سپهرغرب، گروه خبر - شکیبا کولیوند: موضوع الحاق قاسم‌آباد به شهر به‌راستی سنگی بزرگ پیش پای ثبت جهانی «قنات قاسم‌آباد» بود؛ روندی که این‌روزها در سایه فراموشی قرار گرفته است.

بهمن‌ماه 98 بود که دهیار سابق قاسم‌آباد با حضور در دفتر روزنامه سپهرغرب عنوان کرد: قنات روستای قاسم‌آباد بعد از پنج سال مرمت و لایروبی در سال 1397 به ثبت ملی رسید و پرونده ثبت این اثر تاریخی و فرهنگی جهت ثبت در آثار جهانی یونسکو، در دست مطالعه است و بیش از 70 درصد پیشرفت داشته که اگر تا سال آینده پرونده کامل شود، ثبت جهانی قنات قاسم‌آباد، نخستین ثبت اثر تاریخی جهانی استان همدان خواهد بود.

محمدهاشم پاکیزه با تأکید بر اینکه با پیش بردن این اقدامات نیاز نیست که پرونده ثبت جهانی قنات قاسم‌آباد در نوبت بماند، خاطرنشان کرد: این قنات به زنجیره قنوات ایران الحاق می‌شود و به ثبت زنجیره‌ای می‌رسد.

مسیری که این‌روزها (در بهمن‌ماه 1400) نه‌تنها 70 درصد پیشرفت آن ارتقایی نداشته، بلکه خبری از رنگ‌وبوی جهانی شدن آن نیز دیده و شنیده نمی‌شود؛ این درحالی است که در سال 2018 و رویدادهای بین‌المللی برگزارشده در همدان، معاون وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور از ثبت جهانی تعداد 11 قنات کشور خبر داد و در این زمینه یادآور شد: ثبت جهانی قنات‌های کشور نشان‌دهنده اهمیت 35 هزار قناتی است که در ایران وجود دارد و طی روزهای آینده بازدیدی از قنات قاسم‌آباد همدان انجام می‌شود و درصورت تأیید، این قنات نیز به پرونده قنات‌های جهانی اضافه خواهد شد.

اما گویی به‌ناگاه موضوع الحاق روستای قاسم‌آباد به شهر همدان که هنوز هم بحث‌های مطالعاتی آن در هاله‌ای از ابهام است، زیر کاسه و کوزه این روند زد.

مسیری که به‌خوبی درحال پیشروی بود و طرح قنات موزه، گردشگری کشاورزی و بوم‌گردی برای آن مطرح شده بود، حال در سکوت عجیبی فرو رفته است! به این ترتیب در این خصوص گفت‌وگویی با علی مالمیر، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان ترتیب داده شد تا وضعیت قنات قاسم‌آباد و پیشروی آن در مسیر ثبت جهانی را جویا شویم که در ادامه متن این صحبت‌ها را می‌خوانید:

   تصویب عرصه قنات قاسم‌آباد در دستور کار

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان در گفت‌وگو با سپهرغرب با اشاره به وضعیت الحاق قاسم‌آباد به همدان، عنوان کرد: موضوع ثبت قنات قاسم‌آباد طبیعتاً مقدماتی دارد تا بتوان در ادامه آن به بحث‌های ثبت جهانی نیز فکر کرد.

علی مالمیر با بیان اینکه در این زمینه هم‌اکنون تصویب عرصه آن موضوعی است که در دستور کار ما قرار دارد، اظهار کرد: زمانی که این مقدمات به انجام برسد، بحث‌های مطالعاتی مربوطه نیز باید پیش رود؛ اینکه آیا زمینه برای الحاق وجود دارد یا خیر. البته مورد مذکور به این معنا نیست که تاکنون هیچ اتفاقی برای بحث‌های ثبت قنات قاسم‌آباد صورت نگرفته است.

وی خاطرنشان کرد: مشاوری روی این پروژه کار کرده و مطالعات از این زاویه پیش رفته، اما برای اینکه بگوییم ثبت جهانی قنات قاسم‌آباد چه سرانجامی دارد، زود است.

این مقام مسئول با بیان اینکه باید مقدمات آماده شود و به انجام برسد، اضافه کرد: مطالعات مربوط به ثبت جهانی و الحاق آن باید آماده شود تا در آن زمان براساس اعلام نظر کارشناسان، بتوان اظهار نظر دقیق‌تری داشت.

   آیا موضوع الحاق به یک چالش تبدیل شده است؟

وی در پاسخ به این سؤال که برای قنات قاسم‌آباد موضوع گردشگری کشاورزی و ایجاد موزه و مواردی از این قبیل مطرح بود، آیا هنوز هم این روند در پیش گرفته می‌شود یا خیر؟ و آیا در این عرصه موضوع الحاق به یک چالش تبدیل شده است؟ عنوان کرد: در گذشته مخاطب ما دهیاری روستا بود، اما با توجه به الحاق روستا به شهر، مخاطب عمومی ما شهرداری است؛ مگر آنکه مالک خاصی داشته باشد.

