![](/assets/news/202102151613373818022.jpg)
سپهرغرب، گروه گردشگری: ارتقاء توان گردشگری بهوسیله گسترش واحدهای اقامتی، ساماندهی مکان فرهنگی و تاریخی، بازاریابی اصولی، برپایی نمایشگاههای داخلی و بینالمللی و... باعث میشود تا از جنبههای دیگر گردشگری مانند گردشگری غذا برای جهش تولید در صنعت غذایی کشور استفاده کرد که این موضوع اشتغالزایی و پیشرفت اقتصادی کشور را در پی خواهد داشت.
تحقق جهش تولید در صنعت غذا بهواسطه تقویت توان گردشگری کشور
درآمد ارزی که از فروش مواد غذایی حاصل میشود و همچنین ایجاد اشتغال باعث شده تا صنعت غذایی یکی از صنایع اصلی باشد که سهم گردش اقتصادی و تولید ناخالص ملی را در بر گرفته است. با توجه به اینکه بررسیهای صورت گرفته در این حوزه نشان دادهاند بخش کشاورزی 15 درصد از تولید ناخالصی را به خود اختصاص داده و همچنین صنایع غذایی 16 درصد از کل صنعت موجود در ایران را تشکیل داده است.
یکی از اعضای کنفدراسیون صنعت ایران معتقد است گردش مالی که در صنعت غذایی کشور وجود دارد، نزدیک به 100 میلیارد دلار برآورد شده؛ به همین دلیل است که بالاترین سهم در مشاغل پایدار را دارد و این دقیقاً برعکس صنعتهایی است که ایجاد اشتغال بالایی ندارند و آسیبپذیری بیشتری را متحمل شدهاند. با توجه به اینکه 95 درصد از صنعت غذایی کشور در بخش خصوصی انجام میشود، به خاطر اهمیت این صنعت دستگاههای مختلف دیگری نیز در این صنعت فعالیت دارند و دخیل هستند. (1)
گردشگری غذا، زمانی که غذا هدف اصلی سفر باشد
گردشگری غذا به سفرهایی گفته میشود که غذاهای محلی در آنها نقش مهمی داشته باشد. اتحادیه جهانی سفر غذایی (WFTA) گردشگری آشپزی را اینگونه تعریف میکند: پیگیری و لذت بردن از تجربهها و نوشیدنیهای بینظیر و بهیادماندنی که برای بیشتر مقصدهای گردشگری غذا روشی استراتژیکی در نام تجاری آنها دارد.
اغلب گردشگران غذا بهجای غذاهای معمول و متداول بهدنبال غذاهایی هستند که بتوانند با فرهنگ جایی که در آن سفر کردهاند آشنا شوند. این ارتباط بین گردشگری غذا و گردشگری فرهنگی است که ماجراجویی خاص خود را دارد. غذاهای محلی به مسافران ارتباط مستقیمی با جایی که سفر کردهاند میدهد.
آنها میراث محلی، فرهنگ آن منطقه را از طریق غذا و نوشیدنی تجربه میکنند. فعالیتهای اینچنینی میتوانند از چشیدن غذا و نوشیدنیهای محلی گرفته تا تجربههای ماجراجویانه دیگر باشند. (2)
نمونههایی از فعالیتهای گردشگری آشپزی عبارتاند از:
پختوپز با مردم محلی، کارگاههای آشپزی، غذا خوردن در خانههای بومگردی محلی، رستورانهای سنتی یا غذاهای خیابانی، جشنوارههای چشیدن پنیر، نوشیدنیهای متنوع و...، تورهای غذا و آشامیدنی که در مسیرهای پیادهرو برگزار میشوند، بازدید از مزرعهها، باغها، بازارهای مواد غذایی و...
مسافرانی که با انگیزه غذا سفر میکنند، در هر سنی هستند؛ اما بیشتر آنها در رده سنی 30 تا 60 سال قرار دارند. تجربه و یادگیری در مورد غذاهای محلی هدف اصلی آنها در سفر است به همین دلیل این گروه جایگاه اجتماعی غذا و نوشیدنی را میدانند.
آنها دوست دارند از طریق فعالیتهای آشپزی با مردم محلی تعامل داشته و به فرهنگ اصیل غذایی محلی علاقهمند هستند. حدود نیمی از کل گردشگران افرادی هستند که درآمد متوسط به بالا دارند و علاقه زیادی به فرهنگ غذایی و میل شدید به مسافرت دارند.
این گردشگران بیش از یکسوم پول خود و یا حتی تا 50 درصد آن را صرف غذا و نوشیدنی میکنند. البته همه گردشگران برنامه سفر خود را بر اساس علاقه به آشپزی بنا نمیکنند؛ اما در حال تبدیلشدن به یک روش دیگر برای گردشگری است. (3)
گروهی دیگر که بهعنوان توریست آشپزی شناخته میشوند از تجربه غذاهای محلی لذت میبرند. آنها فعالانه بهدنبال تجربههای آشپزی هستند؛ اما دلیل دیگری برای سفر خود دارند. فعالیتهای آشپزی نسبتاً در دسترس مانند بازدید از بازار مناسب آنها است. برنامههای مسافرتی ماجراجویی اگر شامل تجارب آشپزی باشند محبوبیت بیشتری پیدا میکنند.
