ثبت تپه تاریخی هگمتانه در فهرست آثار جهانی یونسکو در سال جاری موفقیت و پیروزی بزرگی برای شهر و استان همدان و حتی کشور محسوب می‌شود. با این رویداد مهم و تاریخی، همدان از این به بعد بیش از گذشته مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی و علاقه‌مندان به فرهنگ، تاریخ و تمدن قرار خواهد گرفت. در مورد آثار این مهم متأسفانه توسط کارشناسان کمتر توضیح داده شده و موضوع تبیین نشده است؛ درحالی که جا دارد برای این رخداد عظیم همایش‌های استانی و ملی برگزار شود و از صاحب‌نظران و کارشناسان خواسته شود که به پردازش آثار این تحول مهم بپردازند تا به اعماق جامعه این آگاهی سرایت یابد.
حال در این مقال به‌طور مختصر برخی آثار ثبت جهانی هگمتانه بیان می‌شود تا انشاالله آغازی باشد بر اقدامی پژوهشی و کاربردی توسط متولیان امر و ذی‌مدخلان بحث. لازم به ذکر است که اینجانب قبل از حضور ارزیاب یونسکو در سال 1402، متن پیشنهادی پیوست فرهنگی و رسانه‌ای ثبت جهانی هگمتانه را با کمک برخی از همکاران روابط عمومی ادارات به رشته تحریر درآوردم که خوشبختانه همان متن با کمی اصلاحات، به دستگاه‌های مختلف جهت اجرا ابلاغ شد؛ اما متأسفانه هیچ پیگیری برای عملیاتی شدن آن به‌صورت کامل تاکنون به عمل نیامده و بعضاً به‌طور پراکنده برخی اقدامات انجام شده است.
یکی از مهم‌ترین این اقدامات، تبیین اثرات و آثار این رویداد برای اقشار مختلف جامعه ازجمله مدیران است؛ این‌روزها بسیاری از مردم به دنبال شنیدن آثار این رویداد هستند که به بخشی از آن‌ها اشاره می‌شود:
مرمت طرح‌های شهری و گردشگری: با ثبت جهانی هگمتانه، شهر میزبان همدان خود را موظف می‌داند تا طرح‌های شهری خود را برای اثبات شایستگی میزبانی این اثر جهانی، مرمت و بازسازی کند و طرح‌های گردشگری خود را توسعه داده و بهبود بخشد.
اختصاص بودجه ملی بیشتر: طبیعی است که این اثر جهانی برای استمرار حیات خود و حفظ آمادگی میزبانی از گردشگران داخلی و خارجی، باید از بودجه‌های ملی برخوردار شود؛ چراکه بودجه‌های استانی کفاف این هزینه‌های سنگین را نخواهد داشت.
افزایش تعداد گردشگران و رونق اقتصادی: مهم‌ترین اثر ثبت جهانی هگمتانه افزایش تعداد گردشگران و رونق اقتصادی حاصل از حضور این گردشگران خواهد بود. یونسکو به‌عنوان مرجع جهانی همواره مورد توجه و مراجعه گردشگران حرفه‌ای از تمام دنیا است و حضور هگمتانه در فهرست آثار ثبت‌شده یونسکو، یقیناً توجه گردشگران را به خود جلب می‌کند و آن‌ها را برای بازدید از این اثر جهانی، جذب همدان خواهد کرد.
حفاظت از بافت تاریخی و ارزش‌های ملموس و ناملموس: با ثبت جهانی هگمتانه یقیناً بافت تاریخی همدان محافظت خواهد شد و مردم و مسئولین به اهمیت نگهداری از این بافت واجد ارزش بیش‌ازپیش پی خواهند برد؛ نسل جدید و آینده نیز در جهت نگهداری مطلوب از بافت‌های تاریخی و ارزش‌های ملموس و ناملموس آن، همت خواهند گماشت.
افزایش سفرهای هوایی و توسعه فرودگاه: با افزایش تقاضای سفر به همدان به‌منظور بازدید از اثر ثبت جهانی شده هگمتانه، طبیعتاً سفرهای هوایی با افزایش تقاضا همراه خواهد شد و لاجرم فرودگاه‌های استان باید توسعه پیدا کنند و این دستاورد مهمی برای توسعه اقتصادی استان محسوب می‌شود.
تعامل سازنده با جامعه جهانی: قاعدتاً اثربخشی این رویداد مهم باید استمرار یابد و استمرار آن جز با تعامل سازنده با جامعه جهانی، ممکن نخواهد شد. تمامی آثار جهانی ثبت‌شده در رقابت باهم برای جلب گردشگر هستند و اینکه کشورها به‌طور عام و متولیان گردشگری به‌طور خاص کدام آثار را به گردشگران پیشنهاد می‌کنند، بستگی زیادی به تعامل سازنده ما با جامعه جهانی دارد.
