشود و متقاضیان علاوه بر دریافت منابع مالی، از خدمات مشاورهای و توانمندسازی نیز بهرهمند خواهند شد.
وی تأکید کرد: متقاضیان برای ثبت درخواست باید به سایت معاونت جوانان وزارت ورزش و جوانان مراجعه کرده و فرم مربوط به تسهیلات اشتغال را در بخش «تحصیلات و اشتغال» تکمیل کنند. سپس طرحهای پیشنهادی آنها در کمیته راهبردی ستاد ساماندهی جوانان بررسی و در صورت تأیید، به بانکهای عامل جهت پرداخت وام معرفی میشوند.
جشنهای ازدواج و نشاط اجتماعی در راه است
وی در ادامه از برنامههای فرهنگی حوزه جوانان در ماههای آینده خبر داد و گفت: در حوزه اجتماعی، بهدنبال آن هستیم که در آبانماه بیش از 10 جشن ازدواج و نشاط اجتماعی در سطح استان برگزار کنیم. این برنامهها در شهرستانهای مختلف و بهصورت گسترده برگزار خواهند شد تا هم به تقویت بنیان خانواده و ازدواج جوانان کمک شود و هم نشاط اجتماعی در میان قشر جوان افزایش یابد.
این مسئول افزود: این جشنها با محوریت ازدواج، تحکیم خانواده و نشاط اجتماعی برگزار میشوند و تلاش داریم فضاهایی پرشور، سالم و امیدبخش برای جوانان همدانی فراهم کنیم.
در پایان گفتوگو، معاون جوانان ادارهکل ورزش و جوانان همدان از حمایت رسانهها و دستگاههای اجرایی برای تحقق این برنامهها قدردانی و خاطرنشان کرد: با همراهی اصحاب رسانه، دستگاههای استانی و مشارکت جوانان، امیدواریم بتوانیم بخش قابلتوجهی از دغدغههای اشتغال، ازدواج و نشاط اجتماعی جوانان همدان را رفع کنیم.
وضعیت خانههای جوان و برنامههای توسعهای در همدان
در سالهای اخیر، استان همدان با هدف توانمندسازی جوانان و ارتقای مشارکت اجتماعی، مجموعهای از برنامهها را در حوزه خانههای جوان، سازمانهای مردمنهاد، آموزش مهارتهای فنی و اشتغالزایی پیگیری کرده است. بررسی روند این برنامهها نشان میدهد که اقدامات انجامشده اگرچه گامهای مهمی در مسیر توسعه و نشاط جوانان هستند، اما هنوز با اهداف ایدهآل فاصله دارند.
1. خانههای جوان؛ فرصتها و چالشها
خانههای جوان در همدان قرار است فضایی برای خلاقیت، تبادل نظر، فعالیتهای فرهنگی و تفریحی و حضور سازمانهای مردمنهاد باشد. با این حال، واقعیت این است که برخی از خانههای شهرستانها فعال نیستند یا تنها بهصورت محدود فعالیت میکنند. این موضوع نشان میدهد که مشکل اصلی، ضعف زیرساختها و مدیریت اجرایی است، نه فقدان چارچوبهای سیاستی.
تخصیص بودجه برای تجهیز این خانهها و امکان ورود بخش خصوصی برای راهاندازی خانههای جدید، فرصت خوبی برای بهبود وضعیت است، اما تا زمانی که نظارت مستمر و انگیزه واقعی برای بهرهبرداری از این فضاها ایجاد نشود، همچنان بخشی از ظرفیتها بدون استفاده باقی میماند.
2. سازمانهای مردمنهاد؛ کمیت در برابر کیفیت
اقداماتی مانند افزایش تعداد سمنها و طرح اردوهای دانشجویی یا راهیان پیشرفت، ظرفیتهای خوبی برای جذب جوانان به فعالیتهای اجتماعی ایجاد کرده اما تمرکز صرف بر کمیت ثبت سمنها، بدون توجه به پایداری فعالیت و کیفیت عملکرد آنها، میتواند منجر به تشکلهای کماثر یا نیمهفعال شود.
به بیان دیگر، تعداد زیاد سمنها مهم است، اما اثرگذاری واقعی و استمرار فعالیتها نیازمند برنامهریزی دقیق، حمایت مستمر و ارزیابی دورهای است.
3. آموزش و اشتغال؛ نقاط قوت و محدودیتها
برنامههای آموزش مهارتهای نوین و وامهای خوداشتغالی، گام مهمی در راستای توانمندسازی اقتصادی جوانان است. دورههای آموزشی در حوزه هوش مصنوعی، رباتیک و سایر مهارتهای فنی، به همراه طرحهای اشتغالزایی و وامهای ترجیحی، فرصت مناسبی برای جوانان فراهم میکند.
با این حال، چالش اصلی اینجاست که دسترسیپذیری این فرصتها هنوز محدود است و بسیاری از جوانان همچنان با مشکلات اشتغال، مسکن و بیمه مواجهاند. همچنین، نظارت و شفافیت در اجرای این طرحها، کلید موفقیت آنها محسوب میشود.
4. ازدواج و نشاط اجتماعی
جشنهای ازدواج و برنامههای نشاط اجتماعی، حرکت مثبت و اثرگذار در استان هستند و میتوانند روحیه اجتماعی و امید در جوانان را تقویت کنند اما محدود بودن تعداد برنامهها و تمرکز آنها بر چند ماه مشخص، باعث میشود که این اقدامات نتوانند بهطور مستمر نیازهای جوانان را پاسخ دهند.
نکته پایانی اینکه اقدامات استان همدان در حوزه جوانان، شامل خانههای جوان، سمنها، آموزش مهارتهای فنی و وامهای خوداشتغالی، گامهای مهم و مؤثری در مسیر توانمندسازی نسل جوان و ارتقای مشارکت اجتماعی هستند.
با این حال، چالشهای فاصله بین سیاست و اجرا، کیفیت فعالیت سمنها و محدودیت دسترسی جوانان به فرصتها هنوز وجود دارد. برای تحقق اهداف، لازم است زیرساختها تقویت، نظارت و ارزیابی مستمر صورت گیرد و برنامهها در طول سال پیوستگی و اثرگذاری واقعی داشته باشند.