تأثیر گردشگری غذا بر فرهنگ و اقتصاد کشور
همانطور که قبلتر گفته شد، طبق گزارش جهانی گردشگری غذا توسط سازمان جهانی جهانگردی، توریستها حدود یکسوم بودجه تعطیلات خود را صرف غذا میکنند که نشاندهنده میزان تعامل این بخش با تجربه بازدیدکنندگان در مقصد است؛ اما لازم است به این نکته اشاره شود که همه گردشگران فقط برای بازدید و امتحان کردن غذاهای لذیذ و جدید به مسافرت نمیروند؛ اما به این معنی نیست که نخواهند غذاهای محلی و سنتی را امتحان کنند.
از طرفی اغلب گردشگرها با تجربهای که از غذاهای سنتی هر کشور و مناطق مختلف به دست میآورند، با این روش از دانش مردم آن محل و فرهنگشان شناخت بیشتری پیدا میکنند. در هر منطقه از کشورمان ایران نیز غذایی منحصربهفرد وجود دارد که از فرهنگ آن جامعه و دانش مردم محلی که در طول سالیان به دست آوردهاند، ساختار اجتماعی و اقتصادی آن قوم حاصل میشود.
به همین خاطر میتوان با مطالعه و شناخت غذاهای ایرانی در هر نقطه از کشورمان و همچنین در سطح ملی و بینالمللی این فرهنگ را ترویج داد. با این روش و تحقیقات میدانی بسیاری از غذاهایی که به دلیل شناخت کم در حال انقراض هستند را میتوان احیا و برندسازی نمود و بهوسیله ایجاد شغل به اقتصاد کشور کمک کرد. با توجه به اینکه غذا بیانگر هویت هر قوم است و روشی است برای نشان دادن تنوع فرهنگی و همچنین توسعه اقتصادی (که مقطعی نیز نخواهد بود) در کنار جاذبههای فرهنگی شهرهای مختلف یکی از کلیدیترین جاذبههای گردشگری به شمار میرود. (4)
قابلیتهای گردشگری خوراک و غذا در ایران
تنوع غذایی ایران به دو هزار و 500 نوع غذای محلی و سنتی میرسد که از منابع طبیعی، آب و هوایی و فرهنگ هر شهر و منطقه جغرافیایی الهام گرفته شده است و همین موضوع باعث شده یکی از غنیترین تنوع غذایی در جهان به شمار رود. بهدنبال این موضوع با توجه به اینکه اقامتگاههای بومگردی درحالتوسعه است و استقبال از غذاهای ایرانی در این مکانها بیشتر شده است، باعث شده درخواست گردشگران برای غذای طبیعی روستایی بیشتر شود و دستپختهای سنتی بین آنها محبوبیت بیشتری پیدا کند.
برای توسعه گردشگری غذا برپایی نمایشگاهها و تبلیغ اصولی میتواند راهکاری برای جذب گردشگران خارجی و همچنین داخلی باشد. گردشگری غذا فرصتی است برای احیا و توسعه گردشگری از طرفی مناطق گردشگری که کمتر به آنها توجه میشود به دلیل تنوع غذایی که دارند فرصت دیده شدن پیدا خواهند کرد که همین امر باعث ایجاد اشتغال و افزایش و توسعه اقتصاد آن منطقه و همینطور مناطق دیگر خواهد شد.
طبق مطالعات انجامشده توسط کارشناسان سلامت به دلیل اینکه غذاهای سنتی مواد نگهدارنده شیمیایی ندارند و از مواد اولیه تازه تهیه میشوند و همچنین میزان روغن و نمک استفاده شده در آنها را میتوان کنترل کرد از ارزش غذایی بالایی برخوردار هستند. (5)
رابطه بین ارتقای توان گردشگری کشور در زمینه غذا
صنعت گردشگری ازنظر درآمدزایی برای تولید ناخالص داخلی ملل در بین صنایع دیگر در رده چهارم جهانی قرار دارد. مشارکتی که در این بخش وجود دارد، بیشتر از مشارکت صنعتهای دیگر مانند کشاورزی در تولید ناخالص جهان بوده است و همچنین مشارکت آن در ایجاد اشتغال بیشتر از خودروسازی بوده است.
با توجه به اینکه در صنعت گردشگری ایران نیز پتانسیل بالایی وجود دارد با سرمایهگذاری در این بخش و با برنامهریزیهای مناسب میتوان کشورمان را به یک منطقه گردشگری بزرگ برای جذب توریست تبدیل کرد به این دلیل که یکی از مناطق مهم گردشگری در جهان محسوب میشود؛ بهطوریکه درآمدهای ارزی حاصل از این بخش بهعنوان رشد اقتصاد میتواند مورداستفاده قرار بگیرد؛ اما متأسفانه هنوز صنعت گردشگری آنطور که باید توسعه پیدا نکرده است.