تبلیغ فرهنگ آداب و رسوم ایرانی- اسلامی: حضور گردشگران و بازدیدکنندگان از هگمتانه که از اقصی نقاط کشور به بازدید این اثر جهانی می‌آیند، فرصت مناسبی است برای ترویج و تبلیغ فرهنگ و آداب و رسوم ایرانی و اسلامی ما و چه فرصتی بهتر از این که افرادی با اشتیاق جویای آداب و رسوم ما باشند و با پای خود به دیار ما سفر می‌کنند؟
افزایش عزت نفس و خودباوری مردم: شهروندان همدانی از این به بعد با دیدن گردشگران خارجی و هیجانی که از دیدن این اثر تاریخی و مابقی نقاط شهر و استان در چهره آنان می‌بینند، افزایش عزت نفس پیدا کرده، به خودباوری بیشتری دست پیدا می‌کنند و به همدانی بودن خود افتخار خواهند کرد.
رونق صنایع دستی: در کنار رونق اقتصادی حاصل از حضور انبوه گردشگران، صنایع دستی نیز از این رونق بهره‌مند خواهند شد؛ چراکه خرید صنایع دستی برای گردشگران خارجی بسیار لذت‌بخش بوده و تجربه شیرینی است.
ایجاد امنیت در عرصه ثبت‌شده در فهرست آثار جهانی: براساس قوانین بین‌المللی آثاری که توسط یونسکو ثبت جهانی می‌شوند، به‌عنوان عرصه جهانی دارای امنیت بین‌المللی هستند و هیچ کشوری حق تعرض نظامی و غیر نظامی به آن‌ها را ندارد و این یعنی ایجاد امنیت جهانی در عرصه ثبت‌شده در آثار جهانی.
تسهیل‌سازی و فراهم شدن زمینه ثبت جهانی سایر آثار: تسهیل‌سازی و فراهم شدن زمینه ثبت جهانی سایر آثار منحصربه‌فرد استان همچون غار علیصدر، گنجنامه، نوشیجان و غیره. طبیعتاً در این مسیر هم مدیران استان دارای مهارت شده‌اند و هم مدیران کشور به درجه‌ای از اطمینان به آثار همدان دست یافته‌اند تا آن‌ها را برای ثبت جهانی به یونسکو پیشنهاد دهند؛ همچنین مدیران و کارشناسان یونسکو با شناختی که از همدان و قدمت تاریخی آن و عزم و اراده مسئولین استان در اداره مطلوب آثار تاریخی خود پیدا کرده‌اند، بر ثبت آثار همدان در یونسکو ترغیب خواهند شد.
استفاده از امکانات و وتسهیلات سازمان جهانی یونسکو و استمرار نظارت و حمایت آن سازمان از این عرصه تاریخی پهناور: از این به بعد هگمتانه همدان به‌عنوان اثر ثبت‌شده جهانی می‌تواند و باید از امکانات و تسهیلات سازمان جهانی یونسکو استفاده کند. البته نحوه بهره‌مندی از این مواهب بستگی به همت مدیران و کارشناسان مربوطه در استان و کشور دارد تا تلاش کنند تسهیلات ممکن از یونسکو جذب شود. همچنین با نظارت مستمر یونسکو و حمایت آن از این عرصه تاریخی، قطعاً کیفیت نگهداری، توسعه، تبلیغ و بهره‌برداری از آن روزبه‌روز بهبود خواهد یافت.
بهره‌برداری از تبلیغات جهانی سازمان یونسکو برای افزایش نرخ صنعت گردشگری در ایران و همدان: همان‌طور که قبلاً نیز گفته شد، مهم‌ترین اثر این رویداد در صنعت گردشگری خود را نمایان می‌کند و نرخ آن را در همه ابعاد، رشد می‌دهد؛ هتل‌سازی، هتلداری و توسعه خانه‌های بوم‌گردی، رستوران‌داری و توسعه مراکز عرضه غذاهای بومی و محلی، توسعه بازار‌های تاریخی و سنتی، توسعه پوشاک بومی و محلی، توسعه هنرهای سنتی و محلی مانند موسیقی سنتی محلی، صنایع دستی و حمل‌ونقل،ازجمله این مواهب است.
افزایش سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در همدان: با رونق گردشگری و ایجاد تقاضا در همه زمینه‌ها، طبیعتاً سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی نیز برای تأمین بخشی از نیازهای گردشگران به استان جذب می‌شوند. آمدن سرمایه‌گذار همان و ایجاد اشتغال پایدار و توسعه اقتصادی استان همان.
این همان مسیری است که استان باید پیگیری کند تا همدان را به استانی برخوردار، توسعه‌یافته و ثروتمند تبدیل کند.
همه مواردی که گفته شد، در سایه هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی دقیق محقق خواهد شد؛ در غیر این صورت این فرصت بی‌نظیر نیز خواهد گذشت و چیزی عاید استان نخواهد شد.
شناسه خبر 86003
