یکی از مشکلاتی که امروزه برخی از مردم با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، بروز مشکلات و بیماری‌های مختلفی است که از وضعیت نامناسب آب و هوایی و آلودگی هوا در کلان‌شهر‌ها و همچنین سبک زندگی نامناسب و غلطی که در پیش دارند در کنار سایر عوامل محیطی و وراثتی نشأت می‌گیرد. بیماری آرتروز یا آرتریت نیز یکی از انواع بیماری‌های شایع در میان افراد بالآخص بزرگ‌سالان و میان‌سالان است که با شروع علائمی که در همان ابتدا خفیف بوده و سپس روز به‌روز در صورت عدم توجه به آن شدید‌تر می‌شود و در نهایت آسیب موجود جدی‌تر از قبل بر جای باقی می‌ماند.
بهتر است بدانید که آرتروز یک نوع بیماری مشخص و واحدی نیست، صرفاً به برخی از درد‌های مفاصل و بیماری‌های مفصلی اشاره دارد که با توجه به مطالعاتی که انجام شده دانشمندان تاکنون توانسته‌اند 100 نوع از این بیماری را کشف کنند. همچنین لازم به توضیح است که این عارضه شاید در هر سن و نژادی در هر شرایطی برای افراد به‌وجود بیاید البته که درصد درگیری و مبتلابه در میان برخی بانوان بیش از مردان گزارش شده است.
اگرچه باید درنظر داشته باشید که این بیماری گاهی با افزایش سن افراد مرتبط نیست اما آمار‌ها نشان می‌دهد در افراد مسن بیش از سایر جوانان ابتلا به آن وجود دارد. آرتروز مانند هر نوع بیماری دارای علائم و نشانه‌هایی است تا با کمک آن‌ها بتوانید به وجود بیماری پی ببرید، از شایع‌ترین مشخصه‌های این بیماری که در بسیاری از مبتلایان مشترک است درد، تورم، سفتی و کاهش دامنه حرکتی مفاصل است.
در این راستا با توجه به اهمیت موضوع با یکی از متخصصان فیزیولوژی ورزشی به گفت‌وگو نشسته که نتیجه را باهم می‌خوانیم:
حمیدرضا رستمی با بیان اینکه آرتروز به معنی تخریب غضروف یک مفصل است گفت: مفاصلی همانند زانو، شانه، انگشتان، گردن و غیره که وزن زیادی را تحمل می‌کنند بیشتر دچار آرتروز می‌شوند.
وی تخریب بین دو جسم مهره‌ای در افرادی که وضعیت سر آن‌ها رو پایین است رخ می‌دهد، ابراز کرد: در ستون فقرات گردنی و کمری بیشتر فتخ دیسک‌ها یا تنگی کانل نخاعی است که افراد را درگیر می‌کند و این موضوع به آرتروز ربطی ندارد.
وی با بیان اینکه انتهای هر استخوان یک لعاب به نام غضروف دارد که سبب تسهیل حرکت شده و سطح سیقلی آن منجر می‌شود تا استخوان‌ها به‌راحتی خم و راست شوند.
این فیزیوتراپیست با بیان اینکه فعالیت اشتباه بدنی مستمر در طول سال‌ها سبب آرتروز می‌شود، گفت: در راستا می‌تواند به نشستن، برخاستن، جابه‌جایی اجسام سنگین، پله‌نوردی زیاد، ورزش سنگین و نامناسب اشاره کرد تخریب غضروف‌ها و در نهایت آرتروز را در پی خواهد داشت.
رستمی در خصوص علائم تخریب زانو، ابراز کرد: به طور مثال بانوانی که آرتروز زانو دارند در ابتدا با شکایت از اینکه احساس می‌کنیم در زانوهایمان شیشه خرده وجود دارد به پزشک مراجعه می‌کنند.
وی عنوان کرد: در ابتدای بیماری که غضروف تخریب نشده بیماران درد خاصی را حس نمی‌کنند اما با ادامه پیشرفت آرتروز و تخریب غضروف، بیماران درد زیادی را تجربه می‌کنند.
این متخصص فیزیولوژی ورزشی با بیان اینکه در ابتدا بیماران از درد مفاصل شکایت می‌کنند، عنوان کرد: به طور مثال می‌توان به درد قسمت داخلی و پایین زانو، شنیدن صدایی مثل سمابده زبر، احساس گرما در زانو و مفاصل، ورم زیاد ناحیه و غیره اشاره کرد.
رستمی در ادامه افزود: دلیل مشخصی برای آرتروزهای اولیه وجود ندارد اما استفاده ناصحیح از عضو مورد نظر به‌طور مثال در ناحیه گردنی، فشار آوردن به مفاصل بر اثر بلند کردن بارهای سنگین، احتمال آرتروز اولیه را دوچندان می‌کند.
وی با بیان اینکه برای درمان آرتروز بیماران باید از فعالیت‌هایی که درد آن‌ها را تشدید می‌کند خودداری کنند، ابراز کرد: توصیه می‌شود افراد کمتر از پله استفاده کرده و اجسام سنگین بلند نکنند.
این فیزیوتراپیست ضمن تأکید بر تقویت عضلات در بیماری آرتروز، اظهار کرد: اصلاح سبک زندگی، ورزش مناسب، مصرف دارو‌ها و مکمل‌های خاص می‌تواند به غضروف‌سازی و غیره کمک کند و تأثیر بسزایی بر درمان این بیماری داشته باشد.