رشد اقتصادی یکی از مشخصههایی است که با آن پیشرفت اقتصاد کشورها سنجیده میشود؛ به همین دلیل مواردی که بر آن تأثیر میگذارند، از اهمیت ویژهای برخوردار هستند. این امر از عوامل مختلفی نشأت میگیرد مانند گسترش و توسعه زیرساختها، جذب توریست، تقاضای بیشتر برای کالاهایی که در داخل از کشور تولید میشوند و بهدنبال آن صادرات هر چه بیشتر آنها، افزایش سرمایهگذاری خارجی از مواردی است که به رشد هر چه بیشتر صنعت گردشگری و اقتصاد کشور کمک خواهد کرد. (6)
صنعت گردشگری تنها بهدلیل پیشرفت اقتصاد ملی و تبادل ارزی دارای اهمیت نیست؛ بلکه ازلحاظ پاکیزه بودن و همچنین نبود آلودگی در این صنعت موردتوجه قرار گرفته است. از طرفی درآمد حاصل از گردشگری مقطعی نیست و پایدار است و در کوتاهمدت نیز میتوان از این درآمد بهرهبرداری کرد.
همچنین افرادی که میخواهند در این صنعت کار کنند را میتوان در مدتزمان کوتاهی آموزش داد. این موضوع را هم باید در نظر داشت که هر چه میزان ورود گردشگرهای خارجی در کشور بیشتر شود، بهدنبال آن تقاضا برای کالاهای مصرفی و خدمات افزایش میکند به همین دلیل بر تولید هرچه بیشتر و بهتر کردن خدمات گردشگری باید تمرکز داشت.
یکی دیگر از مواردی که میتوان در ارتقا توان گردشگری در نظر گرفت، ورود به بازاریابی دیجیتال برای تبلیغ و نشان دادن قابلیتهای گردشگری ایران است که سازمانهایی که در بخش گردشگری فعالیت میکنند میتوانند با کمک ارگانهای دولتی به این موضوع تمرکز کنند و تولید محتوای مناسبی در این زمینه انجام دهند. تمرکز بر گسترش واحدهای اقامتی، حملونقل شهری و بینشهری، ایجاد تنوع در منوی غذایی رستورانها، ساماندهی مکانهای فرهنگی و بناهای تاریخی و... برای جذب گردشگران خارجی نیز از اهمیت ویژهای برخوردار است.
همچنین اهمیت آموزش حرفهای به نیرویی که قصد کار کردن در این صنعت را دارد مانند افرادی که به این کار علاقهمند بوده و به زبان انگلیسی مسلط هستند، چه در بخش راهنمای گردشگران خارجی و چه در بخش خدمات دهندگان و... را باید در نظر داشت. بهدنبال این موضوع با ارتقای توان گردشگری، گردشگری در زمینه غذا نیز بهبود پیدا میکند. (7)
نتیجهگیری و جمعبندی
با توجه به مطالب گفته شده برای تحقق جهش تولید در صنعت غذا و تقویت توان گردشگری کشور تمرکز بر بازاریابی در این زمینه مانند برپایی نمایشگاه و همایشهای مربوطه معرفی مناطق گردشگری کشور و ظرفیتهایی که در این بخش وجود دارد و حضور فعال در نمایشگاههای بینالمللی که در خارج از کشور دایر میشود، انتشار کتاب و مقالههای مربوط به جاذبههای گردشگری و کاتالوگهایی در رابطه با تنوع غذایی ایران و معرفی آنها که بهطور مداوم بهروز شوند، تشویق ایرانیهای خارج از کشور برای استفاده از فرهنگ ایرانی و تبلیغ آن به اطرافیان خود میتواند در جذب گردشگر نقش بهسزایی داشته باشد.
بیشتر گردشگرانی که با انگیزه غذا سفر میکنند، از امتحان کردن غذاهای مختلف سنتی و محلی مناطق مختلف لذت میبرند. غذای محلی و آشپزی بهطور اساسی در انتخاب مقصد و بر حس خوشایندی که در طول سفر به دست میآید، تأثیرگذار است. در این شرایط گردشگری غذا بهسرعت در حال تبدیلشدن به یکی از جذابترین و مشهورترین صنایع گردشگری است.
غذا بخش مهمی از فرهنگ یک شهر یا کشور را تشکیل میدهد که گردشگری غذایی میتواند شناخت از آن مقصد را بهبود ببخشد؛ زیرا با سبک زندگی، محصولات محلی، جشنواره فرهنگی و میراث یک کشور شناخته خواهد شد. همچنین غذا را میتوان بهعنوان وسیلهای برای گردشگری فرهنگی و بهعنوان سرمایهای قابلتوجه برای مقاصدی که سعی در رشد اقلام و روشهای نوین گردشگری دارند در نظر گرفت گردشگری غذایی بهعنوان بخشی قابلتوجه در توسعه بازاریابی گردشگری فرهنگی شناخته شده است که بهدنبال آن جهش تولید در صنعت غذا را در پی خواهد داشت. (8)
پینوشتها:
www.irna.ir
www.persiangulfstudies.com
www.donya-e-eqtesad.com
www.ecj.iauctb.ac.ir
www.trekksoft.com
www.tejaratefarda.com
www.irasin.ir
شناسه خبر 36755