مالمیر ادامه داد: استان همدان در قالب گردشگری کشاورزی ظرفیت‌های بسیاری دارد، مجموعه قنات قاسم‌آباد نیز می‌تواند در این عرصه مطرح شود.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان با تأکید بر اینکه قنات قاسم‌آباد علاوه‌بر این موضوع می‌تواند به سایت‌موزه تبدیل شود، گفت: طبیعتاً خود قنات نیز قابل بازدید و برای گردشگران و توریست‌ها جذاب خواهد بود؛ اما برای این روند نیازمند به تسهیلات جهت ایجاد زیرساخت‌های مناسب، ایجاد راه دسترسی، ایمن‌سازی، معرفی و غیره هستیم.

وی با بیان اینکه این روند نیازمند کارهای عمرانی سنگینی است، در پاسخ به اینکه آیا پروژه هم‌اکنون فعال است یا خیر؟ گفت: خیر، در موضوع قنات موزه نیز باید بگویم که مجوز مربوطه از سوی دستگاه ما صادر می‌شود؛ اما درواقع بخش خصوصی متقاضی آن شده که در دوران پیش از الحاق، دهیاری بوده است.

این مقام مسئول با تأکید بر اینکه تغییر و تحولاتی که الحاق قاسم‌آباد به شهر در پی داشت درواقع باعث ایجاد خلأ در این مسیر شد، اظهار کرد: اگر مالکی وارد کار شود، می‌توان این موضوع را پیگیری کرد؛ اگرنه دستگاه عمومی متولی وارد کار می‌شود.

   تبدیل قنات قاسم‌آباد به سایت‌موزه نیازمند مهیاسازی زیرساخت

وی با بیان اینکه موضوع تبدیل قنات قاسم‌آباد به سایت‌موزه مطرح است اما باید زیرساخت‌های اطراف آن نیز مهیا باشد، گفت: در این خصوص می‌توان از ایجاد نمایشگاه مربوط به حوزه آب، قنات و ادوات حفاری و غیره نام برد.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان در بخش پایانی این گفت‌وگو با بیان اینکه بحثی هم در مورد باغات و درختانی که در انتهای قنات وجود داشته و از آب قنات مشروب می‌شوند مطرح خواهد بود، تصریح کرد: این موضوع می‌تواند به‌عنوان یک سایت گردشگری تلقی شده و در آن تأسیسات گردشگری مهیا کرد.

موضوع الحاق قاسم‌آباد به شهر به‌راستی سنگی بزرگ پیش پای ثبت جهانی «قنات قاسم‌آباد» بود؛ روندی که این‌روزها در سایه فراموشی قرار گرفته است. عرصه‌ای که سه هزار سال بدون هرگونه دخل و تصرفی مانده بود، این‌روزها مادام تن و بدنش می‌لرزد و در سایه نبود نظارت‌های مناسب، عرصه و حریم آن در وضعیت نگران‌کننده‌ای قرار دارد.

صحبت از ثبت جهانی آن نیست که هیچ، حتی همتی برای پیشبرد طرح‌های قنات موزه، گردشگری کشاورزی و بوم‌گردی آن وجود ندارد! در این مدت که روستای قاسم‌آباد به بدنه شهر همدان رسیده است، چه قدم‌هایی از سوی شهرداری همدان برای آن برداشته شد؟ آیا مشارکت‌های مردمی در این عرصه در پیش گرفته شد یا خود بخش دولتی هم سکوت کرد و نظاره‌گر بودن را ترجیح داد؟

قنات قاسم‌آباد ظرفیت‌های بسیاری برای جذب گردشگران، اشتغال‌زایی، معرفی همدان، بحث‌های مختلف گردشگری و غیره دارد؛ اما به‌راستی چرا تاکنون نتوانسته‌ایم برای این پتانسیل‌ها آستینی بالا زده و همتی به خرج دهیم؟ در کجای تاریخ ایستاده‌ایم که چنین به‌سادگی از کنار مسائلی به این مهمی می‌گذریم، نمی‌دانم! اما می‌دانم که برای ثبت جهانی میراث‌هایی که از گذشتگان به ما رسیده است، حتی یک دقیقه هم که بگذرد، یعنی دیر کرده‌ایم! به‌این‌ترتیب امیدواریم تا اولویت‌ها در بدنه گردشگری و میراث فرهنگی استان همدان تغییر کرده و چنین طرح‌هایی در سکوت رها نشوند.