رستمی با بیان اینکه اگر درد بیمار روز به‌روز بیشتر شد حتماً باید به متخصص فیزیولوژی، طب ورزشی و یا طب فیزیکی مراجعه کند، اذعان کرد: توصیه می‌شود افرادی که مبتلا به آرتروز هستند سبک زندگی خود مثل زمین نشستن را تغییر دهند و از میز و صندلی مناسب استفاده کنند.
وی در ادامه افزود: به طور مثال افرادی که مبتلا به آرتروز زانو هستند می‌توانند از صندلی برای نماز خواندن، غذا خوردن و نشستن استفاده کرده و هنگام پیاده‌روی کفش مناسب و ورزشی به پا کنند.
این متخصص فیزیوتراپی در خصوص استفاده از زانوبند برای درمان آرتروز زانو، عنوان کرد: بانداژ سفت باعث تخریب بیشتر عضله، کشیده شدن کشکک زانو و در نهایت تشدید بیماری می‌شود.
رستمی بیان کرد: زمانی که افراد به‌صورت مستمر و در وضعیت نامناسب بدنی و گردنی با رایانه و گوشی تلفن همراه خود کار می‌کنند، احتمال ابتلا به آرتروز گردنی در آن‌ها افزایش می‌یابد، در واقع این افراد ممکن است زودتر از سایرین به این بیماری مبتلا شود.
وی با بیان اینکه تا وقتی فرد در جهت ناصحیح قرار داشته باشد ناحیه گردنی او تحریک شده و احتمال ابتلا به آرتروز در آن دوچندان خواهد شد، مطرح کرد: تا زمانی که اختلال در راستای ستون فقرات به شکل تغییر راستای مفاصل ناحیه گردن منجر نشود تا حدودی قابل برگشت خواهد بود و فرد با درمان به‌موقع و اصلاح ساختار بدن خود می‌تواند از آرتروز پیشرفته جلوگیری کند.
وی با بیان اینکه زمانی که ساختار استخوانی بدن تغییر کند برگشت ساختار بدن به شکل اولیه آن به‌سختی امکان‌پذیر است، عنوان کرد: اگر درمان‌های ابتدایی جواب‌گو نباشد احتمال آنکه فرد به جراحی نیاز پیدا کند دوچندان خواهد بود.
این متخصص فیزیولژی عنوان کرد: عوامل بروز درد در قسمت‌های مختلف بدن بسیار زیاد است، اما از طریق معاینه و رادیوگرافی می‌توان آرتروز را تشخیص داد و به علت آن پی برد.
رستمی با عنوان اینکه اگر شدت آرتروز کم باشد درد بیشتر در ناحیه گردنی ایجاد می‌شود، گفت: درصورتی‌که شدت آرتروز زیاد باشد ممکن است از نوک انگشتان، کتف، شانه و کل اندام بالایی بدن درد را احساس کنند.
وی با بیان اینکه آغاز تخریب مفصل در آرتروز اولیه رخ می‌دهد، اذعان کرد: بعضی از افراد به دلایل ژنتیکی، ارثی و غیره به آرتروز اولیه مبتلا می‌شوند.
این متخصص فیزیوتراپی با بیان اینکه‌ برخی از بیماری‌های زمینه‌ای باعث آرتروز ثانویه می‌شوند به‌طور مثال فردی که به بیماری روماتیسم مبتلا شده ممکن است ناحیه گردنی او هم درگیر شود و در نهایت آرتروز در ناحیه گردنی‌اش بروز کند، ابراز کرد: دلیل مشخصی برای آرتروزهای اولیه وجود ندارد اما استفاده ناصحیح از عضو مورد نظر به‌طور مثال در ناحیه گردنی، فشار آوردن به مفاصل بر اثر بلند کردن بارهای سنگین، احتمال آرتروز اولیه را دوچندان می‌کند.
رستمی با بیان اینکه آرتروز اولیه به‌تدریج و با درد‌های مکرر ایجاد می‌شود، عنوان کرد: ابتدا درد‌های ناشی از آرتروز اولیه کم بوده و خیلی اذیت‌کننده نیست اما با مرور زمان بعد از چند سال درد بیشتر و اذیت‌کننده خواهد شد.
وی ضمن اشاره به روش‌های مرسوم و غلط درمان آرتروز و دیسک همانند زالودرمانی، اذعان کرد: این روش‌های کم‌اثر و آسیب‌زا احتمال اشاعه بیماری‌های ویروسی همانند هپاتیت را دارد و حتی ممکن است درد را بیشتر کند.
این متخصص فیزیوتراپی با بیان اینکه برای تقویت عضلات، پیشگیری از آرتروز و دیسک، بیماران باید به متخصصان این رشته مراجعه کنند، اظهار کرد: اگر فرد سالم بوده و هیچ‌گونه بیماری دیگری نداشته باشد می‌تواند در مراحل بیماری به فیزیوتراپیست‌ها و پزشکان متخصص ارتوپدی و طب فیزیکی مراجعه کند؛ بنده درمان از طریق طب سنتی را توصیه نمی‌کنم.
رستمی با بیان اینکه اگر درد بیش از پنج روز دوام داشت فرد باید به متخصص مراجعه کند، افزود: خوددرمانی در این روش توصیه نمی‌شود چراکه آسیب‌زا خواهد بود.

عطیه صفی‌زاده